Мавзу: Логопедик ритмиканинг объекти, предмети ва вазифалари

Нутқни ўстиришда бармоқ машқларидан фойдаланиш. 
Боланинг қўл панжаси ва бармоқларини ҳаракатлантириши ўзига хос 
ривожлантирувчи таъсирга эга. 
Мутахасисларнинг таъкидлашича, қўл ва бармоқлар иштирокидаги ўйинлар 
тана ва онгнинг ўзаро боғлиқлигини таъминлайди, мия тизимини зарур ҳолатда 
тутиб туради. Қўл, кафт бармоқларни ривожлантиришнинг мия ривожига 
таъсири катталиги тасдиқланган. Қўлнинг оддий ҳаракатлари билан нафақат 
қўлнинг балки, лаб, юз мускуллари зўриқишларни сусайтиради, ақлий 
камчиликнинг олдини олади. Шунингдек товуш талафузини яхшилашга ҳам 
ѐрдам беради. 
Бармоқларнинг майда ҳаракатлари бўғинлар артикуляциясига ўзига хос 
таъсир этади. Бармоқлар ривожланиши эвазига мияда нутқнинг равон бўлиши 
кузатилади. 
Бармоқ машқлари нафақат қизиқарли, балки мароқли ҳамдир. 
Товушлар талафузидаги камчиликларни бартараф этишда бармоқ, 
машқларидан фойдаланиш болага комплекс ѐндошишга имкон беради. 
Бармоқ машқларининг нутқ иштирокида бажарилиши эса кўникмаларнинг 
шакилланишига ва мустаҳкамланишга ѐрдам беради. 
Қуйида биз, бармоқ машқларидан намуналар келтирамиз. 

---

- 52 - 

---

- 53 - 

---

- 54 - 

---

- 55 - 

---

- 56 - 
Товушлардаги камчиликларни бартараф этишда қўлланиладиган тез 
айтиш, санама, чорлашма, қиқиллама, айтишув, чеклашмачоқ, айтишма 
ўйин, яраштиргич, топишмоқ ва шеърлардан фойдаланиш. 
 
Товушлардаги камчиликларни бартараф этишда биз, асосан, анъанавий 
бўлган тез айтиш, топишмоқ ва шеърлардан фойдаланиб келамиз. Шубҳасиз, 
улар болаларга хушкайфият ва тетиклик бағишлайди. Бундан ташқари, 
болаларга берилган логопедик топшириқларни осон ва эркин бажаришлари учун 
қулай шароит яратиб беради. Логопедик машғулотлар ва ўйинларда тез айтиш, 
топишмоқ ва шеърлардан кенг фойдаланиш натижасида, болаларнинг нутқи 
ўсади, шу билан бирга нутқнинг равон бўлишида, тўғри оҳангнинг 
шаклланишида катта аҳамиятга эга. Миллий адабиѐтимиз намуналари бўлиши 
санама, чорлашма, қиқиллама, айтишув, чеклашмачоқ, айтишма ўйин ва 
яраштиргич каби халқ оғзаки ижоди, нафақат боланинг нутқини ўстиришда, 
балки уларни миллий руҳда тарбиялаш, миллий қадриятларимизни ҳурмат 
қилиш ва ватанпарварлик ҳиссини уйғотишда асосий омил бўлиб хизмат қилади. 
Қуйида биз, ўзбек тилимизнинг хусусиятларидан келиб чиқиб, (болаларни тўғри 
талаффузга ўргатишда логопедик ўйинлардан фойдаланиш йўлларини 
такомиллаштириш борасида бой адабий меросимиздан намуналар келтирамиз. 

---

- 57 -