Mavzu: Narxlar diskriminatsiyasi

Amal qilish doirasiga ko`ra

Jahon narxlar.
Milliy narxlar
Hududiy narxlar
Monopol narxlar – monopol mavqeiga ega bo`lgan tovarlarga belgilanib ishlab chiqarish bahosidan yuqori yoki past bo`lishi mumkin.
Irratsional narxlar – yer, suv, o`simlik va hayvonat dunyosi kabi tabiiy resurslarga belgilanadigan narxlarni bildiradi.
Demping narxlar – bunday narxlarda ishlab chiqaruvchilar bozor- dagi mavqeini muatahkamlash va raqiblarini siqib chiqarishda foydalaniladi.
Narx diskriminatsiyasi – narxlarni kamaytirish deb ham atalib, u narxlardagi farq ishlab chiqarish xarajatlaridagi farqlardan kelib chiqmaganda ro`y beradi.
Narx dipozoni – turli narxlar oralig`ining puldagi ifodasi.
Ta`riflar –turli xil xizmatlar ( telefon,transport, kommunal va h.k.) bahosi sifatida chiqadi.
Datatsion narxlar – davlat budjeti hisobidan arzonlashtirilgan narxlardir.

Raqobatning turli shakllarga asoslangan tarmoqlarida narx tashkil topishining umumiy shart – sharoitlari.

• Raqobatning turli shakllarga asoslangan tarmoqlarida narx tashkil topishining umumiy shart – sharoitlari.
• Narx asosida ishlab chiqarish sarf- xarajatlari yoki tovar (xizmat) qiymati yotadi.
• Narx tovarlar naflilik darajasini ifodalaydi.
• Narx o`zida tovarlarga bo`lgan talab va taklif nisbatini mujassamlashtiradi.
• Raqobatlashish usullari ham narx tashkil topishida o`z o`rniga ega bo`ladi.
• Narx tashkil topishiga davlat iqtisodiy siyosati ta`sir ko`rsatadi.
• Narx shakllanishida xufiyona iqtisodiyotning rivojlanishi darajasi ham ma`lum o`ringa ega.

Sof raqobatli tarmoq (xizmat) da narxning tashkil topish xususiyatlari:

Narx yalpi talab va yalpi taklif ta`siri ostida shakllanadi.
Alohida ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) lar bozor narxlariga va sotish hajmiga ta`sir ko`rsata olamaydi.
Yalpi talab va yalpi taklifda ro`y berib turadigan nisbatan katta o`zgarishlar bozor narxlari va sotish hajmini o`zgartiradi.
Tarmoqqa kirish uchin to`siqlar mavjud bo`lmasligi sababli narxlar nisbatan beqaror hisoblanadi.
Ishlab chiqarish miqyosini keltirib chiqaradigan to`siqlar (iqtisodiy, moliyaviy, texnologik va boshqa).
Qonuniy to`siqlar (patent va litenziyalar kabi).
Tabiiy monopoliyalar tabiati taqozo qiladigan to`siqlar.
G`irrom raqobat usullaridan foydalanish.
Xom ashyoning muhim turlariga xususiy mulkchilik.