Mavzu: Oksidlanish va qaytarilish reaksiyalari

Tibbiyotda dezinfeksiyalovchi vosita sifatida eng ko‘p ishlatiladigan modda xlorning laboratoriyada olinish usulini reaksiya tenglamalarini yozing va koeffitsiyentlar qo‘ying:

Mn+4O2+HCl-1Mn+2Cl2+Cl02+H2O

 

Mn+4+2e2Mn+2 2/1 oksidlovchi

 

2Cl-1-2eCl02 2/1 qaytaruvchi

 

Mn+4O2+4HCl-1Mn+2Cl2+Cl02+2H2O

 

misol: Quyidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiya tenglamasini elektron balans usuli bilan tenglang va oksidlovchi oldidagi koeffisiyentni aniqlang.

KJ-1+H2S+6O4→K2SO4+H2S-2+J02+H2O

2J-1-2e → J02 2/1/4 qaytaruvchi

S+6+8e → S-2 8/4/1 oksidlovchi

8KJ-1+5H2S+6O4→4K2SO4+H2S-2+4J02+4H2O

Oksidlovchi S elementi bo’lib, u H2SO4 tarkibida bo‘lganligi uchun uning oldidagi koeffisiyent 5ga teng bo‘ladi.

misol: Quyidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiya tenglamasidagi qaytaruvchining oldidagi koeffisiyentni toping.

H2S-2+K2Cr+62O7+H2SO4→S0+Cr+32 (SO4)3 +K2SO4+H2O

S-2-2e→S0 2/1/3 qaytaruvchi

2Cr+6+6e→2Cr+3 6/3/1 oksidlovchi

S elementi qaytarovchi bo‘lib, H2S molekulasi qaytaruvchi hisoblanadi va uning oldidagi koeffitsiyent 3 ga teng bo‘ladi.

misol: Quyidagi oksidlanish-qaytarilish reaksiyasi tenglamasini elektron balans usuli bilan tenglang va koeffitsiyentlar yig’indisini toping.

KMn+7O4+NaCl-1+H2SO4→K2SO4+Mn+2SO4+Na2SO4+Cl02+H2O

Mn+7+5e→Mn+2 5/2 oksidlovchi

2Cl-1-2e→Cl02 2/5 qaytaruvchi

2KMn+7O4+10NaCl-1+8H2SO4→K2SO4+2Mn+2SO4+5Na2SO4+5Cl02+8H2O

Javob: Koeffisiyentlar yig‘indisi: 2+10+8+1+2+5+5+8=41 ga teng bo‘ladi.

Tabiatda barcha metallar korroziyaga uchraydi. Korroziyalanish deganda metallarning tevarak-atrofdagi muhit ta’sirida yemirilishi tushuniladi. Bu o‘z-o‘zidan bo’ladigan oksidlanish-qaytarilish jarayonidir.

Elektrolizning suyuqlanmasi yoki eritmasi orqali elektr toki o‘tganida elektrodlarda sodir bo‘ladigan oksidlanish-qaytarilish jarayoni elektroliz deyiladi.

Elektroliz keng ko‘lamda qo‘llaniladi. Metall buyumlarini korroziyalanishdan muhofaza qilish uchun ularning yuzasiga boshqa metallning xrom, kumush, oltin, mis, nikel, kabi metallarning juda yupqa qatlami qoplanadi.

Elektroliz texnikada, sanoatda va turmushda juda ko‘p sohalarda keng qo‘llaniladi.

O‘quvchilarga darsni mustahkamlash jarayonida quyidagi misollarni berishimiz mumkin:

Metallarning nitrat kislotada erish reaksiyalarining sxemalariga elektron balans usuli bilan koeffisiyentlar tanlang:

a) Ag+HNO3→AgNO3+NO2+H2O

b) Cu+HNO3→Cu(NO3)2+H2O

d) Ca+HNO3→Ca(NO3)2+N2O+H2O

e) Mg+HNO3→Mg(NO3)2+N2+H2O

f) Mg+HNO3→Mg(NO3)2+HN4NO3+H2O

g) Fe+HNO3→Fe(NO3)2+NO2+H2O

E’tiboringiz uchun

raxmat!