Mavzu: Magnit-rezonans tomograf

---

*
Mavzu: Magnit-rezonans tomograf
(MRT)
Mustaqil ish
Guruh: 99-19
Bajardi Axmadjonov D.
Qabul qildi: Abdihalikov S
.

---

Magnit-rezonans tomografiya
(MRT) — yadro magnit-rezonans hodisasi yordamida ichki
organlar va to’qimalarni o’rganish uchun tomografik tibbiy tasvirlarini olishning bir usuli
hisoblanadi. Usul atom yadrolarining elektromagnit javobini, odatda 
vodorod
atomi
yadrolarining javobini o’lchashga asoslangan. Ya’ni bunda yuqori kuchlanishdagi doimiy magnit
maydonda muayyan elektromagnit to’lqinlar ta’siri tufayli yadrolarning qo’zg’alishi qayd etiladi.

---

Феликс Блох
Эдвард Парселл
Пол Лотербур
Питер Мэнсфилд
Ричард Эрнст





Magnit-rezonans tomografiya (MRT) yadro magnit-rezonansi
fenomeniga asoslangan yetakchi diagnostika usullaridan biridir.
MRTning rivojlanish tarixi nisbatan qisqa. 1946 yilda amerikalik
olimlar Richard Parsell va Feliks Blox YMR hodisasini - yadro magnit
rezonansini kashf etdilar.
1972 yilda professor Po`l Loterbur suyuqlik bilan to'ldirilgan ikkita
shisha kapillyarning dunyodagi birinchi YMR tasvirini oldi.
Ushbu rasmni olish uchun 4 soat 45 daqiqa vaqt ketdi (hozirda
bunday tasvirni olish uchun bir necha daqiqa vaqt ketadi).
Britaniyalik fizik Piter Mensfild qurilmadan olingan radio signallarni
qayta ishlash va keyin ularni tasvirga talqin qilish uchun matematik
hisob-kitoblarni ishlab chiqdi.

Hozirgi kunda "yadro magnit rezonansi" atamasi tibbiy amaliyotda deyarli
qo'llanilmaydi, u "MRT" bilan almashtirildi. Rentgenologlarning iltimosiga ko'ra va
marketing nuqtai nazaridan "yadroviy" sifatdoshi olib tashlandi, chunki u
shifokorlar va bemorlar uchun xavfli deb sanalgan va diagno`stikaga tushish
istalmagan. (Buning sababi Xirosima va Nagasakidagi fojiali voqealar munosabati
bilan paydo bo'lgan "yadro" so'zi bilan salbiy bog'lanishlar edi.)

---

Tomografiya miya, orqa miya va boshqa
ichki organlarni yuqori sifatli
vizualizatsiya qilish imkonini beradi.
Zamonaviy MRT texnologiyalari
organlarning ishini invaziv bo'lmagan
(aralashuvsiz) tekshirishga imkon beradi
- qon oqimining tezligini, orqa miya
suyuqligi oqimini o'lchash, to'qimalarda
diffuziya darajasini aniqlash, bosh miya
yarimshar po`stlog`i organlar funksiyasini
faollashtiradi, buning uchun xar bir
po`stloq qism javob beradi.

---

MRT protsedurasidan oldin va keyin

Skanerlashdan oldin barcha metall buyumlarni
olib tashlash, tatuirovka va dorivor plastirlarni
tekshirish kerak. MRT tekshiruvining davomiyligi
odatda 20-30 daqiqagacha, yoki yanaham
ko'proq vaqt talab qilishi mumkin. Xususan,
qorin bo'shlig'ini tekshirish miya tekshiruvidan
ko'ra ko'proq vaqt talab etadi.

MRT skanerlari baland ovoz chiqaradiganligi
sababli, quloqlarni himoya qilish (naushniklar)
ishlatilishi kerak. Tadqiqotning ayrim turlari
uchun kontrast moddani tomir ichiga yuborish
qo'llaniladi.

MRTni buyurishdan oldin bemorlarga skanerlash qanday ma'lumot berishini va u davolash
strategiyasiga qanday ta'sir qilishini, MRT uchun kontrendikatsiyalar(противопоказания) bor-
yo'qligini, kontrastni qanday maqsadda qo'llashni bilish tavsiya etiladi. Jarayonni boshlashdan oldin:
skanerlash qancha davom etadi, qo'ng'iroq tugmasi qayerda va skanerlash paytida xodimlar bilan
qanday bog'lanishingiz mumkinligini bilish zarur xisoblanadi

---

---

MR – DIFFUZIYA usuli
MR diffuziyasi - bu
to'qimalarda
hujayra ichidagi
suv
molekulalarining
harakatini aniqlash
imkonini beruvchi
usul.

---

MR – Perfuziya usuli
Bemorning asosan bosh qismi
tekshiriladigan tomografiya usuli
xisoblanadi va quyidagi hollarda talab
qilinadi: miya to'qimalarining
porajeniyasi diagnostikasi, qon
tomirlari, travmatik miya
shikastlanishi. Ushbu usul miya va
boshqa organlarning ishemiya
darajasini aniqlash imkonini beradi.

---

MR – Spektroskopiya usuli
Ma'lum metabolitlarning
kontsentratsiyasi bo'yicha turli
kasalliklarda to'qimalarda biokimyoviy
o'zgarishlarni aniqlash imkonini
beruvchi usul. MR spektrlari metabolik
jarayonlarni tavsiflovchi to'qimalarning
ma'lum bir sohasidagi biologik faol
moddalarning nisbiy tarkibini aks
ettiradi.
Metabolik buzilishlar, qoida tariqasida, kasallikning klinik ko'rinishidan oldin sodir
bo'ladi, shuning uchun MR spektroskopiyasi ma'lumotlariga asoslanib, kasalliklarni
rivojlanishning oldingi bosqichlarida aniqlash mumkin.

---

MR – Angiografiya usuli
Magnit-rezonansli tasvir yordamida qon
tomirlarining yorqin tasvirini olish usuli. Bu
usul qon oqimining ham anatomik, ham
funktsional xususiyatlarini baholash
imkonini beradi. MRT atrofdagi harakatsiz
to'qimalardan harakatlanuvchi protonlar
(qon) signallari o'rtasidagi farqga
asoslanadi, bu esa hech qanday kontrastli
vositalardan foydalanmasdan qon
tomirlarining tasvirini olish imkonini beradi -
kontrastsiz angiografiya (fazali kontrastli
MRT). Aniqroq tasvirni olish uchun
paramagnetlarga (gadoliniy) asoslangan
maxsus kontrast moddalar qo'llaniladi.

---

Miyaning harakat, nutq, ko'rish, xotira
va boshqa funktsiyalar uchun mas'ul
bo'lgan sohalarining individual
joylashuvi va xususiyatlarini har bir
bemor uchun individual ravishda
aniqlash imkonini beruvchi bosh miya
yarim shari xaritalash usuli xisoblanadi.
Funksional - MRT
Ushbu usulning mohiyati shundaki, miyaning ayrim qismlari ishi davomida ulardagi
qon oqimi kuchayadi. Funksional MRT jarayonida bemorga ma'lum vazifalarni
bajarish taklif etiladi, miyaning qon oqimi ko'paygan joylari qayd etiladi va ularning
tasviri miyaning an'anaviy MRTga qo'shiladi.

---

МRТning Afzalliklari





Ionlashtiruvchi nurlanish
ishlatilmaydi;
Harakatlanuvchi mexanizmlar yo'q,
faqat oqim va magnit maydonlar
o'zgaradi;
Bemor skanerlash paytida hech
narsani sezmaydi (gradient
spiralidan ozgina shovqin bor) va
hech qanday zararli ta'sir
ko'rsatmaydi.
MRI suyakning aniq tasvirini
bermaydi, ammo sog'lom va kasal
to'qimalar o'rtasidagi farqni aniq
ko'rsatadi.
Kompyuter tasviri qayta tiklanadi va
3D tasvirni bera olish xususiyatiga
ega.

---

МRТ
ning Kamchiliklari



120 dB gacha shovqin
Quyidagi hollarda ruxsat berilmaydi:
- Yurak defibrilatorlari uchun va boshqa yurakka qo`yiladigan jixozlar;
- Insulin po`mpasi bor bemorlarga
- Har qanday elektron yoki magnitlangan tana (jarrohlik protezi)
Asab tizimining shikastlanishi
- Magnit maydon gradientlarining tez almashinuvi asab tizimining ishlamay qolishiga olib kelishi mumkin

---

Elektromagnit to`lqinlar
Rentgen to`lqinlari
MRT 
va 
KT
ning asosiy farqi

---

---

MSKT - bu ichki to'qimalar
va organlardagi va
tananing funktsional
tizimlaridagi tarkibiy
o'zgarishlarni vizual
diagnostika qilishning
eng zamonaviy usuli.
Multi Spiral Kompyuter Tomograf 
(MSKT)

---

MSKT yordamida KT va MRTkabi quyidagilar tekshiriladi: miya, LOR a'zolari, ko'krak bo'shlig'i organlari
(yurak, koronar arteriyalar, traxeya, qizilo'ngach, o'pka), qorin bo'shlig'i organlari (ichaklar, o't pufagi,
oshqozon, oshqozon osti bezi, buyraklar, jigar). ), kichik tos a'zolari (tuxumdonlar, bachadon, qin, prostata
bezi, siydik pufagi), umurtqa pog'onasi, bo'g'imlar.

---

MSKT 
ning an'anaviy kompyuter tomografiyasidan
afzalliklari :






Tasvir sifatining keskin yaxshilanishi;
Skanerlash tezligini oshirish va natijada tadqiqot vaqtini qisqartirish;
Kontrastli rezolyutsiyani yaxshilash;
Signal-shovqin nisbati oshishi;
Anatomik qamrovning katta maydoni;
Bemorga radiatsiya ta'sirini kamaytirish.

---

PET
Pozitron Emission
Tomograf
Onkologik kasalliklarni
tashxislashning samarali va
zamonaviy apparati xisoblanadi.
Usul pozitron emissiyasi (PET) va
kompyuter tomografiyasi (KT)
imkoniyatlarini o'zida mujassam
etgan va tasvirni yuqori darajadagi
ishonchlilik bilan yaxshi va
yomonni ajratish imkonini beradi.
Shuning uchun tomograf PET-KT
deb ataladi.

---

PEТning Afzalliklari
PET-KT yordamida saraton kasalligini tashxislashning o'ziga xosligi va afzalliklari
nafaqat uning bemor uchun qulayligi va xavfsizligida, balki tananing alohida a'zolari va
to'qimalarining faoliyati to'g'risida eng to'liq ma'lumotlarni olish qobiliyatida hamdir.
Usul patologik jarayonning rivojlanishining dastlabki bosqichlarida tanadagi eng kichik
o'sma o'choqlarini aniqlashga, shuningdek, metastazlarning erta tashxisini amalga
oshirishga imkon beradi.




Onkologik o'smalarni asemptomatik bosqichda aniqlash imkoniyati
Texnikaning xavfsizligi, og'riqli hislarning yo'qligi
Operatsiyasiz ambulator tekshiruv va tashxis;
Tanadagi xavfli(злокачественный) jarayonning tarqalishi haqida
to'liq ma'lumot olish

---

PET
ning boshqa diagnostika turlaridan afzalliklari:





Mutlaqo xavfsiz, og'riqsiz diagnostika usuli.
Preparatning o'rtacha dozasi 6-8 millikuriyani tashkil qiladi, bu 10
daqiqada quyosh yonishiga teng.
Jarayon ambulatoriya sharoitida amalga oshirilishi mumkin va
jarrohlik aralashuvni talab qilmaydi.
Organlar va to'qimalarning metabolizmi va tuzilishini o'zgartirish orqali
neoplazmani aniqlaydi
Simptomsiz bosqichlarda ko'plab kasalliklarni tashxislash imkonini
beradi

---

Foydalanilgan adabiyotlar
1. A.I. Xolboboyev, N.A.Xoshimov. Umumiy elektrotexnika va elektronika asooslaslari.
2000-yil.
2. V.V.Paushin i drugiye. “Osnova avtomatiki vychislitelnyy mikroprotsessor-noy texniki.T”.
1989 god.
3. Рангайян Р.М. Анализ биомедицинских сигналов. Практических под-ход/ Пер.с
англ. Под. Ред. А.П Немирко –М: Физматлит 2007.
4. Матвеев М.Г., Даскалов И.К. Анализ и обработка сигналов. Приложе-ние за
биосигналы. София: Техника, 1982, -113 с.
5. https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&url=https://fayllar.org/
termometr
6. В.Н. Удинцев. Источники вторичного электропитания. Учебное пособие /
Екатеринбург, 2004.- 57с.
7. Ф. Гудиноф. Интегральные схемы управления импульсными источника-ми
питания: Пер. с англ. // Электроника. 1989. № 23.

---

*
E`tiboringiz
uchun rahmat