Мавзу: Менежментнинг назарий асослари

МАВЗУ:Менежментнинг назарий асослари

РЕЖА:

• Менежментнинг илмий ёндашувлари ва тамойиллари
• Бошқарув усуллари

Биринчи марта “бошқарув тамойиллари” атамасини Ф. Тейлор кирит- ган, у 1911 йилда “Илмий менежмент тамойиллари” номи остида асарини нашр қилган. Ишларни бажариш асослари ва меҳнат операцияларини ўрганиш асосида ишчиларнинг шахсий меҳнатларини бошқаришнинг тўртта тамойилларини шакллантирган:

• ишнинг ҳар бир элементини бажарилишига илмий ёндошув;
• ишчиларни танлаш, ўқитиш ва машқ қилдиришга илмий ёндошув;
• ишчилар билан кооперациялашиш;
• натижалар учун жавобгарликни менежерлар ва ишчилар ўртасида тақсимлаш.

Менемент тизимини шаклланиши, фаолият юритиши ва ривожланиши учун кўрсатиб ўтилган асосий тамойиллардан ташқари яна қўшимча тамойилларга риоя қилиш зарур, улар бошқарув тизимининг барча тизимчалари учун умумий бўладилар:

• бошқарувни амалга оширишда ихтисослашиш ва универсаллашишни мувофиқ бириктириш (бошқарув ишларини бажаришда ихтисослашиш ва универсалашиш ўртасидаги мувофиқ нисбат таъминланиши керак);
• ташқи муҳитга нисбатан барқарорлик (ташкилот макро- ёки микро- муҳитининг айрим элементларини ўзгаришида бошқарув тизими фаолият юритишни давом эттириши ва қўйилган мақсадларни бажариши керак);
• бошқарувнинг тежамкорлиги (бошқарувни амалга ошириш ва мақсадларга эришиш учун усуллар ва воситаларни танлашда меҳнат, моддий, вақт, молиявий ва бошқа харажатларни чегаралаш зарур);

• бошқарувнинг самарадорлиги;
• бошқарувнинг инсонпарварлиги;
• таъсир кўрсатиш усуллари ва воситаларининг бошқарув объектига хос бўлган қонуниятларга мослиги (бошқарувда бошқарув объектининг ҳолати ва ривожланиши қонунларини ҳисобга олиш зарур);
• ваколатларнинг қўйилган вазифаларга мослиги (раҳбарият бошқарув идоралари ва ходимларига ўзларининг олдига қўйилган вазифаларни бажариш учун зарур бўлган ваколатларни бериши керак);
• истисно қилиш (фақат стандартлар ва қоидалардан каттароқ четга чиқишларда назорат тизими ишга тушиши керак);
• бошқарувда марказлаштириш ва марказлаштирмасликни бириктириш (бошқарувнинг ҳар бир аниқ тизимида тегишли вазифалари бажаришни марказлаштириш (марказлаштирмаслик)нинг мувофиқ даражаси бўлиши керак.