Mavzu: Multisim dasturining yaratilish tarixi, xususiyatlari, bosh ishchi oynasi. Ishdan maqsad

Silliqlovchi filtrlar parametrlari va xarakteristikalari 

Yuqorida  aytib  oʻtganimizdek,  toʻg‘irlangan  kuchlanishning  pulsasiya 

miqdorini kamaytirish uchun silliqlovchi filtrlardan foydalaniladi.  

Pulsasiya 

darajasining 

kamayganligi 

pulsasiya 

koeffisienti 

bilan 

xarakterlanadi:  

𝑞 =

𝐾

п

𝐾

п

′

, 

bunda 

𝐾

п

 va 

𝐾

п

′

 – filtrlashdan avval va keyingi pulsasiya koeffisientlari. 

Yuklama  qarshiligidagi  yuqori  chastotali tok  tashkil  etuvchilarini  maksimal 

ravishda kamaytirish silliqlovchi filtrlarga qoʻyiladigan asosiy talablar hisoblanadi. 

Induktiv elementda 

𝐿 ⇒ 𝑋

𝐿𝑘

= 𝜔𝑘𝐿

 va sig‘imli elementda 

𝐶 ⇒ 𝑋

𝐶𝑘

=

1

𝜔𝑘𝐶

, 

bunda k – garmoniya raqami. Shuning uchun ham yuklamaga induktivlik ketma-ket 

va sig‘im esa parallel ulanadi: 

 

5.4 rasm Sig‘imli filtr 

U

2

>

U

𝑐

boʻlganida  kondensator 

U

2

  kuchlanishga  qadar  zaryadlanadi  (

t

1

− t

2

 

oraliq).  (

t

2

− t

3

)

  oraliqda  diod  yopiladi,  kuchlanish  qiymati 

𝑈

𝑠

> 𝑈

2

  kondensator 

yuklama  rezistor  orqali  elektrsizlanadi. 

t

3

  vaqtdan  boshlab  kondensator  yana 

---

zaryadlanadi,  ya’ni  dioddan  tok  oʻtayotganida  kondensator  zaryadlanadi,  diodga 

teskari kuchlanish berilganida kondensatorda yig‘ilgan tok yuklamaga oʻtadi.

 

 

5.5 rasm Induktivli filtr 

Kuchlanishning  musbat  yarim  davrida  tok  oʻsib  boradi  va  induktiv  g‘altak 

energiya yig‘adi, manfiy yarim davrda esa yig‘ilgan energiya tok qiymatini ushlab 

turishga xizmat qiladi. Tok impulsining uzunligi 

𝜏 =

𝐿

ф

𝑅

н

 bilan aniqlanadi. Induktivlik 

qanchalik  katta  boʻlsa,  impulsning  oʻtishi  shunchalik  sekinlashadi  va  uning 

amplitudasi  induktiv  qarshilik 

𝑋

𝐿

= 𝜔𝐿

ф

  hisobiga  kamayadi.  Natijada,  tokning 

oʻrtacha qiymati ham kamayadi. 

Odatda induktivlik bitta yarim davrli sxemalarda qoʻllanilmaydi, ikki yarim 

davrli sxemalarda foydalaniladi.  

 

5.6 rasm Silliqlovchi filtr turlari. 

Yuklamadagi qarshilikning oʻzgarishi 

I

𝑦𝑢𝑘

tokning oʻzgarishiga olib keladi.  

Toʻg‘irlagichlar avtomatika, telemexanika va radioapparatura  hamda yuqori 

quvvatli sanoat qurilmalarini oʻzgarmas tok bilan ta’minlashda ishlatiladi.