Mavzu: Kuchli elektrolitlar nazariyasi va suvning ion ko'paytmasi

KCl ning 18 0C dagi dissotsilanishi

 

Boshqa kuchli elektrolitlarda ham har xil konsentratsiyalarda K ning qiymati doimiy bo’lmaydi. Kuchli elektrolitlarning kuchsiz elektrolitlardan farqi shuki, kuchli elektrolitlarning dissotsilanish konstantasi bo’lmaydi.

www.Sanjar.com

Kuchli elektrolitlar eritmasining massalar ta’siri qonuniga bo’ysunmasligi, Arreniusning klassik nazariyasiga tamomila zid ekanligining sababini ko’p vaqtgacha izohlab berish mumkin bo’lmadi. 1923 yilda Debay va Gyukkel tomonidan fanga kiritilgan kuchli elektrolitlar nazariyasi bu elektrolitlarning tabiatini tushuntirib berdi. Kuchli elektrolitlar nazariyasi ionlar o’rtasidagi elektrostatik o’zaro ta’sir kuchini hisobga oladi. Kuchsiz elektrolitlar uchun har xil zaryadlangan ionlar o’rtasidagi elektrostatik kuchlar ta’siri hisobga olinmaydi. Bunga sabab, eritmadagi ionlar konsentratsiyasi kichik va ionlar bir-biridan uzoqroq masofada bo’ladi.

www.Sanjar.com

Kuchli elektrolitlar uchun ionlarning konsentratsiyasi yuqori bo’lishi va ionlar orasidagi masofa qisqa bo’lishi xosdir. Shu tufayli kuchli elektrolitlar eritmasida ionlar o’rtasidagi tortilish va itarish kuchlari sezilarli bo’ladi, kuchli elektrolitlarning dissotsilanishi massalar ta’siri qonunidan chetlashadi.

Ionlar zaryadga ega bo’lganligi uchun, har bir ion qarama-qarshi zaryadli ionlarni tortadi va bir xil zaryadli ionlarni itaradi. Kulon qonuni bo’yicha ikki elektrik zaryadlangan zarrachalar orasidagi o’zaro ta’sir kuchi (f) ionlar zaryadlari (e) qiymatlari ko’paytmasiga to’g‘ri proporsional va ionlar markazlari orasidagi masofaning kvadratiga teskari proporsionaldir.

f=e1*e2/r2

www.Sanjar.com

Aktivlik tushunchasi bilan “aktivlik koeffitsienti” (f) tushunchasi bog‘liqdir. Aktivlik koeffitsientini fanga birinchi marta daniyalik olim N.Berrum kiritdi. Aktivlik koeffitsienti ionlarninig harakatchanligini kamaytiruvchi va ularning kimyoviy aktivligini susaytirishga sababchi bo‘ladigan eritmada yuz beradigan hodisalarni ifodalovchi kattalikdir. Aktivlik koeffitsienti ion aktivligining uning haqiqiy molyar konsentratsiyasiga nisbati bilan ifodalanadi:

ƒ=a/c

Aktivlik koeffitsienti elektrostatik kuchlarni ionning kimyoviy harakat qobiliyatiga ta’sirini ifodalaydi. Aktivlik koeffitsienti ƒ<1 bo‘lsa, ionning eritmadagi harakati sekinlashganini bildiradi; ƒ=1 bo‘lsa, ion eritmada o‘z haqiqiy molyar konsentratsiyasiga mutanosib

holda ta’sirlasha oladi.

www.Sanjar.com

Ionlarning aktivlik koeffitsienti faqat kuchli elektrolitning konsentratsiyasiga bog‘liq bo‘lmay, shuningdek eritmada ishtirok etuvchi hamma boshqa ionlar konsentratsiyasiga ham bog‘liqdir. Eritmadagi barcha ionlar o‘rtasidagi elektrostatik o‘zaro ta’sirning o‘lchovi hisoblangan eritmaning elektr maydoni kattaligi eritmaninig ion kuchi deb nomlash qabul qilingan. Eritma ion kuchi 1921 yil G.N.Lyuis va M.Rendel tomonlaridan taklif qilingan formula bo‘yicha hisoblanadi:

www.Sanjar.com

bu yerda, C1, C2, C3, Cn – eritmadagi ayrim ionlarning molyar konsentratsiyalari:

Z 12, Z22, Z32, Zn2 – kvadratda olingan ionlarning zaryadi.

Eritmaning ion kuchi ionlar konsentratsiyalarini ular zaryadlari kvadratiga ko‘paytmalari yig‘indisining yarmiga tengdir.