Мавзу: Нутқ маданияти фанининг предмети ва вазифалари

 

Nutq faoliyati. 

 

Insonning nutqiy faoliyati 3 ko’rinishda amal qiladi. Bular so’zlash, mutolaa 

va  eshitish.  So’zlash  deyilganda  so’zlovchining  ma`lumoti,  maslahat  berishi, 

buyurishi , o’ziga noma`lum narsalar haqida so’rashi anglashiladi. So’zlaganda 

so’zlovchining bilimi, madaniyati, axloqi, odobi yuzaga chiqadi. 

So’zlash  monologik  va  diologitk  ko’rinishda  bo’lishi  mumkin.  Monologik 

nutqda  bir  kishining  mulohazalari  qarshi  savollarsiz  va  javoblarsiz  yuzaga 

chiqadi, suhbatdoshi tomonidan bo’linmaydi. Diologik nutqda muloqot qiluvchi 

shaxslar navbat bilan goh tinglovchi, goh so’zlovchi bo’lib turadi. 

Mutolaa  o’quvchining  yozma  nutq  orqali  asar  muallifi,  obrazlari  bilan 

muloqotidir.  Mutolaa  tufayli  o’quvchi  yozma  nutqda  aks  etgan  voqea-

hodisalardan xabardor bo’ladi, ular ta`sirida xulqida qandaydir o’zgarish paydo 

bo’ladi.  Mutolaa  ma`lumot  olishning  eng  muhim  yo’lidir.  Kitob  o’qish  orqali 

kishi ma`naviy etuklikka erisha boradi. 

Mutolaa  oddiy  o’qish,  ilmiy  o’qishdan  iborat.  Oddiy  o’qiganda  o’quvchi 

uchun yozma nutq mazmuni bilan tanishuvning o’zi maqsad qilib qo’yiladi. 

---

 

38 

Ilmiy o’qishda o’quvchi asarni tahlil qilishni, undan boshqa maqsad uchun 

foydalanishni,  uning  mazmunini  qayta  bayon  qilish  kabilarni  maqsad  qilib 

qo’yadi.