Mavzu: O’rta Osiyoda mustaqil davlatlarning tashkil topishi. Tohiriylar va Safforiylar davlati Reja

11. 821-yilda

12. ohiriylar davlati - Abbosiylar xalifaligi parchalanishi munosabati bilan Xurosonda tashkil topgan davlat (821—873). Asoschisi — Tohir ibn Husayn. Xalifa Ma'munga Arab xalifaligi taxtini egallashga yordam bergani uchun 821 yilda Tohir ibn Husayn Xuroson va Movarounnahrning noibi etib tayinlangan. U xalifalikdan mustaqil boʻlishga harakat qilgan. 822-yilda xutbadan xalifa nomi chiqartirib tashlangan. Shunday qilib, Xuroson va Movarounnahr boshqaruvi tohiriylar xonadoniga meros boʻlib qolgan. 

13. alxa ibn Tohir (822-830-y.) noib etib tayinlandi. Buning sababi shunda ediki, xalifalik aynan mahalliy hukmdorlarning kuchidan arablarga qarshi qo‘zg‘olonlarni bostirishda foydalanar edi. Xuroson noibining muhim vazifalaridan biri esa o‘ziga qarashli hududlarda viloyat hokimlarini saylash bo‘lgan.

14. Muhammad ibn Tohir (862—873). 873 y. Xurosonda T. hukmronligi tugatilib, yangi Safforiylar davlati tashkil topgan. 

15. Muqanna qo’zg’oloni Vatanimiz xalqlarining arablar asoratiga qarshi olib borgan kurashi tarixida alohida o’rin tutadi. ... Muqanna qo’zg’oloni davomida Samarqandu Buxoro, Naxshobu Kesh hudulari aholisi ham faol harakatga keldi. ... 15. Arablar joriy etgan soliq turlari, ularning miqdorlari to’g’risida tushuncha bering. ... Xurosonda Tohiriylar sulolasi ag’darilgach (873y), uning tarkibiga kirgan Buxoro erlari ham Somoniylar tasarrufiga olinadi.

16. Qoraxitoylar esa Movarounnahrni ishg'ol etish barobarida, bu yerdagi sulolalar hukmronligini yiqitmay, ularni o'zlariga vassal qilish, muntazam boj, xiroj olib turish sharti bilan kifoyalandilar

17. Tohir II ibn Abdulloh

19.  Eronda safforiylar sulolasi hukmronlik kilgan davlat (861—900). Seyistonlik dehqon Yaʼqub ibn Lays as-Saffor asos solgan. 

23._____