Mavzu: Milliy hisoblar tizimida yalpi ichki mahsulot ko’rsatkichini hisoblash shartlari va usullari

‘’Iqtisodiyot va turizm ‘’ fakulteti
3-2IQT20 guruh talabasi Sattorova Mohiya.
MAVZU: Milliy hisoblar tizimida yalpi ichki mahsulot ko’rsatkichini hisoblash shartlari va usullari.
Annotasiya: Ushbu tezis milliy hisoblash tizimida yalpi ichki mahsulot ko’rsatkichlarini hisoblashdagi kamchiliklar, yalpi ichki mahsulotning tarkibiy qismlari , harakat shakllari va ularning o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillar, yalpi ichki mahsulot tarkibidagi investitsion sarflar hamda yashiring iqtisodiyot ulushini hisoblash uslubiyatini takomillashtirishni tahlil qiladi.
Kalit so’zlar: Milliy hisoblash tizimi, sof eksport , amortizatsiya, korporativ foyda, sof bilvosita soliqlar.
Kirish. Dunyoda globallashuv tendensiyalarining kuchayishi ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarining murakkablashuvi hamda Tovar va xizmatlarning xilma-xilligining kengayishi yalpi ichki mahsulotni (YaIM) hisoblash usullarini takomillashtirishni taqazo qilmoqda. Chunki hozirgi kunda jahon mamlakatlari hisobchilik tizimidagi eng katta muammo - bu YAIM hajmi hamda uning oʻsish surʼatlarini aniq va toʻliq hisoblash masalasidir. Ushbu sohada dunyo hamjamiyati tomonidan juda katta ishlar amalga oshirildi. Masalan, milliy hisoblar tizimi (MHT)ning bir nechta xalqaro andozalari, YAIMni hisoblash boʻyicha qator koʻrsatma va tavsiyalar shular jumlasidandir. Biroq, shu kunga qadar YAIMning hajmi va oʻsish surʼatlarini aniq hamda toʻliq hisoblash masalalari dolzarb muammoligicha qolmoqda. Shuning uchun hozirgi kunda MHT asosida YAIMni hisoblash usullarini takomillashtirish boʻyicha qator xalqaro tashkilotlar tomonidan turli yoʻnalishlarda ilmiy tadqiqotlar olib borilmoqda.
Mavzuning dolzarbligi: Jahonda makroiqtisodiy koʻrsatkichlar, hususan, YAIMning hajmi va oʻsish surʼatlarini hisoblash usullarini takomillashtirish boʻyicha ilmiy izlanishlar davom etmoqda, jumladan, YAIMning tarkibiy qismlari, harakat shakllari va ularning oʻzgarishiga taʼsir qiluvchi omillarni tahlil qilish hamda shu asosda prognoz koʻrsatkichlarni ishlab chiqish, YAIM tarkibidagi investitsion sarflar hamda yashirin iqtisodiyot ulushini hisoblash uslubiyatini takomillashtirish va shu kabi qator masalalarga alohida eʼtibor qaratilgan. Shunday boʻlsada, globallashuv jarayonlari va iqtisodiy taraqqiyotning jadallashuvi, ishlab chiqarish diversifikatsiyalashuvining kuchayishi YAIMni hisoblash usullarini yanada takomillashtirish masalasini iqtisodiyotning eng asosiy muammolaridan biriga aylantirmoqda.
Mavzuning bugungi kundagi holati:
Barcha rivojlangan mamlakatlar oʻz iqtisodiy qudrati va aholi turmush darajasi koʻrsatkichlarini Milliy hisoblar tizimit. yordamida hisoblaydilar. BMTning xalq-aro tashkilotlari bunday tizimga oʻtishni har tomonlama ragʻbatlantirmoqdalar
Bugungi kunda YaIM ning hisoblashning 3 ta hisoblash usullari mavjud. Bular:

1. 
   Xarajatlar usuli
   
2. 
   Daromad usuli
   
3. 
   Qo’shilgan qiymat usullari.