|
I. ASOSIY QISM
1.1. Java dasturlash tilining tarixi
Java 1991-yilda Sun MicroSystems tomonidan yaratilgan High-level
(Yuqori darajali) dasturlash tili hisoblanadi. O‘sha yillarda Java faqat elektron
qurilmalar - televizor, video magnitafon, non isitish qurilmasi va shu kabilarga
dasturlar yozish uchun foydalanilgan. O‘sha vaqtlarda Javaning maqsadlari uning
ixcham, tezkor, samarali, oson va keng miqyosdagi elektron qurilmalarga
moslashuvchan dasturlash tili etib yaratish bo‘lgan. Xuddi shu maqsadlar Java ni
World Wide Web da ishlay oladigan, umumiy maqsadlarga yo‘naltirilgan hamda
barcha platformalarda ishlay oladigan ideal dasturlash tili bo‘lib shakllanishiga
asos bo‘lgan.
Java tilidan Sun (Oak nomi ostida) tomonidan ko‘pgina loyihalar yaratishda
foydalanilgan, lekin u ko‘pchilikning nazariga 1994-yilda HotJava bilan
birlashmaguniga qadar tushmadi. Oradan bir qancha vaqt o‘tib Netscape o‘zining 7
brauzeriga HotJava ning barcha imkoniyatlarini qo‘shib olganidan so‘ng Java ga
bo‘lgan qiziqish anchagina ortdi.Java dasturlash tilini ham o‘zlashtirish nisbatan
oson va qulay. Java juda keng miqyosdagi platformalar, masalan: Windows, MAC
OS va UNIX asoslangan ko‘plab operatsion sistemalar uchun moslashgan. Jeyms
Gosling 1991-yil iyun oyida Java dasturini ishga tushirdi. Dastlab, “Oak (eman)”
deb nomlangan til, tashqarida turgan eman daraxtiga atab nom berildi, keyin
Goslingning idorasi, shuningdek, “Green (Yashil)” deb nomlangan va keyinroq
Java deb o‘zgartirildi, tasodifiy so‘zlar ro‘yhatidan. Sun 1995-yilda birinchi
dasturni Java 1.0 deb ommaga e’lon qildi va Write Once, Run Anywhere (WORA)
iborasini ilgari surdi. 2006-yil 13-noyabrda Sun Javaning ko‘p qismini bepul va
ochiq kodli dasturiy ta’minot shartlariga muvofiq chiqargan GNU General Public
License (GPL) e’lon qildi . 2007-yil 8-may kuni Sun barcha Java kodlarini erkin
va open-source (ochiq manba) tarziga o‘tqazishni yakunladi.
Yigitliyev Islomjon
8
Javani o‘rganish nima uchun kerak? “Write once, run anywhere Object-
oriented-Java” Javada, har bir narsa, ob’ektlarga asoslangan. Ushbu ob’ektlar
osonlikcha kengaytirilishi mumkin. Platform Independent - C va C++ kabi boshqa
dasturiy tillaridan farqli o‘laroq Java yordamida code (kod) yozilganda, ayni bir
platformaga yozilmaydi, Istalgan platforma uchun Java mustaqil bayt kodi ichiga
joylashtirilgach, ushbu bayt kodi orqali veb-brauzer va virtual mashinalar (JVM)
tomonidan qaysi platformada bo‘lishidan qat’iy nazar ishga tushirish mumkin.
Simple - Java avval boshidan o‘rganish oson bo‘lishi uchun yaratilgan. Secure -
Javaning xavfsiz muhit xususiyati bilan u virussiz sistema yaratish imkonini
beradi. Authentication (Autentifikatsiya) qilish metodlari ochiq kalit shifrlashiga
asoslangan. Interpreted - Java bayt kodini tezda kompyuterga tarjima qiladi.
Instructions (ko‘rsatmalar) hech qanday joyda saqlanmaydi. Development
(rivojlanish)
jarayoni
tezroq
kechadi.
High
Performance
Just-In-Time
kompilyatorlaridan foydalangan holda, Java yuqori tezlikda ishlaydi. Dynamic
(dinamik) - Java C yoki C ++ dan ko‘ra ko‘proq dinamik deb hisoblanadi. Java
dasturlari keng qamrovli bo‘lishi mumkin.
Java Appletlarini ishlatish va ularni ko‘rish uchun sizga biror-bir Java-
enabled brauzer kerak bo‘ladi. Shuni ham aytish joizki Netscape 2.0 va undan
yuqori versiyalari Internet Explorer 3.0 yoki undan yuqori versiyalari orqali siz
bemalol Java Appletlarni ishlatib ko‘rishingiz mumkin. Siz yana Sunning o‘zi
tomonidan ishlab chiqilgan HotJava brauzerini ham Appletlarni ko‘rishda
ishlatishingiz mumkin. Lekin Javaning yuqoriroq versiyalarida yozilgan Applet
larni o‘zidan oldingi versiyadagi HotJava brauzerlar orqali ko‘rish imkoniyati
mavjud emas.
Sun kompaniyasi Java muhiti uchun bir qancha qo‘shimcha imkoniyatlarni
qo‘shishni rejalashtirmoqda. Bular qatoriga ma’lumotlar bazasi bilan ishlovchi bir
qancha klass kutubxonalar, multimedia, kommersiya va boshqa foydali klasslarni
Yigitliyev Islomjon
9
qo‘shish mumkin. Sun yana o‘zining web serverini va Java asosiga qurilgan
operatsion tizimini ishlab chiqarishni rejalashtirgan.
Javaning kelajakdagi rejalari quyidagilar:
•
Sun kompaniyasi yana o‘zining Java Beans deb nomlanuvchi
framework kutubxonasini ishlab chiqarish niyatida. Ushbu kutubxona yordamida
siz komponent ob’ektlarini rivojlantirishingiz mumkin. Ushbu yaratilajak
komponentalar xuddi Microsoft ActiveX komponentlari singari bir-biri bilan juda
oson muomalaga kirishishi nazarda tutilgan. Siz bu haqda ushbu kitobni o‘qish
davomida mukammal ma’lumotga ega bo‘lasiz.
•
Java imkoniyatlari Solaris, MacOS, Windows kabi barcha operatsion
sistemalar tarkibiga qo‘shilmoqda, ushbu ishlar to‘liq amalga oshirilganian so‘ng
siz Java dasturlarini (shu jumladan Appletlarni ham) deyarli har joyda hech qanday
qo‘shimcha dasturlarni o‘rnatmasdan ishlatishingiz mumkin bo‘ladi.
•
Ko‘plab kompaniyalar Java imkoniyatlarini oshirish ustida ishlar olib
borishmoqda, ularni qatoriga bir vaqtning o‘zida kompilyatsiya bo‘luvchi Java
chiplarini qo‘shish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
