Mavzu: Nuklein kislotalarning tuzilishi

3. .Dezoksiribonuklein kislotalarning struktura va vazifasi.

Dezoksiribonuklein kislota barcha tirik organizmda va bir qancha viruslarda mavjud. U genetik informatsiyani saqlaydi va avloddan avlodga o’tkazadi. Nuklein kislotalarning tuzilishi eng sodda tirik organizmlar- prokoriotlarda to’laroq o’rganilgan. Prokoriotlar qatoriga bakterialar, ko’k-yashil o’simliklar, mikroplazmalar kiradi.

DNKning tuzilishini amerikalik biolog J.Uotson va angliyalik fizik olim F.Krik 1953-yilda kashf etganlar.

DNK birlamchi , ikkilamchi va uchlamchi strukturaga ega.

DNK ning birlamchi strukturasi barcha tirik organizmlarda va ayrim viruslarda mavjud. DNK molekulasining birlamchi strukturasida irsiy belgilar rejalashtirilgan, ular birin-ketin joylashgan dezoksiribonukleotidlar qatoridan iborat. DNK tarkibida to’rt xil dezoksiribonukleotid bo’lib oqsildagi aminokislotalar sonidan kam bo’lsa ham ularning ketma-ket qatori soni oqsildan uzun bo’ladi.

DNKning ikkilamchi strukturasini muvifiqlashtiradigan asosiy omillar quyidagicha A va T o’rtalarida vodorod bog’lar bo’lib, bu juftlikda ikkita bo’ladi. G va S juftligida esa bu bog’lar soni uchta. Azot asoslarini komplementar ( bir-birini to’ldiruvchi ) deyiladi. Komplementar juft azot asoslari A-T va G-S lar faqat katta-kichik o’lchami bir xil bo’lishi bilan birgalikda, ularning shakli ham bir xilda bo’ladi.


DNK ning komplementar asoslari.
DNK molekulasining har xil shakllari o’zaro bir-birlariga o’ta oladilar. Xromasomadagi genlarning vazifasiga qarab DNK molekulasining shakli o’zgarib turadi.