Mavzu: Olmon tilidagi gaplarda ikkinchi darajali bo’laklar

 I.A.Karimov “Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch”, 2008, 41-bet. 

---

5 
darajada suhbatlasha olishi, gap bo‟laklaridan to‟g‟ri foydalana olishi, gap strukturasini to‟g‟ri 
o‟rganishiga bog‟liq. 
BMI ning predmeti va ob’yekti.
Ushbu BMI mavzusining predmeti gap hisoblanadi. Biz 
bilamizki, gap grammatikaning bir bo‟limi bo‟lgan sintaksis bo‟limining o‟rganish ob‟yektidir.
Sintaksis
(grekcha sintaksis-tuzish)
grammatikaning bir qismi bo‟lib, unda so‟z va 
gaplarning o‟zaro birikish yo‟llari, gap va ularning tuzilishi, turlari va gap bo‟laklarining 
xususiyatlari o‟rganiladi.
Gap ma‟lum fikrni ifodalaydigan bir so‟z yoki bir-biriga bog‟langan bir necha so‟zlardan 
iborat bo‟lib, nutqning bir qismini tashkil etadi. Til, nutq orqali kishilar o‟z fikrlari, maqsadlari, 
his-hayajonlarini ifodalaydilar. Shuning uchun ham til 
“amaliy hayotiy ong”
hisoblanadi. Til 
kishilar o‟rtasida o‟zaro munosabatni yuzaga keltiruvchi qurol vazifasini o‟taydi, u 
“kishilar 
orasidagi eng muhim aloqa
vositasi”
bo‟lib xizmat qiladi. 
Fikr turlicha ifodalaniladi. Fikr sodda yoki qo‟shma gaplar orqali, darak, so‟roq, buyruq, 
undov gaplar, ikki sostavli yohud bir sostavli gaplar, to‟liq yoki to‟liqsiz gaplar orqali 
ifodalanishi mumkin. Bu hol fikrning harakteriga, ma‟lum maqsad yoki niyyatga qarab 
belgilanadi. Ammo gap qanday shaklda bo‟lmasin, unda kishining ma‟lum bir maqsadi 
reallashadi 
(his-hayajon yoki so’roq ifodalovchi gaplar ham bundan mustasno emas). 
BMI ning metodologik asosi. 
Mazkur bitiruv malakaviy ishning metodologik asosini 
O‟zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning Respublikamizda ta‟lim va tarbiyani 
rivojlantirishga bag‟ishlangan nazariy asarlarida oldinga surilgan g‟oyalar, xulosalar, 
O‟zbekistonning “Ta‟lim to‟g‟risida”gi, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” haqidagi me‟yoriy 
hujjatlar hamda fan ta‟lim – tarbiya va madaniyat sohasidagi strategik yo‟nalishlarga doir 
qarorlar tashkil etadi. 
“O‟nlab o‟zbek allomalarining jahon tsivilizatsiyasi rivojiga qo‟shgan xissasi ulkandir. 
Jumladan, Mirzo Ulug‟bek qoldirgan meros xalqingizning jahon ahliga bebaho in‟omi, deyish 
mumkin. Uning ko‟plab ilmiy risolalari, siyosat va iqtisodiyot sohasidagi faoliyati, ilmiy va 
ma‟rifiy merosi bugungi avlod uchun ham katta saboq bo‟lib xizmat qilmoqda. Allomaning 
jahon ilm-fani, ayniqsa, astronimay rivojiga qo‟shgan xissasi beqiyosdir. 
Mamlakatingizda ajdodlaringizning boy merosini o‟rganish, targ‟ib qilish, madaniy 
yodgorliklarni ta‟mirlash va asrab-avaylash, ta‟lim, fan hamda madaniyat sohalarini 
rivojlantirish borasida amalgam oshirilayotgan keng ko‟lamli islohotlar o‟z samaralarini 
berayotgani tahsinga loyiq”.