Mavzu: Maktabgacha yoshdagi bolalarda milliy urf – odatlar va ananalar asosida mexr shafqat hislarini tarbiyalash

 

 

---

 

3 

KIRISH

 

 

Mavzuning  dolzarbligi.  Mustaqillik  yillarida  O‘zbekiston  Respublikasi 

ijtimoiy  taraqqiyotini  ta’minlovchi  ustuvor  yo‘nalishlardan  biri  sifatida  ta’lim 

sohasi  e’tirof  etildi.  Ustuvor  soha  bo‘lgan    ta’limni    tubdan  yangilash,    uni 

mazmunan boyitish, ta’lim tizimiga ilg‘or pedagogik texnologiyalarni  tadbiq etish  

va  rivojlangan  ta’lim  darajasiga  ko‘tarish  mamlakatda  olib  borilayotgan  ta’limiy 

islohotlarning asosiy g‘oyasi sanaladi. 

Maktabgacha  ta’lim  sohasi  uzluksiz  ta’lim  tizimining  birlamchi  bo‘g‘ini 

hisoblanib,  u  har  tomonlama  sog‘lom  va  barkamol  bola  shaxsini  tarbiyalash  va 

maktabga tayyorlashda g‘oyat muhim ahamiyat kasb etadi. 

Bugungi  kunda  Maktabgacha  ta’lim  muassasalari  tarbiyalanuvchilarining 

ta’lim-tarbiyasi  masalasi  davlatimiz,  hamda  yurtboshimiz  Sh.M.  Mirziyoyev 

e’tiborida turgan dolzarb masalalaridan biridir. 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2017 

yil  16-avgust  kuni  bo‘lib  o‘tgan  yig‘ilishda  maktabgacha  ta’lim  tizimini  tarkibiy 

jihatdan  tubdan  isloh  qilish,  mazkur  muassasalarga  bolalarni  to‘la  qamrab  olish 

bo‘yicha  muhim  vazifalar  qo‘yilgan  edi.  Bu  boradagi  tahlillar  natijasida  qisqa 

vaqtda uchta yirik hujjat — O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 9-sentabrdagi 

“Maktabgacha  ta’lim  tizimini  tubdan  takomillashtirish  chora-tadbirlari 

to‘g‘risida”gi  PQ-3261-sonli  Qarori,  30-sentabrdagi  “Maktabgacha  ta’lim  tizimi 

boshqaruvini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PF-5198-sonli 

Farmoni  hamda  “O‘zbekiston  Respublikasi  Maktabgacha  ta’lim  vazirligi  – 

faoliyatini  tashkil  etish  to‘g‘risida”gi  PQ-3305-sonli  Qarori  imzolangan.  Mazkur 

sohani  takomillashtirish  maqsadida  qabul  qilingan  dasturda  maktabgacha  ta’lim 

sohasi  uzluksiz  ta’lim  tizimining  birlamchi  bo‘g‘ini  sifatida,  bu  jarayonda 

maktabgacha 

ta’lim 

muassasalarining 

bolalar 

huquqiy 

savodxonligini 

shakllantirishdagi  o‘rni  hamda,  respublikada  ta’lim-tarbiya  tizimi  va  barkamol 

avlodni  tarbiyalash  davlat  siyosatining  asosiy  ustuvor  yo‘nalishi  ekanligi 

ta’kidlangan. O‘zbekiston Respublikasi Президентининг 2016 йил 29-dekabrdagi 

---

 

4 

“2017-2021  yillarda  maktabgacha  ta’lim  tiziminiyanada  takomillashtirish  chora-

tadbirlari  to‘g‘risida”gi  PQ-2707-sonli  Qarorda  belgilangan  vazifalarni  amalga 

oshirish jarayonida O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, bola huquqlariga oid 

meyoriy-huquqiy  hujjatlar  asosida  ta’lim  sohasida  bir  qator  islohotlar  amalga 

oshirilmoqda. 

O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  30.09.2017-yilda  “Maktabgacha 

ta’lim  tizimi  boshqaruvini  tubdan  takomillashtirish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”gi 

PF–5198-sonli  farmonida  ham  maktabgacha  ta’lim  muassasalarida  yosh  bolalarni 

milliy  va  umuminsoniy  qadriyatlar,  insonparvarlik  va  yuksak  ma’naviyat  ruhida 

tarbiyalash, ularning qalbi va ongiga mustaqillik, milliy o‘zlikni anglash g‘oyalarni 

yanada  chuqur  singdirish,  “ommaviy  madaniyat”  ko‘rinishidagi  yot  g‘oyalarga 

qarshi  immunitetni  mustahkamlashga  yo‘naltirilgan  tadbirlarni  amalga  oshirish 

kabi fikrlar ilgari surilgan.

 

Darhaqiqat, yosh avlodning barkamol inson bo‘lib yetishishi uchun u xalq, 

vatan tarixi, ta’lim sohasidagi ajdodlar tajribasidan xabardor bo‘lishi kerak. 

Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturida  ta’lim  sohasini  tubdan  isloh  qilish,  uni 

o‘tmishdan  qolgan  mafkuraviy  qarashlar  va  sarqitlardan  to‘la  xalos  etish, 

rivojlangan  demokratik  davlatlar  darajasida  yuksak  ma’naviy-ahloqiy  talablarga 

javob beradigan yuqori malakali kadrlar tayyorlash tizimini yaratish asosiy maqsad 

qilib  qo‘yilgan:  kadrlar  tayyorlash  sohasidagi  davlat  siyosatida  ham  insonni 

intellektual  va  ma’naviy-ahloqiy  jihatdan  tarbiyalash  bilan  uzviy  bog‘liq  bo‘lgan 

uzluksiz ta’lim tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxs-fuqaroni shakllantirish 

nazarda tutiladi.  

 “Kadrlar  tayyorlash  milliy  dasturi”da  kadrlar  tayyorlash  tizimini  tubdan 

isloh  qilishning  muhim  omillari  ko‘rsatib  berilgan.  3-bandida  milliy  o‘zlikni 

anglashning  o‘sib  borishi,  vatanparvarlik,  o‘z  vatani  uchun  g‘urur  tuyg‘usining 

shakllanayotganligi,  boy  milliy-madaniy  va  tarixiy  an’analarga,  xalqimizning 

intellektual merosiga hurmatni qaror toptirish lozimligi alohida ta’kidlangan. 

Mazkur  dasturni  hayotga  izchil  tatbiq  etish,  maktabgacha  ta’lim 

muassasalari tarbiyalanuvchilarida milliy tuyg‘ularni shakllantirishning pedagogik 

---

 

5 

asoslarini  yaratish  o‘z  yechimini  kutayotgan  dolzarb  muammo  ekanligini 

ko‘rsatmoqda. 

Hozirgi davr, ya’ni “miliy o‘zlik”ni anglashning o‘sib borishi yosh avlodda 

–  ayniqsa,  maktabgacha  ta’lim  muassasalari  tarbiyalanuvchilarida  shakllanib 

borayotgan milliy tuyg‘ularni yanada o‘stirish, rivoj toptirishni talab etmoqda.  

Maktabgacha  ta’lim  muassasalari  xalqning  boy  ma’naviy  va  intellektual  merosi 

hamda  umumbashariy  qadriyatlar  asosida  shaxs  tarbiyasining    insonparvarlik 

yo‘nalishini joriy qilishni taqozo qiladi. 

 

Milliy  g‘urur,  milliy  qadriyat,  birdamlik  va  hamjihatlik  tuyg‘usi  zaminida 

shakllangan vatanparvarlikni ham o‘z ichiga oladi. Yosh avlodlarda ona zaminga 

bo‘lgan  muhabbat,  u  bilan  faxrlanish  qanchalik  kuchli  bo‘lsa,  Vatanni  sevish, 

yuksak  darajada  e’zozlash  kuchaysa,  har  bir  inson  o‘z  vatani  tarixi,  milliy 

qadriyatlari,  o‘zining  ona  tilisi,  madaniyati,  milliy  urf-odatlari,  an’analarini 

mukammal  bilsa,  millat  taqdiri  va  istiqboli  haqida  chuqur  tasavvurga  ega  bo‘lsa, 

mustaqillik shunchalik mustahkam va barqaror bo‘ladi. 

Hozirgi  davrda  ma’naviyat  masalasi  mustaqillikni  mustahkamlash,  istiqlol 

sari  ishonch  bilan  borishda  shaxs  ma’naviyatini  shakllantirish  masalasi  asosiy 

yo‘nalishlardan  hisoblanadi.  Yetuk  madaniyatli  insongina  istiqlol  mafkurasini 

egallab, kelajak tomon ahillik, birodarlik asosida boradi. Ma’naviyatimizni tiklash 

va  rivojlantirishda  milliy  til  va  milliy  madaniyat,  milliy  ong,  milliy  o‘z-o‘zini 

anglash, milliy his-tuyg‘u, milliy g‘urur va g‘ururni o‘stirish muhim o‘rinda turadi. 

Milliy  g‘urur  -  muayyan  millatga  mansublik  va  ushbu  millat 

tomonidan  jahon  madaniyatiga  qo‘shilgan  hissadan  faxrlanish,  shuningdek, 

o‘zi  mansub  bo‘lgan  millatga  sadoqatli  bo‘lish  hissini  tuyish  va  bu  yo‘lda 

amaliy faoliyat ko‘rsatishdan iboratdir. 

O‘zbek  xalqining  ma’naviyatida  millatning  o‘tmishi,  hozirgi  kuni  o‘z 

ifodasini  topgan.  Bizning  ozod  O‘zbekiston  dunyoda  madaniyatning  barcha 

sohalarida  minglab  jahonshumul  ulug‘  zotlar,  allomalar,  davlat  arboblarini 

yetishtirib bergan. Ular umumbashariyat ma’rifatparvarligini yaratishda o‘zlarining 

---

 

6 

ulkan hissalarini qo‘shganlar. Shuning uchun ham  o‘zbek milliy-ma’naviy merosi 

jahon madaniyatining ajralmas uzviy qismidir.  

Markaziy  Osiyoda  yashab ijod  etgan  buyuk allomalarning  bildirgan  fikrlari 

hozirgi  kunda  ham  ta’lim-tarbiyada  ibrat  manbaidir.  Ularning  meros  qilib 

qoldirgan  pedagogik  qadriyatlarini  hozirgi  demokratik  jamiyat  qadriyatlari  bilan 

uyg‘unlashtirish, mustaqillik yillarida ta’limda qo‘llanayotgan metodlar, pedagogik 

fikr  rivojini  o‘rganish,  tadqiq  etish  ham  davr  talabidir.  Shu  sababli  O‘zbekiston 

Respublikasi  mustaqil  davlat  maqomiga  ega  bo‘lgandan  keyin  istiqlol  talablari, 

qurilajak  huquqiy  demokratik  davlat,  adolatli,  insonparvar  jamiyatga  mos  kadrlar 

tayyorlashga alohida ahamiyat berilmoqda. 

Shu  jumladan,  birinchi  yurtboshimiz  ta’biri  bilan  aytganda:  “Yoshlarga 

milliy  vatanparvarlik  ruhida  ta’lim-tarbiya  berish  bugungi  kunning  jiddiy 

vazifalaridan hisoblanadi”. 

Darhaqiqat,  yosh  avlodlarda  ona  vatanga  muhabbat,  milliy  g‘ururni 

shakllantirishda  avvalo,  maktabgacha  ta’lim  muassasalari  va  oila  muhim  o‘rin 

egallaydi. 

Milliy g‘ururni xususan yosh  avlodlar qalbi va ongiga singdirishda jamiyat 

hayotining  barcha  sohalarini  qamrab  olish,  ta’lim-tarbiya,  targ‘ibot  va 

tashviqotning samarali shakl va vositalaridan oqilona foydalanish taqazo e’tiladi.  

Shu  bois  vatan-tuyg‘usi,  vatanparvarlik  hislari,  milliy  g‘urur,  mustaqillik 

g‘oyasi  hamda  mehr  va  sadoqatli  bolani  yoshiga  mos  ravishda  shakllantirish 

maktabgacha  ta’lim  muassasalari  vazifalarining  asosini  tashkil  etadi.  Yuqorida 

qayd  etilayotgan  bizning  bitiruv  malakaviy  ishimizda  milliy  tuyg‘ularni  targ‘ib 

etishning maqsadi, yosh avlodlarni milliy g‘urur ruhida tarbiyalashda maktabgacha 

ta’lim muassasalari o‘rni, masalasini tadqiqot  obyekti qilib o‘rganishdan iborat.