Mavzu: Kreditga layoqatlilikning tavsifi Bajardi



Download 62,31 Kb.
bet1/2
Sana30.03.2022
Hajmi62,31 Kb.
#517284
  1   2
Bog'liq
Kreditga layoqatlilikning tavsifi 1




Mavzu: Kreditga layoqatlilikning tavsifi

Bajardi:______________________________
Tekshirdi:____________________________

Reja:



l. Mijozning kreditga layoqatliligi tushunchasi


2. Mijozning kreditga layoqatliligini baholash manbalari
3. Mijozning kreditga layoqatliligini baholashning asosiy ko‘rsatkichlari

Kreditga layoqatlilik – bu mijozning moliyaviy faoliyatiga har tomonlama berilgan baho bo‘lib, u qarz oluvchining so‘ralayotgan kreditni (asosiy qarz summasi va u bo‘yicha foizlarni) o‘z vaqtida qaytarish va boshqa qarz majburiyatlarini to‘lay olish qobiliyatini ko‘rsatadi.


Bozor iqtisodiyoti sharoitida xo‘jalik subyektlarining, banklar faoliyatining tijoratlashuvi yuzaga keladi. Keyingi yillarda turli xil mulkchilik shakliga asoslangan korxonal ar tashkil topdi. Bu korxonalar qaysi mulkchilik shakliga asos l angan bo‘lishiga qaramasdan, iqtisodiy jihatdan to‘liq mustaqil bo‘lib, o‘z xarajatlarini o‘z daromadlaridan qoplaydilar. Bozor iqtisodiyoti sharoitida iqtis odiy jihatdan mustaq il bo‘lgan korx onalarda qo‘shimcha pul mablag‘lariga ehtiyoj yuzaga keladi va bu ehtiyoj zarur bo‘lganda bank kreditlari hisobidan qoplanishi mumkin. Shu sababli, bozor iqtisodiyoti sharoitida kredit va uning muhim elementlaridan biri kre ditga layoqatlilikni baholashning o‘rni va roli muhim ahamiyat kasb etadi. Chunki banklar ham bozor munosabatlarin ing mustaqil subyektlaridan bo‘lib, iqtisodiy jihatdan fao liyat natijalari uchun o‘zlari javobgar hisoblanadilar. Biz oldingi paragrafl arda ta’kidlaganimizdek, banklar ning maqsadi ham korxonalarnikiga o‘xshash bo‘lib, ular o‘z xarajatlarini o‘z daromadlari hisobidan qoplab, yuqori foyda olishga intiladilar. Banklar ning foyda bilan ishlashi ularning yanada keng tarmoqli faoliyat olib bor ishiga, mijozlarga ko‘rsatadigan xizmat turlari va sifatini kengaytirishga, ustav kapitalini oshirishga, bank xodimlarini moddiy rag‘batlantirishga, ko‘proq mablag‘ ajrat ishga, o‘z aksiyadorlariga ko‘proq dividendlar to‘lashning va bularning barchasi bankka bo‘lgan ishonchning yanada oshi shiga imkoniyat yaratadi. Tijorat banklari faoliyatida qo‘yilgan maqsadga eris hish va bergan kreditlarining samara bilan bankka qaytib kelishini ta’minlash uchun mijozning moliyaviy holatini, uning kred itni o‘z vaqtida qaytara olish imkoniyatlarini tekshirib ko‘rish lozim.
Kreditlash jarayoni turli xildagi tavakkalchilik omillari bilan bog‘liq bo‘lib, kreditga layoqatlilik kreditni o‘z vaqtida to‘lashni o‘zida mujassamlashtiradi. Shuning uchun bank ssuda berayotganda kreditga layoqatlilikni o‘rganishi, ya’ni qarz oluvchining moliyav iy holatini hamda, uning kreditni o‘z vaqtida to‘liq qaytarib berish qobiliyatini baholashni o‘ziga shart deb biladi. Kreditga la yoqatlilikni tahlil qilishning maqsadi qarz oluvchining majburiyatini o‘z vaqtida va to‘liq qaytarib berish qobiliyatini aniqlashdan iborat. Shu bois bank o‘ziga olishga tayyor bo‘lgan tavakkalchilik darajasi u taqdim etayotgan kredit hajmi va kredit berish shartlarining qay darajada bajarilishiga bog‘liq.
Bank nafaqat mijozning ma’lum kunlardagi to‘lov qobiliyatini baholashi, shu bilan birga uning kelajakdagi moliyaviy barqarorligini ham belgilashi zarur. Moliyaviy barqarorlikni va kre dit operatsiyalaridagi tavakkalchilik hisobini obyektiv baholash, bankka kredit resurslarini samarali boshqarish hamda foyda olish imkonini beradi.
Bozor munosabatlarining rivojlanishi korxonalarning to‘lov qobiliyati va barqarorligini aniqlashda chet el tajribasiga asoslangan buxgalteriya hisobini yuritish zaruratini tug‘dirdi, bunda buxgalteriya balansining yangi tahlilini yuritish asosiy o‘rinni egallaydi. Balansdagi aktiv va passivlarni qabul qilingan moddalar bo‘yicha guruhlashtirilishi, to‘lov qobiliyati va kreditga layoqatlilikni yetarli darajada chuqurroq tahlil qilish imkonini beradi.
Bank risklarini kamaytirish va uning daromadini oshirishda kredit jarayonini to‘g‘ri tashkil qilish, mijozning kreditga la yoqatliligini aniqlash muhim o‘rin tutadi. Bu jarayon bank tavakk alc hiligini oldini olishning ilk bosqichi hisoblanadi.
Qarz oluvchining kreditga layoqatliligini o‘rganish va kredit berilgandan keyin kredit monitoringini muntazam olib borish bank tavakkalchiligini kamaytirish va uning daromadini oshirishning navbatdagi bosqichlaridan biri hisoblanadi.
Kredit mexanizmi xo‘jalik mexanizmining tarkibiy qismi bo‘lib, o‘z ichiga kreditlash shartlarini, usullarini va kreditni boshqarish tamoyillarini oladi. Kredit mexanizmi yordamida bank tizimining kredit siyosati amalga oshiriladi.
Kreditlash jarayonini tashkil qilish kredit buyur tmasini ko‘rib chiqishdan boshlanadi. Amaliyotda kred it buyurtmal arini ko‘rishda har bir mijozga chuqur diqqatlilik bilan munosabatda bo‘lish, har bir bank xodimining faol iyat ko‘rsatish qoidalarining ajralmas qismi bo‘lishi kerak. Odatda o‘z mi jozlariga diqqat bilan muomala qilmaydigan xodimlari bo‘lgan bankning, bizn ing fi krimizcha, kelajagi bo‘lmaydi. Bizning banklarimiz bilan mijozl ar o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning aksariyat jihatlari bizga ma’lum bo‘lganligi bois biz amaliyotimizda bank bilan mijoz o‘rtasida mavjud kredit munosabatlarga to‘xtalmasdan, jahon amaliyotida kredit jarayonining tashkil qilinish asoslariga qisqacha to‘xtalamiz. Jahon amaliyotida kreditlash jarayonini tashkil qilishda bank xodimi mijozlarga kreditlash shartlari haqida ma’lumot beradi va bankning anketa savollariga javob be rishni taklif qiladi. Chet el banklarida mijozlar bilan bo‘lgan birinchi va undan keyingi uchrashuvlar natijasi hisobotlarda umumlashtiriladi. Bu hisobotlar ma’lum miqdorda savollarning standart yig‘imini o‘z ichiga oladi. Bunday hisobotga mijozning bankka har tashrifi dan so‘ng o‘zgartirish kiritiladi va yangi ma’lumot bilan to‘ldiriladi. Bu hisobotlar kredit inspektoriga kelgusi mijoz to‘g‘risida uchrashuvlari oldidan kerakli ma’lumotlarni beradi. Kelgusi mijoz kredit inspektori bilan bo‘ladigan uchrashuvga olinadigan ssuda, uning ishlatilish maqsadi, summasi, qaytarilish muddati va taqdim qilingan ta’minotini o‘z ichiga olgan kred it buyurtmasi bilan keladi.
Ko‘pgina davlatlarda nufuzli banklar kredit buyurtmasi bilan birga bir necha hujjatlarni ko‘rib chiqadi, bular:

  1. qarz oluvchi kompaniya (korxona) ta’sis hujjatlarining notarial tasdiqlangan nusxasi;

  2. moliyaviy hisobot, korxona balansi va oxirgi uch yil uchun foyda va zarar hisobotini o‘z ichiga oladi. Balans yil oxirigacha tuzil ib, unda aktivlar, majburiyatlar va kapital tuz ilmasi ko‘rsatiladi. Foyda va zarar schoti bir yillik vaqtni o‘z ichiga oladi va kompaniya daromadi va xarajatlari, sof daromadi, uning rezervga taqsim lanishi va chegirmalar, divi dend to‘lovlari va hokazolar to‘g‘risida batafsil ma’lumot beriladi;

  3. kassa tushumlari va harakati to‘g‘risida hisobot. U ikki hisobot muddatida tuzilgan balanslarning solishtirilis higa asoslang an bo‘lib har xil bo‘limlar va fondlar harakatida bo‘ladigan o‘zgarishlarni ko‘rishga yordam beradi. Hisobot resurslari yetishmovchiligi, ishlatilishi, foizlar uchun mablag‘lar bo‘shash vaqti va kassa tus humlari yetishmovchiligining yuzaga kelishi va hokazon ing umumiy holatini ko‘rishga yordam beradi;

  4. ichki moliya hisoboti. Bu hisobot kompaniya moliyaviy holati, 1 yil, kvartal yoki oy davomida resurslarga bo‘lgan ehtiyojining o‘zgarishlarini aks ettiradi;

  5. ichki operativ hisob bo‘yicha ma’lumotlar, balans tuz ish uchun ko‘p vaqtni talab qiladi. Lekin kreditor bankka qarz oluvchi kompaniya to‘g‘risida ba’zi bir operativ hisobot ma’lumotlari ke rak bo‘lib qolishi mumkin;

  6. moliyalashtirish prognozi. Bu hisobot kelgusi sotuvni baholash, xarajat, tovarni ishlab chiqarish bilan bog‘liq xarajatlar, de bitor qarzdorlik, zaxiralar qaytarilishi, naqd pulga ehtiyoj, kapital qo‘yilma va hokazolarni o‘z ichiga oladi;

  7. soliq deklaratsiyasi – eng kerakli qo‘shimcha axborot. Unda qarz oluvchi soliq to‘lovchi sifatida boshqa hujjatlarga kiritilmagan axborotlar bo‘lishi mumkin;

  8. biznes-plan. Ko‘pgina kredit buyurtmalari hali moliya hisoboti va boshqa hujjatlarga ega bo‘lmagan, ishni endi boshlayotgan korxonalarni moliyalashtirish bilan bog‘liq. Bunday paytda qarz oluvchi kompaniya bankka kreditlanadigan loyiha maqsadi va uni amalga oshirish usullari haqida ma’lumotlarni o‘z ichiga oluvchi batafsil biznes-planni taqdim etishi kerak.

Kredit inspektori kredit buyurtmasi va unga kiritilgan hujjatlarni yaxshilab o‘rganib chiqadi. Bundan so‘ng u kelgusi qarz oluvchi bilan yana bir bor suhbatlashadi. Suhbat davomida kredit inspektori qarz oluvchi kompaniya (bank) ishlar ini har tomonlama o‘rganishi shart emas, u kreditor-bankni qiziqtiradigan savollarga kerakli darajada ahamiyat berishi kerak.
Ko‘zga ko‘ringan chet el banklarining amaliyoti shuni ko‘rsatadiki, kelgusi mijoz bilan suhbat aniq bir tartibda berilgan quyidagi savollarga bog‘liq bo‘lishi mumkin.
Bank kreditlashning birinchi bosqichida quyidagilarni aniqlashi lozim:

  1. qarz oluvchining ishonchliligi va kreditga layoqatliligi, uning

Download 62,31 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish