Мавзу: Oltin tarkibli rudalarini gravitatsiya usulida boyitishning texnologik sxemasini tanlash va hisoblash. 11-18 ФҚБ гуруҳи талабаси: Bozorov m раҳбар: Муродов И. Н навоий – 2021 й. Навоий кон металлургия комбинати

3.2.4. Шовқин ва тебранишлардан ҳимоялаш

Шовқин деб, инсонда ёқимсиз субъектив ҳисларни келтириб чиқарадиган ҳар хил, даражаси ва товуш частотаси бўйича тартибсиз товушлар жамланмасига айтилади.

ГОСТ га асосан спектрал характерига асосан шовқинлар: узлуксиз спектрли бир октавадан кўп бўлган тонли, кенг диапазонли, уларнинг спектрида эшитиш мумкин бўлган дискрет тонлар бўлади. Вақт характеристикалари бўйича шовқин қуйидаги турларга бўлинади: доимий, товуш даражаси 8 соатлик иш кунида 5 дБ дан кўп ўзгаришга эга эмас; доимий бўлмаган, товуш даражаси иш куни давомида 5 дБ дан куп ўзгарадиган. Гравитация бўлинмасида шовқин доимий бўлади.
Иш жойидаги шовқин характеристикаси товуш босимининг октава чизиқларидаги ўрта геометрик частотали даражаси бўлиб ҳисобланади. Уларнинг кенг чизиқлардаги мумкин бўлган шовқин даражаси 3.1 жадвалда келтирилган.
Вентеляцион қуоилмалар чиқарадиган шовқин босимининг даражаси қуйида кўрсатилганлардан 5 дБ дан ошмаслиги керак.
Жадвал 3.1- Руҳсат этилган шовқин ва товуш босими даражалари

Иш жойлари	Товуш босимининг даражаси (дБ) октава чизиқларида ўрта геометрик частота бўйича, Гц									Товуш даражаси ва товуш даражаси эквивалентлари, ДБА
	63	125	250	500	1000	2000	4000	8000
Ишлаб чиқариш биноларидаги доимий иш жойлари.	95	87	82	78	75	73	71	69	80
Юқори шовқин даражасига эга технологик дастгоҳлар	99	92	86	83	80	78	76	74	85

Инсоннинг эшитиш диапазони таҳминан 130 дБ, 140 дБ шовқинга одам чидолмайди. 80 дБ дан юқори бўлган шовқинлар вақтинчалик иш қобилиятининг йўқолишига ва эшитиш қобилиятининг сусайишига олиб келади.

Шовқиннинг инсонга доимий таъсири эшитиш органлари ва марказий нерв системасига ёмон таъсир қилади. Шовқиннинг зарарли таъсири билан курашиш мақсадида қуйидаги чоралар киритилмоқда: Автоматлаштириш ва механизациялаў, масофадан бошқариш, шовқин бўлмаган жойдан туриб машинанинг ишини кузатиши мумкин бўлади. Бундай ҳимоя қурилмалари сифатида биноларда товуш ютувчи тўсиқлар, қопламалар ва бошқалар ўрнатилади.