|
Ochiq va Yopiq kodli dasturiy ta’minotlarning afzallik va kamchiliklari.
Obyektga yo’naltirilgan dasturlashda ochiq va yopiq kod usulidan foydalaniladi. Masalan Javada Public va private usullari mavjud. Bulami ochiq va yopiq kodlarga misollar keltirsak bo’ladi. Public usulida hammaga ochiq bo’ladi. Lekin Private usulida faqat class ichida ko’rinadi. Ochiq kodli dasturiy ta’minotlarda asos kod hammaga ochiq hisoblanadi. Bu esa o’z o’rnida hammaga o’zgartirish huquqini beradi. Ya’ni istalgan odam bu dasturiy ta’minotga ozgartirish ya’ni rivojlantirishni qo’sha oladi. Misol uchun Linux operatsion tizimlari ochiq kodli hisoblanadi. Va hammamiz bilamizki bu tizim juda rivojlangan hisoblanadi. Chunki bu tizimga juda ko’plab malakali mutaxassislar rivojlanishga o’z hissalarini qo’shishgan. Yopiq kodli dasturiy ta’minotning ma’nosi uning asos kodlari yopiq hisoblanadi. Bu esa yuqorida aytganimizdek dasturiy ta’minot kodlarini ko’chirib, o’zlashtirishdan va muallif nomini o’zgartirib o’z nomini yozib yozib qo’yishdan himoyallaydi. Biz bilganimizdek bu tizimga Windows operatsion tizimi misol qila olamiz. Bilamizki bu tizim yaratuvchisi bu orqali juda katta foyda olishidan xabardormiz. Asos kodi yopiq bo’lganligi uchun bu tizimdan ko’chirmachilik qilish imkoni yo’q.
Ochiq va Yopiq kodli dasturiy ta’minotlardan huquqiy asos
Qo'shimcha ma'lumotlar: Dastur qonuni, Dastur mualliflik huquqi, Dasturiy ta'minotga patentva Oxirgi foydalanuvchining litsenziya shartnomasi
Dasturiy ta'minotning ko'p qismi qoplanadi mualliflik huquqi bilan birga shartnoma qonuni, patentlar va savdo sirlari, uning egasiga eksklyuziv huquqlarni o'rnatishi uchun qonuniy asos yaratadi.
Dastur sotuvchisi an-da foydalanishning aniq shartlarini belgilaydi oxirgi foydalanuvchining litsenziya shartnomasi. Foydalanuvchi ushbu shartnomaga yozma ravishda, interaktiv ravishda ekranda rozilik berishi mumkin yoki dasturiy ta'minotni o'z ichiga olgan qutini ochish orqali rozilik berishi mumkin. Litsenziya shartnomalari odatda kelishib bo'lmaydigan. Dastur patentlari algoritmlarga, dasturiy ta'minot xususiyatlariga yoki boshqa narsalarga eksklyuziv huquqlar berish patentga layoqatli mavzu, qamrovi yurisdiksiyaga qarab o'zgarib turadi. Ba'zida sotuvchilar litsenziya shartnomasida foydalanuvchiga patent huquqlarini berishadi. Manba kodi chunki dasturiy ta'minot muntazam ravishda a sifatida ishlaydi tijorat siri. Ba'zan dasturiy ta'minot litsenziyalash yoki manba kodlariga kirishda kamroq cheklovlar bilan ta'minlanadi; bunday dastur "nomi bilan tanilgan ozod"yoki"ochiq manbali" deyiladi.
Dasturiy ta'minotdan foydalanish
Qo'shimcha ma'lumotlar: Nusxadan himoyalash, To’liq ishlaydigan versiya uchun qisqartirilgan funksionallik va Narxlarni kamaytirish
Sotuvchilar odatda dasturiy ta'minot ishlatilishi mumkin bo'lgan kompyuterlar sonini cheklaydi va foydalanuvchiga dasturlarni qo'shimcha kompyuterlarga o'rnatishni taqiqlaydi. Cheklangan foydalanish ba'zan texnik choralar orqali amalga oshiriladi, masalan mahsulotni faollashtirish, a mahsulot kaliti yoki seriya raqami, a apparat kaliti, yoki nusxalarni himoya qilish.
Shuningdek, sotuvchilar ma'lum funktsiyalarni olib tashlaydigan yoki tijorat, ta'lim yoki notijorat maqsadlarida foydalanish kabi ba'zi bir harakat sohalariga imkon beradigan versiyalarni tarqatishlari mumkin.
Foydalanish cheklovlari litsenziyaga qarab farq qiladi:
Windows Vista Starter ko'pi bilan uchta dasturni ishlatish bilan cheklangan.
Chakana nashri Microsoft Office Home and Student 2007 bir xonadonda uchta qurilmada tijorat maqsadlarida foydalanmaslik bilan cheklangan.
Windows XP bitta kompyuterga o'rnatilishi mumkin va tarmoq fayllarini almashish ulanishlari sonini 10 tagacha cheklaydi. The Home Edition Windows XP Professional-da mavjud xususiyatlarni o'chiradi.
An'anaga ko'ra, Adobe litsenziyalar bitta foydalanuvchi bilan cheklangan, ammo foydalanuvchiga ikkinchi nusxasini uy kompyuterida yoki noutbukda o'rnatishga imkon beradi. Creative Cloud-ga o'tish bilan bu endi haqiqiy emas.
iWork '09, Apple kompaniyasining mahsuldorlik to'plami, besh kishilik oilaviy to'plamda mavjud bo'lib, uydagi beshta kompyuterda ishlatilishi mumkin.
Xulosa
Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari dunyosida yangi texnologiyalar va ular bilan birga, yangi imkoniyatlar avvalgidan ham tez sur’atlarda kirib kelmoqda. Erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minot harakati bu shunday taraqqiyotki, u hozirda bizning oldimizda turibdi. Bu bosqichma-bosqich taraqqiyot jarayoni, yangi texnologiya, yangi bilimlar, standartlar hamda boshqa ko’plab narsalarni anglatadi.
Erkin va ochiq kodli dasturiy ta’minotdan foyda olgan va tatbiq etgan tashkilotlar, shuningdek, rivojlanayotgan mamlakatlar mos ravishda katta daromad oldilar, bu imkoniyatdan foydalanmaganlar esa o’z AKT taraqqiyotlarini boshqalarga nisbatan orqada qolganini ko’rishlari mumkin.
Dunyoda ochiq kodli dasturlar juda ko’p va mashhurdir. Bu dasturlarni o’zimiz xohlaganimizday dastur kodlarini ochib o’zgartirishimiz mumkin. Yana ahamyatli jihati shundaki bu dasturlar tekin tarqatiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
