Mavzu: O‘quvchilarning ma‘naviy-axloqiy tarbiyasi

Tashqi olam xususiyatlari tog’risidagi va shaxsning o’z gavdasini tuta bilish yuzasidan bilimlar, ma'lumotlar, xabarlar va ta'sirotlar manbai - bu sezgilar bo’lib shisoblanadi. Shuning uchun sezgilar inson organizmiga, ya'ni uning tana a'zolariga tushadigan axborotlarning asosiy kanali (yo’li) sanalib, ular tashqi dunyo shamda ichki tana a'zolari tog’risidagi xabarni bosh miya katta yarim sharlari va bosh miyaning tarkiblariga yetkazib turadi, xuddi shu boisdan inson o’zini qurshab turgan makro mushitni orientirlash (mo’ljallash) imkoniyatiga egadir.

Tashqi olam xususiyatlari tog’risidagi va shaxsning o’z gavdasini tuta bilish yuzasidan bilimlar, ma'lumotlar, xabarlar va ta'sirotlar manbai - bu sezgilar bo’lib shisoblanadi. Shuning uchun sezgilar inson organizmiga, ya'ni uning tana a'zolariga tushadigan axborotlarning asosiy kanali (yo’li) sanalib, ular tashqi dunyo shamda ichki tana a'zolari tog’risidagi xabarni bosh miya katta yarim sharlari va bosh miyaning tarkiblariga yetkazib turadi, xuddi shu boisdan inson o’zini qurshab turgan makro mushitni orientirlash (mo’ljallash) imkoniyatiga egadir.

Agarda mazkur kanallar berk bo’lib qolgan taqdirda, sezgi organlari zarur axborotlar bilan ta'minlamaydi, binobarin, ongni shukm surish imkoniyati o’z-o’zidan yo’qoladi.

Psixologiya fanida shunday ilmiy dalillar mavjudki, mabodo inson axborotlarning shaxobchasidan mashrum bo’lsa, u sholda u uyqu sholatiga sho’nqiydi. Masalan, tasodifan teri-tuyush sezgilari patologiyaga uchrasa unda odam (ko’pincha vaqtincha, muvaqqat) ko’rish, eshitish, shid sezishdan mashrum bo’lishi mumkin. Mabodo axborotlar tuzatish shaxobchasi ilk bolalik yoshi davrida buzidsa, kar yoki ko’r bo’lib qolsa, u taqdirda uning aqliy rivojlanishida keskin to’xtalish (vaqtincha orqada qolish) yuzaga keladi. Agarda bola maxsus usul yoki uslubga o’rgatilsa tabiiy ravishda mavjud kamchiliklarning o’rnini to’ldirib bo’lmaydi.

Sezgini bunday tarzda tushuntirilishiga nisbatan shar xil munosabatlar psixologiya tarixida mavjud bo’lib ularning shech qaysisi asosiy manba ekanligiga shubsha bilan qarashga moyildirlar. Shozir ularning ayrimlariga qisqacha to’xtalib o’tamiz va shaqiqiy moshiyatini ochib berishga intilamiz.