Urugli mevalilarga olma, nok, behi kabilar misol boladi.
Bular yetilish vaqtiga qarab 5 guruhga bolinadi: ertagi mevalar urugli mevalarining boshqa guruhlariga nisbatan ertaroq yetiladi. Uzilgandan keyin uzoq vaqt saqlanmaydi, olis joylarga yuborishga unchalik yaramaydi, kimyoviy tarkibi jihatidan boshqalardan farq qiladi. Yozgi nav mevasi tusga kira boshlagan vaqtda uziladi. Shunday qilinmasa, u tez pishib otib ketadi, unsimon holga kelib qoladi, shirasi kamayib, mazasi yomonlashadi, tez buziladi. Uzoq joylarga tashish uchun yaroqsiz bolib qoladi. Ertagi mevalar oldin, kuzgi mevalar esa keyin teriladi.
Kuzgi mevalar ham meva shoxchasidan oson ajraladigan, urugi jigarrang tusga kirgan va posti shu navga xos rang hosil qilgan vaqtda uzib olinadi. Kuzgi nav mevalar yozgi navlarga nisbatan uzoq roq saqlanadi. Saqlash uchun moljallangan mevalar istemol qilish uchun yaraydigan darajada yetilishidanancha ilgari terib olinadi. Bunda ularni iloji boricha kechroq yigib olishga harakat qilinadi. Lekin mevalar sovuq tushguncha yoki yogingarchilik boshlanguncha daraxtda qolib ketmasligi lozim. Kuzgi quruq kelgan yillarda hosilni kechiktirib yigishtirish foydalidir. Chunki bu vaqtda mevalar yana yiriklashadi, rangi va hidi yaxshilana di. Kechki mevalar qishda yaxshi saqlanadi. Ularning ba’zilari masalan: «Zolotaya grayта», «Renet Simirenko» ancha vaqt buzilmay turadi. Yetilish muddatlariga ko‘ra meva navlarini guruhlarga bo‘lish tartibi har bir tuman uchun alohida belgilanadi. Bitta navning o‘zi har xil osish sharoitiga kora turli guruhga kirishi mumkin.
3-rasm. Olma. «Golden delishes» navi. 4-rasm. Olma. «Nafis» navi. navi.
5-rasm.Olma «Rinet Simerenko» navi.
Zararkunandalar qanday osimliklarni zararlashiga qarab tavsiflanadi. Bunday tavsiflash sababli zararkunandalar haqidagi malumotlar birmuncha takrorlansa ham malumotnomadan keng miqyosda foydalanish ancha qulay.Har qaysi daraxt osimlikka tushadigan zararkunandalar osimlikning ayrim organlari (ildizi, tanasi, shoxlari, kurtak, tuguncha va mevalari)ga yetkazilgan zarariga qarab joylanadi.
Malumotnomada zararkunandalarni bunday joylash himoya tadbirlari bilan belgilangan ishlarni ketma-ket olib borish uchun imkon beradi.
Osimlik zararkunandalari deganda, ozlari joylashib olgan osimliklar bilan oziqlanib yashovchi bogimoyoqli jonivorlarni tushunamiz, bu zararkunandalar qatoriga hasharotlar, orgimchaksimonlar, qisqichbaqasimonlar, kopoyoqlilar va boshqalar kiradi. Bulardan tashqari, qurtlar turkumi (tipi)ga qarashli osimlikxor nematodalar; yumshoq tanali jonivorlar turkumiga qarashli molluska yoki shilliqlar; sut emizuvchilar sinfiga qarashli kemiruvchilar ham osimliklarni zararlaydi. Hasharotlar boshqa bogimoyoqli jonivorlardan tanasi uch qismga bosh, kokrak va qoringa bolinishi, bir jufl moylovchasi, uch juft oyogi va bir-ikki juft qanoti bolishi bilan farq qiladi. hasharotlarning ogiz apparati kemirishga yoki sorishga moslangan boladi.
Hasharotlarning soruvchi organlari turlicha tuzilgan. Ularning kopgina turlarida bu organlar teshib sorishga, bazilarida esa faqat sorish yoki yalashga moslangan boladi. Teshib soradigan hasharotlar osimliklarga ularning toqimalaridagi shirasini sorish yoli bilan zarar yetkazadi.
Hasharotlar ozlarining rivojlanish davrida ozgarib, yani rivojlanishning bir fazasidan ikkinchi fazasiga otib turadi. Masalan, zararli turlarga qarashli hasharotlar chala hamda tola yetiladigan ikki guruhga bolinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |