Mavzu: Neft va gaz quduqlarini burg’ulash materiallariga geologik ishlov berish

Biostratigrafik belgilarga kesimdagi jinslarni faunali  florali tavsiflashdagi tafovutlar mansubdir. Bunday tafovutlar jinslarning hosil bo’lishida bir biotsenozlarning boshqasi bilan asta-sekin almashishi natijasida bunyodga keladi. Biostratigrafik belgilarga qarab taqqoslash makrofaunalar (braxiopodolar, marjonlar va b.) hamda palinologik ma’lumotlar (o’simliklarning spora va gulchangini o’rganish) asosida bajariladi. Geologik vaqtning ma’lum bir davrlarida hosil bo’lgan xronostratigrafik belgilar yordamida quduq kesimida ayrim intervallar ajratiladi. Bunday belgilarga jinsning fizik-kimyoviy xususiyatlari (aktsessor minerallar miqdori, minerallarning tipiga xos bo’lgan xususiyatlar  zarralarning shakli, rangi, ulardagi o’ziga xos qo’shimchalar), jinslar tarkibidagi elementlarning o’zaro geokimyoviy munosabati, quduq kesimlarining elektr va radiometrik diagrammalaridagi egri chiziqlar shakli va b. mansub. Litologik belgilar tog’ jinslarining litologik  kollektorlik xususiyatlarining turlitumanligini o’rganishga asoslangan. Bunga sabab quduq kesimida fizik xususiyatlari turlicha bo’lgan qatlamlarning mavjudligidir. Litologik belgilarga jinsning moddiy

tarkibi (qumtoshlar, alevrolitlar, gillar, ohaktoshlar va b.), ularning sig’imli va filtratsiya xususiyatlari mansub. Hal qilinadigan vazifalar bo’yicha regional, umumiy va mukammal taqqoslashlar farqlanadi.

1.1.Regional taqqoslash Regional taqqoslash region yoki sedimentatsiya (cho’kish) havzasida kesimni stratigrafik nuqtai nazardan ajratish, xarakterli litologik-stratigrafik majmualarning qatlamlanish izchilligini, qatlarning yotishida tanaffuslar va nomuvofiqliklar borligini aniqlash maqsadida bajariladi. Bunda paleontologik ma’lumotlar asosida solishtirilayotgan yotqiziqlarning biostratigrafik nuqtai nazardan o’xshashligini aniqlash muhim hisoblanadi. Regional taqqoslashdan olingan natijalardan qidiruv ishlarida unumli foydalaniladi va ular umumiy taqqoslash uchun asos bo’lib xizmat qiladi.

1.2.Umumiy

quduqlarda yaxshi kuzatiladigan bir qator gorizontlar ajratilgan. Bunga kinov yotqiziqlari ostida joylashgan yupqa ohaktosh qatlami ham taalluqlidir. Jivet yarusi yotqiziqlari ustki qismidagi zohiriy qarshiliklar yuqori ko’rsatkichlarga ega. Uning ostidagi qalinligi 8-10 m bo’lgan «qora ohaktosh» deb atalmish ohaktosh qatlamining PS qiymatlari minimumga yaqin. Jivet yarusi yotqiziqlarining o’rta qismida yuqoridagi qatlamga monand ohaktoshlar mavjud bo’lib, qazilgan va taqqoslanayotgan hamma quduqlarda yaxshi kuzatiladi. Bu qatlamning PS egri chizig’i avvalgisidan ko’proq egilganligi bilan farqlanadi. YAna bir ohaktosh qatlami eyfel yarusi ustki qismida joylashgan.

1-rasm.Shkapov neft koni kesimining mahsuldor qismi bo’yisha o’tkazilgan standart
karotaj diagrammalarining taqqoslash sxemasi (N.A.Perkov, 1981): 1 – qumtosh; 2 –
ohaktosh; 3 – argillit.
Yuqorida qayd etilgan qatlamlar elektr karotaj diagrammasida
ko’rsatkichlarining doimiyligi bilan ajralib turadi, bu esa taqqoslanayotgan
quduqlarda ularning litologik tarkibining izchilligidan darak beradi. Quduqlarning
bir-biridan uzoq masofada va strukturalarning turli qismlarida joylashganligini
hisobga olsak, qatlamlarning litologik tarkibining konning hamma qismida bir
xilliligini ko’ramiz.
Quduqlarning standart karotaji ma’lumotiga ko’ra ajratilgan to’rtta qatlamning
har birini elektrli xususiyati o’ziga xos bo’lib, ular yordamida quduqda karotaj
o’lchovlari amalga oshirilayotgan paytda quduqning tubi kesimning qaysi qismida
joylashganini aniq aytish mumkin
PS karotajining eng minimal qiymatlari bo’yicha belgilangan. Qumtosh
qatlamlardan iborat mahsuldor gorizontlar terrigen jinslar pachkasi ichida joylashgan
bo’lib, yuqorida ta’riflangan ohaktoshlarni ajratib turadi. Odatda mahsuldor
gorizontlarning solishtirma qarshiligi ularning neftga to’yinganlik darajasiga bog’liq.