Mavzu: O‘smirlik yoShida stress holatlarini oldini olishning psixologik xususiyatlari

Ijtimoiy omil 

2. 

Shaxsiy hayotidagi muammolar 

3. 

Atrof-muhit yoki ish joyidagi muhit

. 

Quyida  ijtimoiy  omillar  ta‘sirida  pedagog  ruhiyatida  yuz  beradigan  o‗zgarishlarga  to‗xtalib 

o‗tamiz:  

---

 

43 



 

 Pedagogning haqiqiy xizmatlarini tan olinmasligi; 



 

 Uning rahbariyat tomonidan huquq va erkinligini 



 

chegaralanganligi; 



 

 Ish joyidagi axloqiy-etik talablarning real voqelikka 



 

to‗g‗ri kelmasligi; 



 

Ilg‗or zamonaviy texnologiyalarning amalga oshirishidagi 



 

to‗siqlarga duch kelishi, faolligi, ilg‗or g‗oya va 



 

qarashlarini rad etilishi; 



 

 Oilaviy muammolar. 

T.V.Farmanyuk o‗z tadqiqotida shaxsdagi emotsional zo‗riqish 

simptomlarining quyidagi variantlarini aniqladi: 



 

 Emotsional zo‗riqishning his qilish; 



 

Asab tizimining izdan chiqishi; 



 

 Xolsizlanish, tinkasi qurish; 



 

 Insonparvarlikning rad etilishi; 



 

 Shaxsning tan olinmasligi; 



 

 Atrofdagilarning yuzaki muloqoti. 

Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib quyidagi xulosaga kelish mumkin, shaxsdagi charchoq, ruhiy 

tushkinlik,  asab  tizimining  buzilishi,  psixosomatik  muammolar,  uyqusizlik,  atrofdagilarga 

loqayd qarash, bajarilayotgan faoliyatga salbiy munosabatda bo‗lishlik, jahldorlik, o‗ziga 

nisbatan  yomon  munosabatda  bo‗lish  yoki  ishonchsizlik,  havotirlanish  holatlari,  pessimist 

bo‗lish,  bo‗layotgan  voqealarga  befarqlik,  aybdorlik  hissi  shaxsda  ruhiy  zo‗riqishni  kelib 

chiqishiga  sabab  bo‗ladi.  Bularni  bartaraf  etish  uchun  esa  psixologik  xizmatni  yanada 

takomillashtirish  lozim.  Psixologik  xizmatning  maqsadi-shaxsning  har  tomonlama  mukammal 

psixologik  taraqqiyotini  ta‘minlovchi  oqilona,  zarur  shart-sharoitlar,  omillar,  qulay  vaziyat  va 

muhit yaratishdan iboratdir.  

Ma‘lumki  umumta‘lim  va  o‗rta  maxsus  ta‘lim  tizimida  psixologik  xizmat  yo‗lga 

qo‗yilgan shu bilan birga ta‘lim tizimida faoliyat yuritayotgan pedagog va rahbar xodimlarning 

malaka  oshirish  kurslari  jarayonida  ham  psixologik  yordam  ko‗rsatish  ular  faoliyatini  yanada 

mazmunli va samaralibo‗lishiga turtki bo‗ladi. Agarda pedagog kadrlarning malakasini oshirish 

va  qayta  tayyorlash  tizimida  ham  psixologik  xizmat  yo‗lga  qo‗yilsa,  pedagog  kadr  va 

rahbarlarning  shaxsiy  va  kasbiy  faoliyatidagi  muammolar  hal  etiladi.  Bu  esa  barqaror 

taraqqiyotga erishishga asosiy omil bo‗lib xizmat qiladi 

O‗smirlarning  o‗quv  faoliyatidagi  hissiy  zo‗riqishlarini  o‗rganish  maqsadida  o‗smirlari 

---

 

44 

bilan  Yu.  V.  Shcherbatixning  ―O‗quv  faoliyati  bilan  bog‗liq  stresslarni  o‗rganish‖  testi  va  S. 

Kouxen va G. Vilyamsonlarning ―Hissiy zo‗riqishlarga chidamlilikni baholash‖ testi o‗tkazildi. 

Unda 60 nafar o‗smirlar ishtirok etishdi. O‗smirlarda hissiy zo‗riqishlarni paydo bo‗lishiga sabab 

bo‗luvchi  muammolar  10  ballik  shkala  bo‗yicha  baholandi  va  uning  natijasi  quyidagi  jadvalda 

keltirilgan: