1.Ochiq iqtisodiyot tushunchasi va uning ko`rinishlari.
2. Mandell Flemingning ochiq iqtisodiyot modeli.
3. Qayd etilgan valyuta kursi sharoitida pul-kredit va fiskal siyosat.
4.Erkin suzib yuruvchi valyuta kursi sharoitida makroiqtisodiy siyosat.
Dunyoning hech bir mamlakati tashqi iqtisodiy aloqalar va munosabatlardan uzilgan holatda emas.
SHu sababli to`liq makroiqtisodiy model o`zida ham ichki, ham tashqi bozorlarda amalga oshirilayotgan operatsiyalarni majassam etishi lozim.
To`liq makroiqtisodiy model-ochiq iqtisodiyot modelidir
Ochiq iqtisodiyot- shunday iqtisodiyotki, u: a) mamlakat ishlab chiqarayotgan tovarlari va xizmatlarining ma`lum bir qismini eksport va import qilishini;
b) mamlakat jahon moliya bozorlarida kredit olishi va kredit berishini anglatadi.
Kichik ochiq iqtisodiyot va katta ochiq iqtisodiyot o`zaro farqlanadi. Kichik ochiq iqtisodiyot va katta ochiq iqtisodiyot o`zaro farqlanadi. Kichik ochiq iqtisodiyot Kichik ochiq iqtisodiyot katta bo`lmagan mamlakat iqtisodiyotidir. Kichik ochiq iqtisodiyot modeli kapital harakati schyoti va joriy operatsiyalar schyotini o`z ichiga oladi. Bunday iqtisodiyot jahon bozorida katta ulushga ega emas va jahon foiz stavkasiga amalda ta`sir ko`rsata olmaydi. Kichik ochiq iqtisodiyot jamg’armalari va investitsiyalari-jahon jamg’armalari va investitsiyalarining juda kichik miqdorini tashkil etganligi sababli jahon moliyaviy bozorlaridagi shart-sharoitlarga ko`ra belgilangan jahon foiz stavkasi bu iqtisodiyotda belgilab berilgan (ekzogen) ko`rsatkich sifatida qabul qilinadi.
Katta ochiq iqtisodiyot Katta ochiq iqtisodiyot ko`lami yirikligi sababli foiz stavkasi mamlakatning ichida ro`y berayotgan jarayonlarning jiddiy ta`sirida shakllanadigan iqtisodiyotdir.
Katta ochiq iqtisodiyot Katta ochiq iqtisodiyot jahon jamg’armalari va investitsiyalarining katta qismiga egalik qilayotan yirik mamlakat (AQSH, XXR, Germaniya, YAponiya, Rossiya va boshq.) iqtisodiyotidir. Bunday mamlakatlar jahon moliya stavkasiga ta`sir ko`rsata oladi.
Ochiq iqtisodiyotning asosiy ko`rsatkichlari
*
*
*
*
Mandell Flemingning ochiq iqtisodiyot modeli
Mandell-Fleming modeli Mandell-Fleming modeli Mandell-Fleming modeli milliy iqtisodiyotning jahon bozoridagi hissasi kichik va shu sababli uni rivojlantirishning asosiy parametrlari jahon bozori tomonidan, ya`ni tashqaridan belgilab beriladi degan shartga asoslanadi.
Bu model XX asrning 60-yillarida ishlab chiqilgan bo`lib baholarning barqarorligini ko`zda tutadi va yalpi daromadning tebranishlari sabablarini tushuntirib beradi.
Ichki muvozanat Ichki muvozanat inflyatsiya jarayonlari mavjud bo`lmagan ( yoki uning barqaror past darajasidagi) to`liq bandlik sharoitida talab va taklifning balanslashganligidir.
Qisqa muddatli davrda ichki muvozanat muammosi, birinchi navbatda, byudjet-soliq va pul-kredit siyosati vositasida yalpi talabni tartibga solish orqali ta`minlanadi.
Tashqi muvozanat a) joriy operatsiyalar balansining belgilangan holatini ta`minlab turish
b) valyuta zahiralarining aniq belgilangan miqdorini saqlab turish
Tashqi va ichki muvozanatni ta`minlab turish usullari
byudjet-soliq siyosati
pul-kredit siyosati
almashinuv kursi siyosati
Ochiq iqtisodiyotda iqtisodiy siyosat tahlili Mandell-Fleming modeliga asoslangan holda amalga oshiriladi.
Ochiq iqtisodiyotda iqtisodiy siyosat tahlili Mandell-Fleming modeliga asoslangan holda amalga oshiriladi.
Bu model qisqa muddatda iqtisodiyotni muvozanatlashtirishni ifodalaydi va kichik ochiq iqtisodiyot uchun IS-LM modelining modifikatsiya qilingan shakli hisoblanadi.
Ikkala model ham baholarning o`zgarmasligini nazarda tutadi va yalpi talab hajmining o`zgarishi sabablarini tushuntiradi.
Ular o`rtasidagi asosiy farq
IS-LM modeli
IS-LM modeli
yopiq iqtisodiyot modeli
Mandell-Fleming modeli
Mandell-Fleming modeli
ochiq iqtisodiyot modeli
Mandell-Fleming modeli uchta tenglamani o`z ichiga oladi:
Y+C(Y-T)+I(r)+
Y+C(Y-T)+I(r)+
M/P=L(
M/P=L(
r = r*
r = r*
Birinchi tenglama- tovar bozorini
ikkinchi tenglama -pul bozorini
uchinchi tenglama esa ichki foiz stavkasi (
Qayd qilingan valyuta kursi sharoitida
monetar siyosat ko`proq ichki balans muammosi bilan aloqador bo`ladi.
byudjet-soliq siyosatining samaradorligi kapitalning mobilligiga to`g’ridan-to`g’ri bog’liq.
Qayd qilingan valyuta kursi sharoitida Qayd qilingan valyuta kursi sharoitida byudjet-soliq siyosati pul-kredit siyosatidan farli ravishda daromad darajasiga, o`z navbatida ichki muvozanatga muvaffaqiyatli ta`sir ko`rsata oldadi. Tasir darajasi kapitalning mobilligi o`sishi bilan ortib boradi.
Suzib yuruvchi valyuta kursi sharoitida
byudjet-soliq va pul-kredit siyosati qayd qilingan valyuta kursi sharoitidagiga nisbatan mutlaqo boshqacha natijalar beradi. Endi rollarni taqsimlash muammosini to`g’ri hal qilish teskari ko`rinish oladi. Byudjet-soliq siyosati savdo, demak, to`lov balansi uchun pul-kredit siyosatiga nisbatan katta ahamiyat kasb etadi. Aynan byudjet-soliq siyosatidan tashqi balansga erish uchun foydalanish maqsadga muvofiq bo`ladi.
