Mavzu: Oqova suvning pH muhitini aniqlash Maqsad: Suv tarkibini nazorat qilish Kerakli asbob va jihozlar

1.1. Yuza suvlari tarkibi

Daryo suvlarida vodorod ionlarining konsentratsiyasi (pH) odatda 6.5-8.5, yog‘ingarchilik suvlarida 4.6-6.1, botqoqliklar suvlarida 5.5-6, okean suvida 7.9-8.3 pH gacha o‘zgarib turadi. Vodorod ionlarining konsentratsiyasi mavsumiy o‘zgarishlarga bog‘liq. Qishki davrda ko‘plab daryo suvlarining pH qiymati 6.8-7.4, yozda esa 7.4-8.2 daraja. pH darajasiga qarab, suvni shartli ravishda bir necha guruhga bo‘lish mumkin:

	pH qiymati
Kuchli kislotali suvlar	<3
Kislotalar	3-5
Past kislotali suv	5-6,5
Neytral suv	6,5-7,5
Kam ishqorli suvlar	7,5-8,5
Ishqorli suvlar	8,5-9,5
Kuchli ishqorli suvlar	>9,5

1.2. Xususiyatlar, kuzatuv maqsadi

Suvning pH qiymati suv sifatining eng muhim ko‘rsatkichlaridan biridir. Vodorod ionlarining konsentratsiyasi kattaligi tabiiy suvlarda sodir bo‘lgan kimyoviy va biologik jarayonlar uchun katta ahamiyatga ega. Suvdagi pH- suv sifatining eng muhim operatsion parametrlaridan biri, asosan suvda uchraydigan kimyoviy va biologik jarayonlar mohiyatini aniqlashda zarur vositadir. pH qiymatiga qarab kimyoviy reaksiyalar tezligini, suvning korroziyalash darajasini, ifloslantiruvchi va toksikligi va hokazolarni ajratish mumkin.

Odatda, pH miqdori me’yor oralig‘ida bo‘lganda bevosita iste’mol suvining sifatiga ta’sir qilmaydi. Shunday qilib, daryo suvlari pHi 7.9-8.3 oralig‘ida, yog‘ingarchilik suvlarida pH 4.6¬6.1, botqoqliklarda 5.5-6.0 oralig‘ida, dengiz suvlarida pH 6.5-8.5 bo‘ladi. Biroq, pHi past suv juda o‘yuvchi, va yuqori pH> 11 darajadagi suv qo‘lansa hidli, yoqimsiz xususiyatli suv inson ko‘zlari va terisini ta’sirlantiradi. Shu sababli ichimlik suvining pH 9- 6 oralig‘ida optimal me’yor talab etilgan.

3. 
   Suvda yashovchi organizmlar (gidrobiontlar) hayotida pH ta’siri.
   

Aksariyat organizmlar pH o‘zgarishiga bardosh bera olmaydi. Moddalar almashinuvida, kislotali ishqoriy muhitning me’yorida bo‘lishi muhim ahamiyatga ega. Kamdan-kam hollarda toza suv pH nazariy jihatdan, ya’ni, teng pH =7 bo‘ladi

pH = 6,9 dan 5,6 gacha intervallarda bo‘lganda neytral hisoblanadi. Tabiatda suv juda ko‘p ta’sir omillariga ega: harorat, bosim, atmosfera, ammiak, oltingugurt dioksid va trioksid kislorod, azot turlari tarkibini qaysi bir daryo yoki ko‘l uchun pH ni o‘lchash nisbatan oson, shuning uchun ko‘p joylarda turar joylar suvlari o‘rganilmoqda. pH bir ekstremal qiymatga (8.5-6.5) yaqin bo‘lmasa, tabiatda juda muhim o‘zgarishlar mavjudligi topilgan. CO₂ miqdori bilan mutanosib ravishda pH o‘zgarishi fotosintez va nafas olish jarayonida past pH suv bir necha ozuqani o‘z ichiga olgan va shuning uchun unumdorligi past bo‘ladi. pH suvda yashovchi organizmlar tarqalishiga ham ta’sir qiladi.

O‘simliklar o‘sishi uchun suvda pH 7,5 dan 7,7 gacha

Lichenkalar o‘sib rivojlanishida 7 dan 8,8 pH,

suvda o‘sadigan mox va lishayniklar uchun pH 7,5 gacha bo‘lgan suvda o‘sadi. Baliqlar hayoti uchun pH> 10 bo‘lgan suv halokatli hisoblanadi. Ichimlik suvi pH maksimal samaradorligi 6.5 va 8.5 oralig‘ida bo‘lishi kerak.