|
O'qitish jarayonini loyilash
Ma'lumki maktab o'qituvchisi 2 muammoni didaktik masala va ularni hal qilish texnologiyasini amalgam oshirishini "kadrlar tayorlash milliy dasturi"da nazarga tutilgan. Mazkur masala taiim tarbiya jarayoniga YAPTni tadbiq etish orqali hal etish mumkin pedagogic texnologiya tizimida o'quv mashg'ulotlarni loyihalshtirirhda muhim ahamiyat kasb etadi. O'quv mashg'ulotni loyihalshtirishda o'qituvchi avvalo o'qitish jarayonini, o'qitish natijalarini tahlil qilishi, o'quvchilarni mustaqil fikrlash, o'qish, bilimlarni ijodiy tahlil qilishga o'rgatishi, o'zlashtirilgan bilimlarini ko'nikmalarga aylantirish uchun o'quv mavzulari bo'yicha metodik tizimni yaratadi, o'quvchilar egallashi lozim bo'lgan BKMlar mazmunini ishlab chiqadi.
Yaratilagan metodik tizim va ma'lumotlar mazmuni yordamida o'quvchilarning o'quv biluv faoliyatini tashkil etadi. Buning uchun o'qituvchi avvalo o'qitish jarayonini tizimini aniq tasavvur qilish lozim. O'qitish jarayoni o'quvchini bilmashlikdan bilishgacha ya'ni oddiy narsa va hodisalar mohiyatini bilishdan murakkab narsa va hodisalar mazmunini bilishga bo'lgan harakat yo'lini anglatadi. Shunga asosan o'qitish jarayonini ta'lim o'rgatuvchi - o'qituvchi va ta'lim oluvchi o'quvchi faoliyat hamkorligining yig'indisini tashkil q4erai. Bu jarayon maxsulli bo'lishi, ilmiy texnik taraqqiyot talablariga javob berishi uchun loyihalash lozimdir. PT usulining o'ziga xos xususiyati shundaki, unda ta'limni rejalashtirilgan maqsadiga erishishni kafolatlaydigan o'quv bilish (o'zlashtirish) jarayoni loyihalashtiriladi. Xo'sh loyiha nima? O'quv loyihasi, o'qitish jarayonini loyihalashtirilishi deganda nimani nazarda tutiladi?
Loyiha (lotincha projektus oldinga tashlangan) tasvir, Shunday qilib o'quv jarayonini yuksaladi, ilg'or tajriba mukammal o'zlashtiriladi va ularni amalda qo'llash uchun imkoniyatlar yaratiladi.
Xo'sh pedagogik texnologiya nima? Nega buso'z birikmasiga keyingi vaqtlarda "yangi" so'zini va "lar" qo'shimchasini qo'shib "yangi pedagogik texnologiyalar " deb atayapmiz? Bu kabi savollarga javob berish uchun avvalo, "texnologiya " so'zining, mohiyat mazmunini aniqlab olish lozim. "Texnologiya " so'zi 1872yrtla qo'shma, yunoncha, ya'ni "texnos" san'at, mahorat va "logos"- fan so'zlaridan olinib, "mahorat fani " ma'nosni, "o'zbek tilining" 1981 yilda nashr etilgan izohli lug'atida esa "ishlab chiqarish prostesslari, usul va vositalari haqida bilimlar majmui" degan ma'noni anglatadi.
Buni pedagogika faniga ko'chirib "pedagogik texnologiya" deb
izohlaydigan bo'lsak, unda "ta'lim tarbiya qoidalari, usullari, shakl va
vositalari haqidagi bilimlar majmui" degan ma'no kelib chiqadi. Zero
"pedagogika" - bu ta'lim- tarbiya fani demakdir. Shunday qilib ped.
texnologiya - bu ta'lim-tarbiya jarayonining koidalari, usullari,
shakllari, vositalarining mukammalligini anglatuvchi bilimlar yig'indisi yoki san'atdir. Chunki, har bir o'qituvchi o'qitish va tarbiyalashning qoida shakll, usul, vositalarini mukammal, san'at darajasida bilsa, shunga qarab о'quv-tarbiya jarayonini tashkil etsa o'quvchini mustaqil o'qishga, mustaqil fikrlashga mutola qilishga o'rgatadi va ko'zlangan maqsadga erishadi, shunday qilib "yangi pedagogik texnologiya" bilishi bo'lishni, iste'dodni rag'batlantirishni nazarda tutgan, o'quv- tarbiya jarayonini san'at, mahorat darajasiga ko'tarishga imkon yaratgan, ta'li sohasidagi barcha islohotlarning harakatlantiruvchi kuchdir.
Ma'lumki, ta'lim jarayonida o'quvchilar ilmiy bilimlar bilan qurollanadilar, egallanmagan bilimlarni amalda qo'llash va ko'nikmaga ega bo'ladilar. Bu jarayonda bilim oluvchilarda ilmiy dunyoqarash shakllanadi, mustaqil o'qish, bilim orttirish bo'yicha faollik ta'minlanadi. Bu jarayon muvaffaqiyatini ta'minlash uchun qator ta'lim usullari didaktika fanida keng qo'llanilmoqda. Ular jumlasiga muammoli bayon qilish, rolli o'yinlar, amaliy o'yin va mashqlar va h.k. kiradi. Biroq ular hamma davrda ham ilg'or bo'la olmaydi. Bu ijtimoiy-siyosiy taraqqiyot ko'rsatkichlari bilan belgilanadi.
Loyiha (lotincha projectus oldinga tashlangan) tasvir. asoslanma. aniq hisob-kitob, chizmalarshaklida aks ettirilgan g'oya, ma'ddumotning mohiyatini oehib beruvchi, ularning amalga oshirishning aniq yo'llarini belgilab beruvchi g'oyalar, fikrlar, obrazlar.
O'quv loyihasi- ahamiyatga molk nazariy yoki amaliy muammoni ta'lim oluvchilar tomonidan amalga tadbiq qilishning tadqiqotchilik , izlanuvchanilik ijodkorlik ish turidir.
XULOSA:
O'qitishni loyihalash esa ta'limning umumiy maqsadi, mazmuni. O'quv maqsadlari o'qish, o'qitish, o'zlashtirishni baholash, tuzatishlar kiritishdir. Demak,o'qitish jarayonini loyihalash uchun ijtimoiy buyurtma sifatida ta'limning umumiy maqsadalri asosida, o'quv maqsadlarini, buning uchun o'qish va o'qitishni, o'zlashtirishni rejalashtirilgan holda, o'quv natijalarini kafolatlash tizimini ishlab chiqish lozim ekan. Shunday qilib, pedagogik texnologiyada o'quv mazmuni asosida o'zlashtirish natijalarini kafolatlash tizimini ishlab chiqish lozim ekan. Bu qayta takrorlanadigan tuzilma deb qaraydigan bo'lsak, unda o'quv jarayonni ma'lum modellar, birliklardan iborat bo'ladi, ular umumiy holda ushbu modullar birliklarning qo'shilishi asosida yagona va yaxlit mazmunga keltiradi.bungaeng muhimi teskari aloqaning muhimligidir. Buni M.V.Klarin tomonidan ishlab chiqarilgan sxemada ko'rish mumkin. O'quv jarayonining qurilishi
Do'stlaringiz bilan baham: |
