Mavzu: Kutubxonashunoslik fanining metodologiyasi Reja

9. Tipologiyalash metodi nazariyasi

• 9. Tipologiyalash metodi nazariyasi

 

• Tipologiya – ilmiy metodga asoslangan bo‘lib, umumlashtirilgan model yordamida biron bir ob’ektni o‘xshash belgilariga qarab, o‘zaro bog‘liq tomonlarini hisobga olingan holda gruppalashtiriladi, sistemaga solinib, klassifikatsiya qilinadi.Xujjatlarning tiplariga ko‘ra model tizimini shakllantirish, ishlab chiqish muammolari mavjud.
• Kutubxonashunoslikka oid fanlar ichida kitobshunoslik tipologiyasi asosiy o‘rinni egallaydi.Tipologiya – kitob haqidagi fanni umumiy nazariyasi.
• Tipologiya buyicha ko‘plab ilmiy tadqiqot ishlari olib borilgan. Tipologiyaning- gumanitar fanlar uchun ahamiyati yoki falsafa fanlar tipologiyasida o‘rganilayotgan ob’ektiv o‘xshash tomonlarini topib taqqoslashga yordam beradi.Hozirgi kunda tip ideal ob’ekt sifatida tushunilib, tipologiyadagi muhim belgilarni umumlashtirishga xizmat kilib, metodologik vosita sifatida undan foydalaniladi. Shuningdek uning yordamida tipga ta’luqli tomonlar aniklanadi. Metodologik nuqtai nazardan tipga 2 xil ilmiy tushuncha beriladi.
• 1-tip yagona tushuncha sifatida tomonlarni to‘liq mohiyatini aniqlashga yordam beradi, konkret tip sifatida ob’ekt tushuniladi ya’ni aniq o‘lchov, holat deb qaraladi.
• 2-tip tushunchasi aniq ma’noni anglatib, ilmiy tafakkur sifatida qaraladi.
• Shuningdek, tip tasvirlash orqkali belgi, sistemalar buyicha keng ma’noda qaralishi lozim.
• Tip xaqida fikr yuritilganda uni ilmiy tafakkur mahsuli va turli obektlar e’tiborga olingan xolda tushunilishi lozim. Tipologiyada klasifikatsiyalash jarayoniga sun’iy va tabiiy yondashish mumkin. Tip uchun klassifikatsiyaning sun’iy tomonlari ishlab chikilgan. Bu esa kitobshunoslik uchun model nashri – tuzilish belgilarda katta ahamiyat kashf etadi.