Mavzu Maqsad Mashg’ulotning borishi

A) “X” tovushining noto’g’ri talaffuz turlari:
1) “X” tovushini “T” tovushiga almashtirib talaffuz qilish. “X” tovushi ishtirok etgan so’zlarni quyidagicha talaffuz qilinadi. Masalan: xurmo – turmo, xalim-talim, xo’sh-to’sh.
2) “X”tovushini “K” tovushiga almashtirib talaffuz qilish. Masalan: xurmo-kurmo, xalim-kalim, xo’sh-ko’sh.
3) O’z talaffuzida “X” tovushini mutloq ishlatmaslik, o’rniga so’zda yonida kelayotgan keyingi unli tovushni cho’zib talaffuz qilinishi. Masalan: xalim-aalim, xurmo-uurmo, xo’sh-o’o’sh.


B) Tovushga taqlid:
Meni orqamdan takrorla. X-x-x-x-x…
- Biz bu tovushni qayerda eshitamiz yoki ishlatamiz?
- Kuchukning jaxli chiqib urushishi oldidan xr-xr-xr…
- Ensasi qotgan odamda xix-xix-xix…


D) “X” tovushining nutqga qo’yish usullari:
1-usul. Ko’zgu ro’parasida bolaga to’g’ri artikulyatsiya ko’rsatiladi va taqlid qilish taklif etiladi.
2-usul. “X” tovushini hosil qilish uchun bolaga “sa-sa-sa” bo’g’inini aytish taklif etiladi, shu vaqtning o’zida maxsus zond yordamida tilning uchi pastga bosilib, orqaga bir oz itariladi. Bunda avvalo “sya” bo’g’ini hosil bo’ladi. Bo’g’in bir necha mashg’ulot natijasida hosil bo’ladi. Til biroz ichkariroq itarilganda, “xa-xa-xa” bo’g’ini aniq eshitiladi. Mashq davomida “X” tovushini ayrim bolalarda 1 marotabadayoq, ayrim bolalarda esa 1 mashg’ulotda “sya” bo’g’ini, so’ng “xa” bo’ginini hosil qilish mumkin.


3) “X” tovushini bo’ginlarda talaffuz ettirish:
a)Xa-xa-xa b) ax-ax-ax
xo-xo-xo ox-ox-ox
xu-xu-xu ux-ux-ux
xi-xi-xi ix-ix-ix
xe-xe-xe ex-ex-ex


4)“X” tovushini so’zlarda talaffuz etish:
xat xazina xil charxlamoq
xurmo xazon xatcho’p paxta
xalim xalat xato choyxona
xabar xalta xotin shaxmat
xavf xamir xumcha shox
xayol xartum xo’roz sho’x


5. “X” tovushini gaplarda talaffuz ettirish:

1. 
   Xazina xavfli joyga yashirilgan.
   
2. 
   Xat xato manzilga yozilibdi.
   
3. 
   Shaxmat choyxonada o’ynaladi.
   
4. 
   Xurmo daraxtida turibdi xo’roz.