Mavzu: Milliy hisobchilik va makroiqtisodiy ko`rsatkichlar tizimi Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Mavzu: Milliy hisobchilik va makroiqtisodiy ko`rsatkichlar tizimi

Reja:

I. Kirish

II. Asosiy qism:

2.1 Milliy hisobchilik tizimi haqida

2.2 Asosiy makroiqtisodiy ko`rsatkichlar

2.3 YaIM va uni hisoblash usullari

III. Xulosa.

Milliy hisoblar tizimi (MHT) bozor iqtisodiyoti sharoitida makrodarajadagi ko‘rsatkichlar tizimi bo‘lib, mamlakat iqtisodiyotini muvofiqlashtirishda hamda xalq xo‘jaligi tarmoqlarini rivojlantirishda foydalaniladi.

Milliy hisoblar tizimi (MHT) bozor iqtisodiyoti sharoitida makrodarajadagi ko‘rsatkichlar tizimi bo‘lib, mamlakat iqtisodiyotini muvofiqlashtirishda hamda xalq xo‘jaligi tarmoqlarini rivojlantirishda foydalaniladi.

«Milliy hisoblar» atamasini dastlab Gollandiyalik statistik olim Edvard Van Kliff 1941 yilda ilmiy maqolada qo‘llagan. BMTning statistika byurosi milliy hisoblar tizimini nazariy va uslubiy jihatdan takomillashtirdilar va nihoyat 1968 yilda MHTning standartlari qabul qilindi.

KIRISH

2.1 Milliy hisobchilik tizimi haqida

Milliy hisoblar – bu xalq xo‘jaligi bo‘yicha milliy daromad va pirovard mahsulotlarni yaratish, taqsimlash, ayirboshlash hamda foydalanish jarayonlarini xarakterlaydigan jamlanma iqtisodiy statistik ko‘rsatkichlar tizimidir.

Milliy hisoblar tizimida iqtisodiy takror ishlab chiqarishning barcha jarayonlari ikki yoqlama operatsiyalar to‘plami sifatida talqin etiladi hamda bu operatsiyalar tomonlarining hisoblarida qiymat ko‘rinishida daromad (kirim) yoki harajat (chiqim) sifatida ko‘rsatiladi.

2.2 Asosiy makroiqtisodiy ko`rsatkichlar

MHTdagi sektorlar hisoblari, hamda iqtisod tarmoqlaridagi hisob axborotlari quyidagi asosiy makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni aniqlash imkonini beradi.

• sof ichki mahsulot (SIM)

• yalpi milliy daromad (YAMD)

• sof milliy daromad (SMD)

• pirovard istemol (PI)

• yalpi foyda (YAF)

• sof foyda (SF)

• milliy jamg‘arma (MJ)

• milliy boylik (MB)

O’zbekiston Respublikasi yalpi ichki mahsulotining yillar kesimidagi statistikasi

• Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, 2018 yilda O‘zbekiston Respublikasi yalpi ichki mahsuloti (YaIM) hajmi joriy narxlarda 407 514,5 mlrd. so‘mni tashkil etdi va 2017 yil bilan taqqoslaganda 5,1 % ga o‘sdi. YaIM deflyatori indeksi 2017 yildagi narxlarga nisbatan 128,1 foizni tashkil etdi.

Yuqorida berilgan ma’lumotlarga asoslanib 2018-yil uchun real YaIMni hisoblash mumkin:

• Yuqorida berilgan ma’lumotlarga asoslanib 2018-yil uchun real YaIMni hisoblash mumkin:
• Real YaIM(2018)==318 122,2 mlrd so’m

•  

Real YaIM o’sishi 2018 yilda 5,1%ni tashkil etganligidan 2017-yil uchun Real YaIM miqdorini hisoblashimiz mumkin

• Real YaIM o’sishi 2018 yilda 5,1%ni tashkil etganligidan 2017-yil uchun Real YaIM miqdorini hisoblashimiz mumkin
• YaIM(2017)===302 536,8 mlrd so’m(Nominal YaIM)
• Real YaIM(2017)==250 444,4 mlrd so’m
• Deflyator=20,8%

•  

2017 yil yakunlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi yalpi ichki mahsuloti joriy narxlarda 254 043,1(302 536,8) mlrd. so‘mni tashkil qildi va 2016 yilga nisbatan taqqoslaganda 5,2 % ga o‘sdi. YaIM ning 1991-2017 yillarda o‘rtacha yillik o‘sish sur’ati 4,5 % ni tashkil qildi.

• 2017 yil yakunlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi yalpi ichki mahsuloti joriy narxlarda 254 043,1(302 536,8) mlrd. so‘mni tashkil qildi va 2016 yilga nisbatan taqqoslaganda 5,2 % ga o‘sdi. YaIM ning 1991-2017 yillarda o‘rtacha yillik o‘sish sur’ati 4,5 % ni tashkil qildi.
• YaIM(2016)===238 065,1 mlrd so’m(Nominal YaIM)

 Real YaIM(2016)==217 212,6 mlrd so’m

• Deflyator=9,6%

 

•  

YaJ = 54 784,2
PI = 159 146,3
eksport va import balansi = 468,8
STF = -4 216,3
YaIM = 54 784,2 + 159 146,3 + 468,8 – 4 216,3
= 210 183,1
YaJ = 63 946,4
PI = 188 840,1
eksport va import balansi = 15,0
STF = -10 306,0
YaIM = 63 946,4 + 188 840,1 + 15,0 -10 306,0
= 242 495,5
YaJ = 89 167,0
PI = 221 063,7
eksport va import balansi = -6 282,8
STF = -1 411,1
YaIM = 89 167,0 + 221 063,7 - 6 282,8 -1 411,1
= 302 536,8
YaJ = 163 721,2
PI = 283 026,4
eksport va import balansi = -39 233,1
STF = 0,0
YaIM = 163 721,2 + 283 026,4 - 39 233,1 + 0,0
= 407 514,5
2015- yil:
2017- yil:
2016- yil:
2018- yil: