Mavzu: Mustaqillik yillarida oiladagi ruhiy muhitni yanada yaxshilash uchun yaratilayotgan sharoitlar

Mavzu:Mustaqillik yillarida oiladagi ruhiy muhitni yanada yaxshilash uchun yaratilayotgan sharoitlar.

Oilaning ijtimoiy maqomi, tipologiyasi va asosiy vazifalari. Oila shaxs tarbiyasida muhim o’rin tutadi. Oila – kishilarning nikoh yoki qon-qarindoshlik rishtalari, umumiy turmush tarzi, axloqiy mas’uliyat hamda o’zaro yordamga asoslanuvchi kichik guruhi. “Jamiyat” va “oila” tushunchalari bir-biri bilan chambarchas bog’liq.

Manblarning ko`rsatishi va O`zbek xalqi uchun oila eng muqaddas dargohdir. YUrtboshimiz ta’biri bilan aytganda: “Bunda o`zaro hurmat va qattiq tartib bo`lmasa, oilaning barcha a’zolari o`z burchlarini ado etmasa, birg`biriga nisbatan ezgulik bilan mehrg`oqibat ko`rsatmasa yaxshi a munosib tarzda yashash mumkin emas… O`zbeklarning aksariyati o`zining shaxsiy farovonligi to`g`risida emas, balki oilasining, qarindosh-urug`lari va yaqin odamlarining, qo`shnilarining eson-omonligi to`g`risida g`amxo`rlik qilishni birinchi o`ringa qo`yadi. Bu esa eng oliy darajada ma’naviy qadriyat, inson qalbining gavharidir”.

• Manblarning ko`rsatishi va O`zbek xalqi uchun oila eng muqaddas dargohdir. YUrtboshimiz ta’biri bilan aytganda: “Bunda o`zaro hurmat va qattiq tartib bo`lmasa, oilaning barcha a’zolari o`z burchlarini ado etmasa, birg`biriga nisbatan ezgulik bilan mehrg`oqibat ko`rsatmasa yaxshi a munosib tarzda yashash mumkin emas… O`zbeklarning aksariyati o`zining shaxsiy farovonligi to`g`risida emas, balki oilasining, qarindosh-urug`lari va yaqin odamlarining, qo`shnilarining eson-omonligi to`g`risida g`amxo`rlik qilishni birinchi o`ringa qo`yadi. Bu esa eng oliy darajada ma’naviy qadriyat, inson qalbining gavharidir”.
• SHuning uchun ham mamlakatimizda oila va uning muqaddasligini ta’minlash uchun bog`liq masalalar davlat siyosati darajasiga ko`tarildi. YUrtboshimizning tashabbuslari bilan 1998 yil “Oila yili”, 1999 yil esa “Ayollar yili”, uning uzviy davomi sifatida 2000 yil “Sog`lom avlod yili”, 2008 yil “YOshlar yili” deb e’lon qilindi.
• Oliy Majlisning XI sessiyasida qabul qilingan “Oila Kodeksi” esa oilalarning mustahkamligini ta’minlashda, ularning huquqiy manfaatlarini muhofaza etishda huquqiy kafolat bo`lib hisoblanadi

Oilaning ijtimoiy maqomi quyidagi to’rt jihatni o’zida aks ettiradi:

Oilaning ijtimoiy-iqtisodiy darajasi – oilaning

Oilaning ijtimoiy-iqtisodiy darajasi – oilaning

moddiy holatini belgilab, bu oila daromadlari,

turmush darajasi, moddiy jihatdan to’kinligini ifodalaydi (oilaning daromadi yuqori, o’rtacha va past bo’lishi mumkin).

Oilaning ijtimoiy-ruhiy holati

– oilada sog’lom yoki nosog’lom psixologik muhit mavjudligini anglatadi;

– oiladagi sog’lom psixologik muhit oila a’zolarining bir-birlari bilan yaqinliklari, o’zaro hamkor, hamfikr va teng huquqli ekanliklarini anglatsa, nosog’lom psixologik muhit esa aksincha, oilada janjal-nizolarning ko’pligi, oila a’zolarining bir-birlariga nisbatan mehrli, oqibatli emasliklarini ko’rsatadi.

Oilaning ijtimoiy- madaniy darajasi

• – oila a’zolarining axloqi, atrofdagilar bilan munosabati, ma’lumotlilik darajasi, kasb yoki hunar egasi ekanliklari, oilaning muayyan an’anaga egaligi, oila a’zolarining qiziqishlari, ma’naviy ehtiyojlari, maishiy hayotni birgalikda tashkil etishlarini ifodalaydi

Oilaning vazifaviy holati (vaziyatli-rolli maqomi)

– oilada ota-onalar, farzandlarning o’zlariga yarasha vazifalari mavjudligini, ularning mehnat taqsimotidagi ishtiroklari, oila xo’jaligini tashkil etishdagi ishtiroklarini belgilaydi.

Manbalarda oiladagi mavjud muhit, oila a’zolarining bir-birlari bilan o’zaro munosabatlariga ko’ra oilalarning quyidagi turlari ko’rsatilgan:

Oila jamiyatning muhim bo’lagi sifatida quyidagi vazifalarni bajaradi:

Homiylik hamda vasiylikka muhtoj bolalar guruhi:

• ota-onalari vafot etgan;
• ota-onalari bedarak yo’qolgan;
• ota-onalari ota-onalik huquqidan mahrum etilgan;
• ota-onalari muomalaga layoqatsiz;
• ota-onalari axloq tuzatish koloniyalarida jazo o’tayotgan;
• ota-onalari jinoyat sodir etishda ayblanib, hibsda saqlanayotgan;
• ota-onalari bola tarbiyasidan bo’yin tovlayotgan;
• ota-onalar vaqtincha tibbiy va ijtimoiy muassasalarga joylashtirilgan.

Bolani asrab olish borasidagi faoliyat bir necha bosqichda amalga oshiriladi.

• 1) bolani asrab oluvchi ota-onalarni izlash;
• 2) ariza topshirgan nomzodlar tomonidan anketa va zarur hujjatlarni to’ldirish;
• 3) oila, “Mehribonlik uylari” yoki bola joylashgan boshqa ta’lim muassasasiga tashrif buyurish;
• 4) oila va uning “do’stlari”ni o’rganish (tashxis);
• 5) bo’lajak ota-onani boshlang’ich o’qitish (ota-onalar 23 kun davomida bola joylashgan muassasada nazariy
• bilimlarni egallash asosida malaka oshiradi);
• 6) bolani uni asrab olayotgan ota-onalarga topshirish (bu jarayon vasiylik va adliya organlari tomonidan amalga oshiriladi)

• O’zbekiston Respublikasida vasiylik va homiylikka muhtoj bolalarni tarbiyalash, ijtimoiylashtirishga alohida e’tibor qaratib kelinmoqda. Bu borada amalga oshirilayotgan majmuaviy chora-tadbirlarga bevosita Respublika “Bolalarni ijtimoiylashtirish” Markazi hamda “Sen yetim emassan” jamg’armasi boshchilik qilib kelyapti. “Sen yetim emassan” jamg’armasi

2002 yilda tashkil topgan bo’lib, “Go’daklar uylari” hamda “Mehribonlik uylari” tarbiyalanuvchilarini ijtimoiy hayotga moslashtirish yo’lidagi faoliyatni amalga oshiradi.