Mavzu: Optik linza ishlab chiqaruvchi korxonani dasturiy ta’minotini yaratish

2.2. Optik linza ishlab chiqaruvchi korxonani dasturiy ta’minotini Java dasturlash tilining Swing komponentalari yordamida yaratish

3-rasm. Dasturga kirish uchun muloqot oynasi

4-rasm. Bemorlarni ro‘yhatga olish oynasi

2.3. Optik linza ishlab chiqaruvchi korxonani dasturiy ta’minotining ma’lumotlar bazasini MySQL MBBTda loyihalash va model yaratish

Dasturiy ta’minotni ishlab chiqish jarayonida MySQL MBBTda klinika nomli ma’lumotlar bazasi tayyorladim. Mana shu ma’lumotlar bazasi mening dasturiy ta’minotimni ma’lumotlar bazasi hisoblanadi.

5-rasm. Klinika nomli ma’lumotlar bazasi tashkil qilish jarayoni.

Ma’lumotlar bazamni ichida admin, bemor, manzil, ish joy, shifokor, xodim, tashxis, kassa va xizmat nomli ma’lumotlar jadvallari joylashadi. Quyida ularni tashkil etishni ko‘rib chiqamiz.

Admin jadvalimiz quyidagi ustunlardan tashkil topadi:

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int, auto_increment	10
login	varchar	50
parol	varchar	50

6-rasm. Admin jadvali tuzish jarayoni.

Bemor jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

7-rasm. Bemor jadvali tuzish jarayoni.

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
fish	varchar	100
manzil_id	int, index	10
tug_sana	date
jinsi	varchar	2
ishxona_id	int, index	10
telefon	varchar	15
kelgan_vaqt	datetime
xodim_id	int, index	10
kim_yuborgan	varchar	50

Manzil jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

8-rasm. Manzil jadvali tuzish jarayoni.

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
manzili	varchar	150

Ishxona jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
ish_joyi	varchar	100

9-rasm. Ishxona jadvali tuzish jarayoni.

Shifokor jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

10-rasm. Shifokor jadvali tuzish jarayoni.

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
fish	varchar	150
lavozimi	varchar	25
telefon	varchar	20

Xodim jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

Nomi	Turi	Belgilar soni
Id	int,primary, auto_increment	10
fish	varchar	150
lavozimi	varchar	20
telefon	varchar	20

11-rasm. Xodim jadvali tuzish jarayoni.

Tashxis jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
shikoyati	text
tashxisi	text

12-rasm. Tashxis jadvali tuzish jarayoni.

Kassa jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

13-rasm. Kassa jadvali tuzish jarayoni.

Nomi	Turi	Belgilar soni
Id	int,primary, auto_increment	10
bemor_id	int, index	10
jami_summ	int	10
tolagan_summ	int	10
qoldiq_summ	int	10
faktura_nomer	int	10
sana	datetime
shifokor_id	int, index	10

Xizmat jadvalimiz quyidagicha tashkil topadi:

14-rasm. Xizmat jadvali tuzish jarayoni.

Nomi	Turi	Belgilar soni
id	int,primary, auto_increment	10
bemor_id	int, index	10
shifokor_id	int, index	10
tashxis_id	int, index	10
tolov_turi	varchar	10

MySQL MBBT da javallarimizni tashkil etib oldik endi bu jadvallar asosida dasturimiz uchun modellar yaratamiz. Jadvallarimiz ichida biz uchun asosiy bo‘lgan bemor, shifokor, xodim va kassa jadvallarimiz mavjud mana shu jadvallarga model yasashni ko‘rib chiqamiz.

Bemor jadvali uchun model yasaymiz. Buning uchun Bemor.java faylini hosil qilamiz va uning kodi quyidagicha:

package Klinika;

public class Bemor {

private int id;

private String fish;

private int manzil_id;

private String tug_sana;

private String jinsi;

private int ishxona_id;

private String telefon;

private String kelgan_vaqt;

private int xodim_id;

private String kim_yuborgan;

public Bemor() {

}

public Bemor(int id, String fish, int manzil_id, String tug_sana, String jinsi, int ishxona_id, String telefon, String kelgan_vaqt, int xodim_id, String kim_yuborgan) {

this.id = id;

this.fish = fish;

this.manzil_id = manzil_id;

this.tug_sana = tug_sana;

this.jinsi = jinsi;

this.ishxona_id = ishxona_id;

this.telefon = telefon;

this.kelgan_vaqt = kelgan_vaqt;

this.xodim_id = xodim_id;

this.kim_yuborgan = kim_yuborgan;

}

public int getId() {

return id;

}

public void setId(int id) {

this.id = id;

}

public String getFish() {

return fish;

}

public void setFish(String fish) {

this.fish = fish;

}

public int getManzil_id() {

return manzil_id;

}

public void setManzil_id(int manzil_id) {

this.manzil_id = manzil_id;

}

public String getTug_sana() {

return tug_sana;

}

public void setTug_sana(String tug_sana) {

this.tug_sana = tug_sana;

}

public String getJinsi() {

return jinsi;

}

public void setJinsi(String jinsi) {

this.jinsi = jinsi;

}

public int getIshxona_id() {

return ishxona_id;

}

public void setIshxona_id(int ishxona_id) {

this.ishxona_id = ishxona_id;

}

public String getTelefon() {

return telefon;

}

public void setTelefon(String telefon) {

this.telefon = telefon;

}

public String getKelgan_vaqt() {

return kelgan_vaqt;

}

public void setKelgan_vaqt(String kelgan_vaqt) {

this.kelgan_vaqt = kelgan_vaqt;

}

public int getXodim_id() {

return xodim_id;

}

public void setXodim_id(int xodim_id) {

this.xodim_id = xodim_id;

}

public String getKim_yuborgan() {

return kim_yuborgan;

}

public void setKim_yuborgan(String kim_yuborgan) {

this.kim_yuborgan = kim_yuborgan;

}

@Override

public String toString() {

return "Bemor{" + "id=" + id + ", fish=" + fish +

", manzil_id=" + manzil_id + ", tug_sana=" + tug_sana + ", jinsi=" + jinsi +

", ishxona_id=" + ishxona_id + ", telefon=" + telefon + ", kelgan_vaqt=" + kelgan_vaqt +

", xodim_id=" + xodim_id + ", kim_yuborgan=" + kim_yuborgan + '}';

}

}

Shifokor jadvali uchun model yasaymiz. Buning uchun Shifokor.java faylini hosil qilamiz va uning kodi quyidagicha:

package Klinika;

public class Shifokor {

private int id;

private String fish;

private String lavozimi;

private String telefon;

public Shifokor() {

}

public Shifokor(int id, String fish, String lavozimi, String telefon) {

this.id = id;

this.fish = fish;

this.lavozimi = lavozimi;

this.telefon = telefon;

}

public int getId() {

return id;

}

public void setId(int id) {

this.id = id;

}

public String getFish() {

return fish;

}

public void setFish(String fish) {

this.fish = fish;

}

public String getLavozimi() {

return lavozimi;

}

public void setLavozimi(String lavozimi) {

this.lavozimi = lavozimi;

}

public String getTelefon() {

return telefon;

}

public void setTelefon(String telefon) {

this.telefon = telefon;

}

@Override

public String toString() {

return "Shifokor{" + "id=" + id + ", fish=" + fish + ", lavozimi=" + lavozimi + ", telefon=" + telefon + '}';

}

}

Xodim jadvali uchun model yasaymiz. Buning uchun Xodim.java faylini hosil qilamiz va uning kodi quyidagicha:

package Klinika;

public class Xodim {

private int id;

private String fish;

private String lavozimi;

private String telefon;

public Xodim() {

}

public Xodim(int id, String fish, String lavozimi, String telefon) {

this.id = id;

this.fish = fish;

this.lavozimi = lavozimi;

this.telefon = telefon;

}

public int getId() {

return id;

}

public void setId(int id) {

this.id = id;

}

public String getFish() {

return fish;

}

public void setFish(String fish) {

this.fish = fish;

}

public String getLavozimi() {

return lavozimi;

}

public void setLavozimi(String lavozimi) {

this.lavozimi = lavozimi;

}

public String getTelefon() {

return telefon;

}

public void setTelefon(String telefon) {

this.telefon = telefon;

}

@Override

public String toString() {

return "Xodim{" + "id=" + id + ", fish=" + fish + ", lavozimi=" + lavozimi + ", telefon=" + telefon + '}';

}

}

Kassa jadvali uchun model yasaymiz. Buning uchun Kassa.java faylini hosil qilamiz va uning kodi quyidagicha:

package Klinika;

public class Kassa {

private int id;

private int bemor_id;

private int jami_summ;

private int tolagan_summ;

private int qoldiq_summ;

private int faktura_nomer;

private String sana;

private int shifokor_id;

public Kassa() {

}

public Kassa(int id, int bemor_id, int jami_summ, int tolagan_summ, int qoldiq_summ, int faktura_nomer, String sana, int shifokor_id) {

this.id = id;

this.bemor_id = bemor_id;

this.jami_summ = jami_summ;

this.tolagan_summ = tolagan_summ;

this.qoldiq_summ = qoldiq_summ;

this.faktura_nomer = faktura_nomer;

this.sana = sana;

this.shifokor_id = shifokor_id;

}

public int getId() {

return id;

}

public void setId(int id) {

this.id = id;

}

public int getBemor_id() {

return bemor_id;

}

public void setBemor_id(int bemor_id) {

this.bemor_id = bemor_id;

}

public int getJami_summ() {

return jami_summ;

}

public void setJami_summ(int jami_summ) {

this.jami_summ = jami_summ;

}

public int getTolagan_summ() {

return tolagan_summ;

}

public void setTolagan_summ(int tolagan_summ) {

this.tolagan_summ = tolagan_summ;

}

public int getQoldiq_summ() {

return qoldiq_summ;

}

public void setQoldiq_summ(int qoldiq_summ) {

this.qoldiq_summ = qoldiq_summ;

}

public int getFaktura_nomer() {

return faktura_nomer;

}

public void setFaktura_nomer(int faktura_nomer) {

this.faktura_nomer = faktura_nomer;

}

public String getSana() {

return sana;

}

public void setSana(String sana) {

this.sana = sana;

}

public int getShifokor_id() {

return shifokor_id;

}

public void setShifokor_id(int shifokor_id) {

this.shifokor_id = shifokor_id;

}

@Override

public String toString() {

return "Kassa{" + "id=" + id + ", bemor_id=" + bemor_id +

", jami_summ=" + jami_summ + ", tolagan_summ=" + tolagan_summ +

", qoldiq_summ=" + qoldiq_summ + ", faktura_nomer=" + faktura_nomer +

", sana=" + sana + ", shifokor_id=" + shifokor_id + '}';

}

}

XULOSA

Hozirgi zamonaviy axborot kommunikatsion texnologiyalari behad rivojlangan davrga kelib, jamiyat ahlining deyarli barcha qatlami axborot kommunikatsion texnologiyalaridan keng foydalanmoqda. Shunday yo‘nalishlar qatoriga muhandislik, iqtisodiyot, statistika kabi yo‘nalishlarni kiritish mumkin. Axborot tizimlari va texnologiyalari kundan - kunga kishilik faoliyatining turli sohalarida keng qo‘llanimoqda. Ularni yaratish, ishga tushirish va hayotga keng tadbiq etishdan maqsad – jamiyat va inson butun hayot faoliyatini axborotlashtirish borasidagi muammolarini hal etishdir. Hozirgi davrga kelib, axborot xuddi an’anaviy resurslar kabi izlab topish, tarqatish mumkin bo‘lgan resursga aylandi. Ushbu resursning foydalanadigan umumiy hajmi kelgusida davlatlarning strategik imkoniyatini, shuningdek mudofaa qobiliyatini ham belgilab beradi deyishga jiddiy asos bor. Axborot resurslarini oqilona tashkil etish va foydalanish jarayonida ular mehnat, moddiy va energetik resurslar ekvivalenti sifatida namoyon bo‘ladi. Hozirgi kunda respublikamizdagi texnika oliy o‘quv yurtlarida “Informatika va axborot texnologiyalari” yo‘nalishi va mutaxassisliklariga turli xil dasturlash tillarini o‘rgatish mo‘ljallangan. Bizga ma’lumki, dasturlash tillarining yuzdan ortiq ko‘rinishlari mavjud, lekin qo‘llanilishi ko‘lamiga qarab Delphi, Java, C++ va C# dasturlash tillari yuqori dasturlash sinfiga mansubdir. Keyingi yillarda amaliy dasturchilarga juda ko‘p integratsion dastur tuzish muhitlari taklif etilmoqda. Bu muhitlar u yoki bu imkoniyatlari bilan bir–biridan farq qiladi.

Xulosa qilib aytganda men bu kurs ishini bajarish mobaynida ko‘pgina bilimlarga ega bo‘ldim. Jumladan ob’ektga yo‘naltirilgan Java dasturlash tilini, Javada foydalanuvchi interfeyslarini(Java Swing) yaratishni, ma‘lumotlar bazasi bilan ishlashni va uni java dasturlash tiliga bog‘lashni, shifoxona ishlarini avtomatlashtirishni o‘rgandim.

Hozirgi kunda axborot texnologiyalari deyarli barcha sohaga kirib bormoqda. Buning natijasida har xil sohaga tegishli masalalarni hal qilish uchun dasturlarga ehtiyoj sezilmoqda. Bu esa dasturchilarga talabni oshirmoqda. Men ushbu kurs ishida egallagan bilimlarimni yanada oshirib, o‘zimga berilgan imkoniyatlardan foydalangan holda kelajakda turli masalalarni hal qilishga yo‘naltirilgan dasturlar yaratishga harakat qilaman. Shu yo‘l bilan yurtimizda axborot texnologiyalarining rivojlanishida o‘z xissamni qo‘shmoqchiman. Mazkur dasturni yaratishda mantiqiy amallar va dasturlash texnologiyasi bo’yicha bilimlarim yanada rivojlandi.