oshirilayotgan islohotlar hududlardagi moliyaviy muammolarining keskinlashuvi
sharoitida hamda bugungi kundagi jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi sharoitida
mahalliy byudjetlar imkoniyatlarini yanada oshirish zaruriyatini ko‟rsatmoqda. Mahalliy
byudjetlar - davlat byudjetining tegishli viloyat, tuman, shahar pul mablagʻlari
jamgʻarmasini tashkil etuvchi bir qismi. Mahalliy byudjetlarda daromadlar manbalari va
ulardan tushumlar miqsori, shuningdek, moliya yili mobaynida aniq maqsadlar uchun
ajratiladigan mablagʻlar sarfi yoʻnalishlari va miqdori nazarda tutiladi. Mahalliy
byudjetlarning daromadlari mahalliy soliqlar va yigʻimlar hamda toʻlovlardan tashkil
topadi. Mahalliy byudjetlarning mablagʻlari hududiy rivojlanishning moliyaviy
manbalaridan biri hisoblanadi. Mahalliy byudjetlar har bir mamlakat davlat byudjetining
Vazirlar Mahkamasining e‟lon qilingan 29.06.2017 yildagi 445-son qarorida
mahalliy byudjetlarning daromad bazasini kengaytirish rezervlarini aniqlashning
bergan intervyusida ko„plab insonlarning bandligi va daromadi masalasi bevosita
«Agar biz tadbirkorlarni qo„llab-quvvatlamasak, ularga sharoit yaratib bermasak,
Davlat rahbarining qayd etishicha, so„nggi yillarda respublikada kichik biznes
va xususiy tadbirkorlik subyektlari soni ikki barobar ortgan. Sohada faoliyat
yuritayotgan korxonalarning 50 foizdan ortig„i so„nggi uch yillikda tashkil etilgan.
Sohada amalga oshirilgan bu kabi ishlar jamiyatda o„rta sinfning kuchayishi uchun
«Tadbirkorlar ularni qo„llab-quvvatlash haqidagi chiroyli so„zlarni ko„p eshitgan,
endi bu gaplarning amaliy ta‟siri va natijasini o„z kundalik faoliyatida his etishi
kerak», — dedi Shavkat Mirziyoyev.
Mamlakatning makroiqtisodiy barqarorlikka erishish yo‟lida xukumat tomonidan
o‟rta va uzoq kelajakka mo‟ljallangan davlat dasturini amalga oshirishda, iqtisodiy
isloxotlarning chuqurlashuvi va bozor munosabatlarining yanada rivojlanish sharoitida
mahalliy byudjet daromadlari alohida muhim ahamiyat kasb etadi. Ushbu fikrlar
yuzasidan O`zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov quyidagicha
ta‟kidlaydi: “...Aytish kerakki, bunday iqtisodiy o‟sish ko‟p jihatdan iqtisodiyotda soliq
yukini pasaytirishga qaratilgan va izchil amalga oshirilayotgan siyosat bilan bog‟liq.
Jumladan, 2010 yilda yuridik shaxslar uchun daromad solig‟i 9 foizgacha,
mikrofirmalar va kichik biznes uchun yagona to‟lov 7 foizgacha tushirilgani buning
amaliy tasdig‟idir. Shu borada o‟tgan yili Davlat byudjeti yalpi ichki mahsulotga
nisbatan oshirib, ya‟ni 0,3 foiz profitsit bilan bajarilganini ta‟kidlash zarur.”
1
Mahalliy byudjetlar daromadlari tarkibini barqarorlashtirish, to‟lov intizomiga
rioya etish, soliqlarning byudjet tizimi bo‟g‟inlari o‟rtasida taqsimlanish mexanizmini
takomillashtirish, soliqqa oid qonunbuzarliklarga barham berish va ularning oldini olish,
jahon moliyaviy inqirozi sharoitida mahalliy byudjet daromadlarini oshirish jarayonini
samarali boshqarishning asosiy yo‟nalishlarini yoritish kabi masalalar hamon o‟zining
mukammal echimini kutmoqda. Davlat byudjetining 2008 yil yakunlarida O`zbekiston
Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov quyidagicha ta‟kidlaydi: “Inqirozga
qarshi choralar dasturida kichik biznesni rivojlantirishni rag‟batlantirishga alohida
e‟tiborqaratilgan. Ushbu chora-tadbirlar soliq va kredit imtiyozlari bilan bir qatorda,
kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish uchun qulay biznes muhitini
yaratish maqsadida institutsional islohotlarni yanada chuqurlashtirishni ham o‟z ichiga
oladi.”
2
1
Каримов И.А. Барча режа ва дастурларимиз Ватанимиз тараққиётини юксалтириш, халқимиз фаровонлигини
оширишга хизмат қилади. // Ҳалқ сўзи. – Тошкент, 2011. 22 январ. № 16 (5183)
2
Каримов И.А. Жаҳон молиявий-иқтисодий инқирози, Ўзбекистон шароитида уни бартараф этишнинг йўллари ва
чоралари. – Т.: Ўзбекистон, 2009. – Б. 15.
Yuqoridagi mazkur holatlar mahalliy byudjetlarni daromadlari istiqbolini
rejalashtirishni taqoza etadi, bu tanlangan magistirlik dissertatsiyasi mavzusining
dolzarbligini ko‟rsatadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
