Mavzu: Milliy ma’naviyatimizning arxaik va ilk zardushtiylik davri Reja: Eng qadimgi (arxaik) davr ma’naviyati, uning o‘ziga xosligi

Ushbu e’tiqodning asl kelib chiqishi, uning payg’ambari va «Avesto» kitobi haqida turlicha fikrlar mavjud. Kitobning asli nomi «Apastak» bo’lib, parfiyoncha «matn», yoki boshqa talqinlarga ko’ra «tayin etilgan», «muqarrar qilingan» «o’rnatilgan» ma’nolarini bildiradi. Bu kitob payg’ambar Zardusht («Avesto»da Zaratushtra) nomi bilan bog’lanadi. Qadim yunon tarixchisi Plutarx Zaradushtra Troya urushidan 6 ming yil ilgari tug’ilgan deb ta’kidlaydi. Agar Troya urushi milodiy eradan 1200 yil ilgari yuz berganini nazarda tutsak, Zardusht yashagan davr bugungi kundan 9 ming yil oldin bo’lib chiqadi. Aristotel Zardusht vafotini Platon (mil. avv. 428-348 y.) vafotidan 6 ming yil ilgari bo’lgan deb ko’rsatadi. Germodor va Germini Zoroastr (yunoncha talaffuz) Troya urushidan 5 ming yil ilgari yashagan, deb hisoblaydilar.

Ushbu e’tiqodning asl kelib chiqishi, uning payg’ambari va «Avesto» kitobi haqida turlicha fikrlar mavjud. Kitobning asli nomi «Apastak» bo’lib, parfiyoncha «matn», yoki boshqa talqinlarga ko’ra «tayin etilgan», «muqarrar qilingan» «o’rnatilgan» ma’nolarini bildiradi. Bu kitob payg’ambar Zardusht («Avesto»da Zaratushtra) nomi bilan bog’lanadi. Qadim yunon tarixchisi Plutarx Zaradushtra Troya urushidan 6 ming yil ilgari tug’ilgan deb ta’kidlaydi. Agar Troya urushi milodiy eradan 1200 yil ilgari yuz berganini nazarda tutsak, Zardusht yashagan davr bugungi kundan 9 ming yil oldin bo’lib chiqadi. Aristotel Zardusht vafotini Platon (mil. avv. 428-348 y.) vafotidan 6 ming yil ilgari bo’lgan deb ko’rsatadi. Germodor va Germini Zoroastr (yunoncha talaffuz) Troya urushidan 5 ming yil ilgari yashagan, deb hisoblaydilar.

Zardushtiylik dini va uning tarixini jiddiy o’rgangan olim Meri Boys bu dinning shakllanish davrini milodiy eradan ilgarigi XIV-XII asrlarga taalluqli deb topadi. Qator olimlar Zardusht payg’ambarlik e’lon qilgan davrni milodiy eradan oldingi VII asrga oid deydilar.

Zardushtiylikning haqiqiy vatani haqida «Avesto» kitobining o’z ma’lumotlariga suyanish, bizningcha, eng maqbul yo’ldir. «Avesto»ning bugungacha saqlanib qolgan qismlaridan biri «Vendidad» ning birinchi bobida Axura Mazda yaratgan o’lkalar sanaladi: