Mavzu: O‘rta Osiyo allomalarining tabiatshunoslikni o’qitish fanining shakillanishi va rivojlanishiga qo’shgan hissalari


O’rta Osiyo mutafakkirlarining ilg’or g’oyalari



Download 189,9 Kb.
bet3/6
Sana28.04.2022
Hajmi189,9 Kb.
#589096
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
O’rta Osiyo allomalarining tabiatshunoslikni o’qitish fanining shakillanishi va rivojlanishiga qo’shgan hissalari (Al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Al-Farg’oniy, Abu Ali ibn Sino, Farobiy)

O’rta Osiyo mutafakkirlarining ilg’or g’oyalari. Uyg’onish davridagi
tabiiyot ilmining, shuningdek, Garbiy Yevropadagi tabiiyot ilmining yutuqlari umumiy biologiya, anatomiya, fiziologiya va psixologiyaning rivojlanishi uchun asos bo’ldi. Tabiatning evolutsion rivojlanish nazariyasi, soddadan murakkabga o’sib borish, o’zgaruvchanlik, birlamchi va ikkilamchi signal sistemalari, tabiiy va sun'iy tanlash masalalari O’rta Osiyo olimlari tomonidan g’arbiy Yevropa olimlaridan 800 - 900 yillar oldin asoslanib berilganligi fikrimizning dalilidir. O’rta Osiyoda yashab o’z asarlari bilan tabiiy fanlar rivojiga barakali hissa qo’shgan olimlar Ibn Sinoning ustozi tabiatshunos Abu Abdullo Natiliy (X - XI asr), botanik (hashshob) Abu Hanifa Dinavariy (815 - 896), Xotam Roziy, Abu Bakr arRoziy, Naabulisiy, Mirzo Ulug’bek, Zahiriddin Muhammad Bobur va boshqalardir. Respublikamiz Prezidenti I.A.Karimov ular haqida shunday degan edilar: “Yurtimizni azaldan daholar yurti deb, haqli ravishda hamisha faxrlanib kelamiz. Imom Buxoriy, Ibn Sino, Beruniy, Mirzo Ulug’bek, Alisher Navoiy, Mirzo Bobur kabi buyuk allomalarimiz o’zlarining yorqin iste'dodlari bilan butun jahonga dong taratganlar, bularni biz kelajak avlod ongiga singdirib borishimiz kerak”. Dong’i dunyoni tutgan mutafakkirlarimizning insonni o’rab turgan tabiat
bilan aloqalari haqidagi qarashlari bilan qisqacha tanishib o’tamiz.
AL XORAZMIY. Abu Abdullo Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy jahon
matematika fanining asoschilaridan bo’lgan O’rta Osiyo olimlaridan hisoblanadi. Al Xorazmiy IX asr boshlarida Bag’dodda O’rta Osiyolik olimlar Al Ahmad Ibn Kasir al-Farg’oniy, Abbos ibn Javhariy bilan “Ma'mun akademiyasi” (Bayt ul hikmat)ni boshqara boshlaydi. Bag’dod xalifasi Ma'mun al-Xorazmiyga “Yer va Osmon xaritasi”ni tuzish ishini boshqarishni topshirdi. Xarita ustida olimlar 84 yil davomida tadqiqot ishlarini olib borishdi. Xorazmiy bu tadqiqotlarni umumlashtirib “Yerning tasviri” nomli asarini yozib, geografiya faniga asos soldi. Bu asar butun dunyo, qifalar, okeanlar, qutblar, ekvator, sahrolar, ko’llar, o’rmonu barcha mamlakatlar, o’lkalar, u yerdagi hayvonot va o’simliklar dunyosi, boshqa tabiiy xom-ashyolar, aholi, ularning tarqalish xususiyatlari, urf-odatlari, hunarlari, zichligi haqidagi ma'lumotlarni o’z ichiga olgan. Mashhur o’zbek matematigi Muso al-Xorazmiy hozirgi zamon algebra fani va “Algoritm” sohasining “otasi” hisoblanadi. “Algebra” “A1 jabr” asaridan, “Algoritm” esa uning nomi al-Xorazmiydan olingan.

Download 189,9 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish