Мавзу: Нефткимёвий синтезлар Режа: Нефтни қайта ишлаш жараёнида содир бўладиган реакциялар Нефть таркибидаги углеводородлар



Download 1,23 Mb.
bet15/26
Sana24.02.2022
Hajmi1,23 Mb.
#214384
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   26
Bog'liq
9 Маъруза Нефткимёвий синтезлар

Нитролаш

Метан нитрат кислота ёки NO2 таъсирида тахминан 5000С да нитроланади:


CH4 + HNO3  CH3NO2 + H2O
нитрометан
Нитрометан эритувчи сифатида ҳамда портловчи модда синтезида ишлатилади.
Коновалов усули бўйича алканлар нитроланса, (1400С, HNO3) учламчи С-Н боғидаги водород иккиламчига нисбатан осонроқ алмашади. Иккиламчиси эса бирламчига нисбатан осонроқ алмашади.


Галогенлаш

Алканларни галогенлаш жараёни радикал занжир реакциясига мансубдир. Галогенлашни уч тури мавжуд:


1.Термик.
2.Фотокимёвий.
3.Иницирланган.
Қўзғатилган ҳолатдаги галоген атоми нормал алкандаги водородни сиқиб чиқариш хусусиятига эга.
1940 йилда Дюма томонидан ушбу реакция очилган бўлиб:

250-500° • •


Cl2 Cl + Cl

Ҳосил бўлган хлор радикали углеводород билан реакцияга киришиб занжирни давом эттиради:



Реакция занжирининг узунлиги техник маҳсулотни хлорлашда ўнлаб ёки юзлаб бўғимларни ташкил қилади. Газ фазада хлорлашда занжир узилиши насадкада ёки реактор деворида кетади.


Углеводородларни суюқ фазада хлорлашда квадратик занжир узилиши вужудга келади (эркин радикалларда):

Хлор ҳосилалари занжир реакцияларида узилиш, хлор атомида кетиб 2Cl.  Cl2 ёки чорраҳа йўли билан R. + Cl.  RCl амалга ошади.
Метанни хлорлаш саноат миқёсида олиб борилади. Ҳамма алканлар хлорланади ва бромланади. Хлорлаш маҳсулотлари бўлган, метилен хлорид СН3Cl, хлороформ, (ССl4) халқ хўжалигида кенг ишлатилади. Тўйинган углеводородларни иодлаш амалда мумкин эмас. Фторлаш реакцияларини олиб бориш қийин, сабаби юқори алканларни реакцияга киришиш хусусиятига эга бўлиб, фтор билан реакция натижасида катта миқдорда иссиқлик чиқади, у алканни кўмирга айлантириб ташлайди.
Сульфолаш

Парафинлар сульфат кислота иштирокида секин-аста қиздирилганда сульфоланиб сульфокислота ҳосил қилади. Ушбу реакция натижасида турли аралаш маҳсулотлар ҳосил бўлади, олинган маҳсулотлардан ювиш воситалари ишлаб чиқарилади:



Сульфохлорлаш

Тўйинган углеводородларни сульфохлорлаш ва сульфооксидлаш реакциялари 1936–1940 йилларда очилган бўлиб, саноатда когазинни (синтинни юқори фракцияси) сульфохлорлашда ишлатилади. Қуйида сульфохлорлаш реакциясини механизми берилган.



Когазиндан олинган сульфохлоридлар синтетик ювиш воситаларини олишда ишлатилади. Бунинг учун улар ишқор билан сульфокислота тузига
Alk – SO2ONa айлантирилади.
Алифатик сульфохлоридлар спиртлар, феноллар, аминлар билан реакцияларга киришиб, мураккаб эфирлар ва амидлар ҳосил қилади.
Олинган маҳсулот эса пластификатор сифатида оралиқ модда сифатида ишлатилади.
Сульфооксидлаш

Реакция қайтмас, экзотермик, нур остида тезлашади:


RH + SO2 + 0,5O2 hv  RSO2OH
Алканларни сульфооксидлаш механизми босқичлари:

Реакция учламчи углерод атомида фазовий жиҳатдан бориши қийинлашади.
иккиламчи углерод водород > бирламчи углерод водород > учламчи углерод водород.



Download 1,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   11   12   13   14   15   16   17   18   ...   26




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish