Mavzu: O`tkir Hoshimov hikoyalarining lingvopoetik tahlili


Supersegment vositalarning stilistik xususiyatlari



Download 0,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/86
Sana13.01.2022
Hajmi0,76 Mb.
#355914
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   86
Bog'liq
otkir hoshimov hikoyalarining lingvopoetik tahlili

Supersegment vositalarning stilistik xususiyatlari

 

Ma’lumki, nutqimizning mukammal bo`lishida fonetik jihatdan segment va 

supersegment  elementlar  deyarli  bir  xil  ishtirok  etadi.  Ammo  ular  nutqda 

qo`llanishi jihatidan turlicha ko`rinishlarda namoyon bo`ladi. Intonatsiya, pauza va 

urg`u kabilar supersegment elementlar bo`lib, ular o`ziga xos semantik-grammatik 

va  uslubiy  xususiyatlarga  ega.  O`zbek  tilshunosligida  ularning  bunday  uslubiy 

xususiyatlarini  ilk  bora  Gulnora  Yaxshiyeva  o`rgangan.  U  o`zining  ilmiy 

tadqiqotida  intonatsiyaning  o`z  ma’nosidan  tashqari  konnotativ  ma’no  ifodalashi 

haqida  fikr  yuritgan:  Nutqda  supersegment  elementlar,  asosan,  uchga  bo`linadi: 

intonatsiya,  pauza,  urg`u.  Bularning  har  biri  o`ziga  xos  semantik-grammatik  va 

uslubiy  xususiyatlarga  ega.  Jumladan,  fonostilistik  jihatdan  intonatsiyaning  logik 

yoki logik-ekspressiv hamda emotsional ekspressiv ko`rinishlari ahamiyatli bo`lib, 

ular  orqali  so`zlovchining  ruhiy  holati,  kayfiyati,  hissiy  tuyg`usi,  sevishi,  hayrat, 

ajablanish, erkalash, qo`rqinch, g`azab, qayg`urish kabi qator konnotativ ma’nolar 




ifodalanadi.  Bunday  qo`shimcha  ma’no  bo`yoqlari  nutqni  jonlantirish  va  ifodali 

qilishga yordam berishini aytib o`tgan.    

Nutq  uslublarining  deyarli  barchasida  intonatsiya  asosiy  vazifani  bajaradi. 

Ammo  badiiy  uslubda  intonatsiyaning  konnotativ  ma’no  ifodalash  darajasi 

nihoyatda kuchlidir. Og`zaki nutqqa xos bo`lgan intonatsiya, alohida bir sistemani 

hosil  qiladi.  Bu  sistemani  nutq  melodikasi  va  ritmi,  nutq  tezligi  va  tembri,  logik 

urg`u  kabilar  tashkil  qilib,  doimo  nutq  tarkibida  yaxlitligicha  yashaydi.  Nutqiy 

aloqa jarayonida intonatsiya asosan ikki vazifani bajaradi: 

-

 

nutq  oqimining  ma’no  bo`laklarga  ajratish  va  shu  asosda  yangi  mazmun 



ifodalash. Bunda nutqiy pauza ham muhim rol o`ynaydi.  

-

 



nutqda emotsional ottenkani ifodalaydi. Bu ottenkalar o`ziga xos uslubiy ma’no 

kasb etadi

27

.   


Bitta-bitta 


Download 0,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   86




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish