Mavzu: nayza (granata) uloqtirish mashg’ulotlari

Nayzaning uchib chiqish 
burchagi
. 
Nayzaning 
uchib 
chiqish 
burchagi 
nayzaning gorizontal yo‘nalishga nisbatan 
uchish yo‘nalishini ko‘rsatadi (5.2 rasm). U 
nayzaning qo‘l kaftidan uchib chiqishida 
0,04 soniyada keyin belgilanadi. 
Biomexanik asoslar 
 
Ikkala nuqta bo‘ylab chiziq tortilsa, u 
nayzaning uchib chiqishi uning gorizontal 
yo‘nalishga nisbatan burchak xosil qilishini 
ko‘rsatadi.
 
Nayzaning 
uchib 
chiqish 
burchagi 
nayzaning gorizontal yo‘nalishga nisbatan 
uchish yo‘nalishini ko‘rsatadi (5.2 rasm). U 
nayzaning qo‘l kaftidan uchib chiqishida 
0,04 soniyada keyin belgilanadi. 
SHamol past bo‘lgan vaqtda 34 dan 38 
gradusgacha burchak xosil bo‘ladi, va u har 
doim shamol mavjud holatga bog‘liqdir. 
Agar qarshi shamol esayotgan bo‘lsa, atlet 
nayzani 
tekkisroq 
ushlaydi, 
orqadan 
kelayotgan shamolda esa, qiyaroq ushlashi 
kerak. SHu tariqa u nayza uchishining 
barcha aerodinamik xususiyatlarni xisobga 
olgan bo‘ladi. 
Nayzani ushlash burchagi 
 
Nayzani ushlash burchagi nayzaning uchish 
uloqtirulish oldidan, gorizontalga nisbatan 
holatini ko‘rsatadi (5.2.rasm). Ideal holatda 
nayzani ushlash va uning uchib chiqish 
burchagi bir biriga to‘g‘ri kelishi kerak. 
2008 yildagi Barbara SHpotakavaning 
xalqaro musobaqada ko‘rsatgan natijasi, 
jaxon chempioni Andreas Torkildsenning 
2009 yildagi natijasi bunga yaqqol misol 
bo‘la oladi. Umuman olganda nayzani 
ushlash va uning uchib chiqish burchagi 
orasidagi farq 5 gradusdan ortsa, u 
energiyaning 
nayzaga 
o‘tishi 
va 
uloqtirilgandan so‘ng uchishiga salbiy 
ta’sir ko‘rsatiladi. 
Nayzani uchib chiqish burchagi 
Uchib chiqish burchagi nayzaning uchib 
chiqish 
yo‘nalishidan 
og‘ayotganini 
ko‘rsatadi. Bu xolni yuqoridan ham 
orqadan ham kuzatish mumkin. 5.3. 
rasm.lar bir atlet misolida nayzani uchib 
chiqish burchagi qanday aniqlanishini 
ko‘rsatib beradi. U qanchalik katta bo‘lsa, 
uchish masofasi shunchalik qisqa bo‘ladi. 
Aerodinamik jixatdan qiyalik burchagisiz 
(ya’ni nol burchak ostida) uloqtirish 
maqsadga muvofiqdir.ammo tajriba shuni 
ko‘rsatadiki.
 

---

Ko‘pgina 
uloqtiruvchilar 
biomexanik 
jixatdan qaraganda, atsiklik boshlang‘ich 
fazada nayzani qiyalik burchagi ostida 
tutadilar. Agar atlet nayzani to‘g‘ri
ushlashga 
xarakatqilsada,burchak 
xosil 
bo‘lishini oldini olib bo‘lmaydi. SHu 
sababdan 10 gradusgacha bo‘lgan qiyalik 
burchagiga ruxsat beriladi.