Korxona о‘lchamidagi tarmoqlar, yoki korporativ tarmoqlar, avvalam bor о„lchami bilan xarakterlanadi.
Korporativ tarmoqlarda foydalanuvchilar soni va kompyuterlar soni minglab bо„lishi mumkun, serverlar soni esa yuzlab bо„lishi mumkun, aloxida xududdagi tarmoqlarning о„rtasidagi masofa shundek bо„lishi mumkunki global aloqalarni ishlatish zarurat bо„lib qoladi. Shuning uchun korporativ tarmoq tashkiliy tarmoq bо„lib, uni telekommunikatsion muxitda “suzib yuruvchi” maxalliy tarmoq “orolchalari” shaklida tasavvur etish mumkun. Masofadagi maxalliy tarmoqlarni va aloxida kompyuterlarni korporativ tarmoqqa ulash uchun turli telekommunikatsion vositalarni tadbiq etiladi, shu jumladan birlamchi tarmoq kanallarini, radio kanallarni, suniy yо„ldashli aloqa kanallarni.
Korporativ tarmoqlar quyidagilar bilan farqlanadi, ularda birinchi navbatda axborot xizmatlarini amalga oshrish va faqat transport xizmatlari bilan chegaralanib qola olmaydilar. Aloqa operatorining tarmog„i axborot xizmatlarini amalga oshirmasligi mumkun, chunki foydalanuvchining kompyuteri ularning javobgarlik xududidan tashqarida joylashgandir, lekin korporativ tarmoq esa bundek qila olmaydi. Foydalanuvchining kompyuterlari va serverlar xar qandek korporativ tarmoqning ajralmas qismi bо„lganligi uchun loyixalashtiruvchilar va korporativ tarmoqqa xizmat kо„rsatuvchi mutaxasislar buni xisobga olishlari kerak albatta.
Bundek murakkab va katta о„lchamdagi tarmoqda albatta bо„ladigan xolat bu yuqori darajada bir turda emasligi (geterogennost) - bir turdagi apparat va dasturiy vositalar yordamida minglab foydalanuvchilarning extiyojini qoniqtirib bо„lmaydi. Korporativ tarmoqlarda albatta turli turdagi kompyuterlar ishlatiladi – meynfremlardan to shaxsiy kompyuterlargachan, bir necha turdagi operatsion tizimlar va kо„p turli ilovalar. Korporativ tarmoqning bir tuda bо„lmagan qismi xam xuddi yaxlit bir butundek ishlashi kerak, foydalanuvchiga barcha kerakli resurslarga iloji boricha qulay va sodda ega bо„lishni xavola qilishi kerak.
Korporativ tarmoqlarni paydo bо„lishi – bu taniqli falsafiy iborani yani sonni sifatga о„tishiga yaxshi misol bо„ldi. Turli shaxarlarda va xatto davlatlarda bо„limlarga (filiallarga) ega katta korxonaning aloxida tarmoqlarini yagona bir tarmoqqa birlashtirilganda, birlashgan tarmoqning kо„p miqdoriy kо„rsatgichlari qandaydir qaltis ostonadan (kriticheskiy porog) о„tadi, undan keyin esa yangi sifat boshlanadi. Bu sharoitda kichik о„lchamdagi tarmoqlardagi mavjut usullar va ananaviy masalalarni yechishga yondoshish korporativ tarmoqlar uchun yaroqsiz bо„lar ekan. Ishchi gurux tarmog„ida, bо„lim va xatto kampus tarmoqlarida ikkinchi darajali yoki umuman kо„rinmagan masalalar bu tarmoqda birinchi navbatga chiqdilar.
Oddiy masala (katta bо„lmagan tarmoqlar uchun) misol bо„la olishi mumkun – tarmoq foydalanuvchilar xaqidagi xisobni yuritish. Uning eng oddiy xal qilinish usuli – bu barcha foydalanuvchilarni xisobga olingan axborotlarini xar bir kompyuterning axborotlarni xisobga olish lokal bazasiga joylashtirishdir, uning resurslariga bu foydalanuvchilar ega bо„lishlari kerak. Ega bо„lishga urunish bо„lganda axborotlar lokal xisobga olish bazasidan olinadi va uning asosida ega bо„lishga ruxsat etiladi yoki ruxsat etilmaydi. 5 – 10 ta kompyuterdan iborat bо„lgan katta bо„lmagan tarmoq uchun bu yondoshish yaxshi ishlaydi. Lekin tarmoqda bir necha mingta kompyuter bо„lganda esa va xar biriga bir necha о„nlab serverlarga ega bо„lish ta‟lab etilganda bu yechim juda samarasiz bо„lib qoladi. Tarmoq ma‟muri bir necha о„n marotaba xar bir foydalanuvchining xisob axborotini kiritishni takrorlashi (serverlar soniga teng) kerak bо„ladi. Foydalanuvchining о„zi xam shuningdek xar gal unga yangi server resurslariga ega bо„lish kerak bо„lganda mantiqiy kirish amalini takrorlashga majburdir. Katta tarmoqlar uchun bu muammoning yaxshi yechimi – bu tarmoqning barcha foydalanuvchilarining xisob yozuvi saqlanadigan axborotlar bazasida markaziy ma‟lumotnoma tizimini tadbiq etishdir. Ma‟mur bu ba‟zaga bir marotaba foydalanuvchi xaqidagi axborotni kiritish amalini bajaradi, foydalanuvchi esa bir martta aloxida olingan serverga emas butun tarmoqqa mantiqiy kirish amalini bajaradi. Tarmoq о„lchamining oshishi bilan uning ishlash ishonchliligiga, unumdorligiga va vazifalarni bajarish imkoniyatiga talablar ortib boradi. Tarmoq bо„ylab toboro axborotlar xajmi oshib boradi va tarmoq ularning xavsizligini xamda xavsizlik bilan bir qatorda ega bо„lishlikni (dostupnost) ta‟minlashi kerak bо„ladi. Bularning barchasi quvvatli xamda turli qurilmalar va murakkab dasturiy ta‟minot yordamida korporativ tarmoqni qurishga olib keladi.
