Мавзу: Қон кетиш ва қон йўҚотиш

Кўп қон йўқотиш бўлганида бемордаги характерли белгилар:
Чанқаш, уйқучанлик ёки қўзғалувчанлик, қўрқув ҳисси. Одатда умумий қон айланишни 1/10 қисми йўқотилса, хусусий резеврлар орқали тўлдирилади. Клиник белгилари бундай қон ўқотишд бўлмаслиги мумкин.
Қон йўқотиш ҳажми ва А/Б ўртасида узвий алоқадорлик бор. Улар орасидаги корреляция коэфициенти жуда аҳамиятли бўлиб, 091га тенг.
Биринчи врачлик ёрдами босқичи учун пульс ва артериал босим-биринчи объектив кўрсатгич, бу ярадор аҳволининг оғирлигини баҳолабгина қолмай, балки йўқотилган қон ҳажми ҳам ҳисобланади. Йўқотилган қонни ҳисоблашни Л.Н.Губар ва Н.И.Егурнов бўйича травма олинган вақтга яқин А/Б ҳажмига боғлиқ ҳолда ўтказиш мумкин. (3 жадвал)
3- жадвал
А/Б боғлиқ ҳолда йўқотилган қонни аниқлаш

А/Б (систолик) мм.сим.уст.	Йўқотилган қон ҳажми, л
100 дан ортиқ 90-100 80-90 70-80 70 дан паст	0,5 гача 1,0 гача 1,5 гача 2,0 гача 2,0 дан ортиқ

“Шок индекси” бўйича қон йўқотишни тезкор аниқлаш

“Шок индекси” кўрсатгичи	АЮҚҲ, %	Тана массаси, кг
		60	70	80
0,75 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0	9 18 30 38 45 50	0,5 0,8 1,3 1,6 1,9 2,1	0,6 0,9 1,5 1,9 2,2 2,5	0,7 1,0 1,7 2,1 2,5 2,8

Бу жадвал бўйича қон йўқотиш ҳисоби аниқлиги етарли; бунда травмадан 6-8 соатдан кейин фойдаланиш мумкин6. Кейинроқ артериал босим пасайишига олиб келадиган травманинг асоратлари ривожланиши мумкин.

Шу мақсадда “Шок индекс” бўйича қон йўқотишни тезкор аниқлаш нормаграммаси хизмат қилади. П.Г.Бирюков бўйича (1986). АТО да қон йўқотиш даражсини ишончлигини қонни концентрацион кўрсаткичини баҳолашда олинган маълумотлар асосида муҳокама қилиниши мумкин.
Қон йўқотишни қон зичлиги, гемоглобин ва гемотокрит бўйича аниқлаш жадвалда кўрсатилган.
Қон йўқотишни қон зичлиги, гемоглобин ва гемотокрит бўйича баҳолаш

Қон зичлиги	гемоглобин	гемотокрит	Йўқотилган қон ҳажми, мл.
1057-1054 1053-1054 1049-1044 1044 дан кам	65-62 61-50 53-38 38 дан паст	0,44-0,40 0,38-0,32 0,30-0,22 0,22 дан кам	500 гача 1000 1500 1500 дан юқори

Қон зичлигини аниқлаш учун зичлиги 1040 дан 1060 гача бўлган мис купораси эритмаси шиша идишларига эга бўлиш керак. Турли зичликдаги мис сульфатли пробиркага натрий нитрат билан стабилизацияланган бемор қони томчилаб қуйилади. Эритма зичлиги билан қон томчиси аниқланиб, йўқотилган қон ҳажми жадвал бўйича аниқланади.
Ихтисослашган хирургик госпиталларда қон йўқотиш даражасини лаборатория йўли билан аниқланади: радиоизотоп ёки бўёвчи индикатор.