Мавзу органик боғловчи материаллар Режа



Download 0,65 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/14
Sana13.04.2022
Hajmi0,65 Mb.
#547378
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14
Bog'liq
Мавзу Органик бо ловчи материаллар Режа Органик бо ловчи матери

y
=(1,4 + 0,3
х

·
8,1
бу ерда
:
у

динамик ёпишқоқлик; 
Па ·
с;
х
-
60 ºС даги шартли ёпишқоқлик.
Суюқ 
битумларни 
қовушқоқлиги
С
60
5
кўринишида 
ифодаланади(юқоридаги сон тешикчанинг диаметри миллиметрда, пастки –
синов харорати градусда).
(Расм.1.9) Суюқ битумларни қовушқоқлиги 
С
60
5
=25
÷
200 c 
оралиғида бўлади. 
Суюқ
битум хоссалари қўшиладиган 
суюлтирувчи миқдорига ва турларига 
боғлиқ бўлади.
Суюқ битум маркалари: ЎҚ(сг) 
25/40 , 40/70, 70/130, 130/200 
СҚ(мг) 
25/40 , 40/70, 70/130, 130/200 
Суюқ битумларни хосил қилиш 
учун қовушқоқ битумларни суюқ нефт
махсулотлари билан суюлтириш ва сирт 
фаол моддаларни ўрнатилган фракцион 
таркибида:
Расм.1.9.Стандарт вискозиметри катионли, анионли фаол
моддаларни
1
–сувли хаммом; 2–қопқоқ; 3–силиндр;

қўшиш йўли билан амалга оширилади

4
–шарикли клапн; 5–қиздиргич;
Суюқ битумларни тайёрлаш учун
 
6
–ўлчамли цилиндр.
суюлтирувчилар бўлиб, органик
суюқликлар 
хизмат қилади. Улар хосил қилинаётган суюқ битумларнинг
синфи ва 
суюлтирилаётган қовушқоқ битумларнинг хоссаларига боғлиқ равишда 
фракцион таркиби ва қутблилиги бўйича танланади.
 
Суюлтирилган битумларнинг қовишқоқлик хоссаларини ёмонлаш

тирмайдиган суюлтирувчиларга қатронли(тошкўмирли ва торфли) ва 
сланецли мойлар киради. Бензин, лигроин ва тўғри хайдашдаги керосинни 
қўшиш битум тузилишини
бузади. Нефтли
битумларга керосин , лигроин 


дистиллятларини чиқинди қолдиқларини ва мойсимон нефт махсулотлари 
билан аралаштириш тавсия этилади

Суюқ битумларни тайёрлашда техник хавфсизликка мукаммал риоя 
қилиш керак бўлади.
Суюқ битумлар 

ёнувчи моддалардир. Харорати 300ºС 
алангаланиб кетади

Шунинг учун суюқ битумларни қиздиришда буғдан 
фойдаланилади, электрда қиздиришдан фойдаланиш иситувчи элементлар 
яхши изоляция бўлган холатлардагина рухсат берилади.
Суюқ битумларни ишлатиш, минерал материалларнинг хоссаси, ишланиш 
усули ва иқлим шароитига боғлиқ. СҚ
-
суюқ битум енгил йўл қопламаларида 
ва остки қатламларида қуришда ишлатилади. ЎҚ
-
йўл қопламаларини тез 
мустахкамлигини олишда қўлланилади.
Табиий битумлар
таркиби ва хоссалари
бўйича нефтли
битумларига 
яқинроқ бўлиб, соф
кўринишда кам учрайди. Табиатда битуми 
жинслар(асфальтлар) тез
-
тез учрайди: табиий битум билан шимдирилган, тоғ 
жинслари. Табиий битум ер қобиғининг юқори қатламларида ундан енгил ва 
ўрта фраксияларини секин учиб кетиши натижасида, шунингдек 
полимирланиш ва оксидланиш жараёнлари натижасида хосил бўлган.
Табиий битум ва асфальтлар жойлашиш шароитларига боғлиқ равишда учта 
гуруҳга бўлинади: 
1) 
қатламлилар
(битумли охаклар, доломитлар , қумтошлар); бу 
жинсларда битумни
юмшатиш харорати 100
-110
ºС гача 5 дан 20% гача бўлган 
микдорда бўлади.
2) 
толали

битум таркибида минерал аралашмалар аҳамиятсиз миқдорда, 
кўпроқ юмшаш харорати
100 ºС
ли асфальтитлар бўлади.
3) 
юза қатламдаги

хосил бўлган жойдаги
битумларни сирт қатлам 
юзасига
чиқиши натижасида хосил бўлади

Табиий битумларнинг хосил бўлиш жойидаги 
барча турлари Узбекистан 
ҳудудларида, масалан юмшаш харорати 18
-25
ºС, юмшоқ битумлар билан 
шимилган 
кир
ётқизиқлари –
қумтошлар
мавжуд. 
Суюқ йўл табиий битуми сифатида баъзи пайтларда оғир, юқори смолали, 
масалан Учқизил ва Жаркўрғон нефтлари ва СҚ
синф
битумлари талабларига 
жавоб берадиган суюқ нефт битумлари қулланилса бўлади

Қовушқоқ табиий битумлар сифати бўйича нефт битумларидан қолишмайди, 
баъзида эса уларнинг техник хоссалари нефтли битумларга қараганда юқори 
бўлади. Табиий битумларнинг ўзига хос жихати об
-
хавога юқори чидамлилиги 
ва тош материалларини
юзасига яхши ёпишиши ҳисобланади.
Тоғ жинсларидан олинадиган табиий битумларнинг гурух таркибларида 
юқори миқдорда, яъни 40
-
70% асфальтенлар, кам миқдорда, яъни 20
-30% 
смолалар ва 10
-
30% мойлар борлиги билан тавсифланади.
Асфальтли жинслар асосан лак бўёқ саноатида қўлланиладиган тоза битум ва 
қурилишда фойдаланиладиган асфальтли материалларни олиш мақсадида
қайта ишланади. Асфальт мастика табиий битумни майдаланган минерал 
материал билан аралашмаси 
кўринишида бўлади. Мастика
таркибида битум 
13% дан кам эмас. Асфальт кукуни
таркибида битум 70% атрофида бўлади



Асфальтли жинслардан битумларни олиш, фақат уларнинг таркибида 
битум 10
-
15% дан кам бўлмаган холларда мақсадли бўлади

Табиий битум 
олишнинг энг асосий ва арзон усули уни сувда қайнатиш ҳисобланади

Битум 
жинсларидан битумни қайнатиб олиш, қазиб олинадиган жойларда
қуйидаги 
тартибда амалга оширилади: асфальтли жинсларни
6 - 
8 мм йириклигида 
майдаланади ва тузли
кислота билан сув солинган қозонга солинади

Қозон 
аралаштиргич билан жихозланган. Қозондаги сув қайнагунча қиздирилади, 
бунда битум жинсдан ажралади ва кўпик холатда юқорига сузиб чиқади. 
Юқорига чиққан битумни сув ва минерал аралашмалардан ажратиш учун 
“отстойник”ка олиб ўтилади. Агар битум етарли қовушқоқликга эга бўлмаган 
бўлса, уни
қиздирилган буг ёки хаво билан пуфланади.
Табиий битумларнинг тузилиши, уларнинг физик 

кимёвий ва физик 

механикавий
хоссалари нефтли битумлар хоссаларига яқиндир. Нефтли 
битумларга қараганда кўпчилик табиий битумлар таркибида кислород бўлган 
бирикмалар, қисман асфальтогенли кислоталар кўп, шунинг учун улар тош 
материалларга яхши ёпишади. Табиий битумларга бўлган техник талаблар 
нефтли битумларга қўйилган талаблар билан бир хилдир.
Сланецли битумлар ёнувчан сланецларни хавосиз
қиздиришда хосил 
қилинадиган органик боғловчи материаллар ҳисобланади. Сланецли йўл 
битумлари қовушқоқ ва суюқ бўлади. Сланецли битумлар махсус 
генераторлар ёки туннел печларида, сланецларни 550 ºС хароратгача
қиздиришда олинади, бунда сланец массасидан 15
-
20% миқдорда паст 
температурали смола, газ ва яримкокс ажралади. Қайта ишлаш жараёнида паст 
хароратли 
сланецли 
смола 
қуйидаги 
фракцияларга 
ажратилади: 

Download 0,65 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   14




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish