Мавзу: Кредит ва унинг турлари



Download 1,02 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/4
Sana25.03.2022
Hajmi1,02 Mb.
#508861
1   2   3   4
Bog'liq
pfKQWWaGI3eHFZqgRyLa9UrBqJka4ygNkcymLFFo

ЎЗБЕКИСТОНДА
2008
йилда Давлат фонди маблағлари
ҳисобидан пахта ва ғалла етиштириш учун 1
трлн. сўм миқдорида маблағ ажратилди.
Шундан 800 млрд. сўм - пахтага, 200 млрд. сўм
- ғаллага.
2008 йилда махсус ташкил этилган Фонд
ҳисобидан қишлоқ хўжалик техникаси сотиб
олиш учун 43 млрд. сўм миқдорида маблағ
ажратилди.
2009
йилда
58
млрд.
сўм
миқдорида маблағ ажратиш кўзда тутилган.
2009 йилда 1 трлн.
200 млрд. сўм маблағ
ажратилган.


13
3-
режа: Аграр секторда кредитлаш 
шакллари ва усуллари
1. Алоҳида ссуда счётидан бир маротабали кредитлаш
2. Кредит линияси очиш йўли билан кредитлаш
3. Факторинг
4. Лизинг
5. Овердрафт
6. Контокоррент


14
Кредит линияси очиш йули билан 
кредитлашнинг узига хос хусусиятлари
.
Кредитдан 
фойдаланиш даври 
ва лимити аник 
белгилаб куйилади
Кредитдан максадли 
фойдаланиш ва уни 
кайтариш устидан 
назоратни амалга 
ошириш мумкин.
Кредитнинг фоизидан 
ташкари алохида тулови 
мавжуд
Банкни ликвидлилик 
рискига дучор килади.


15
Овердрафт шаклида кредитлашнинг 
ўзига хос хусусиятлари.
Кредит мижознинг жорий 
счетининг дебети колдиги 
микдорига берилади.
Кредит мижознинг 
жорий счетига пул 
тушиши билан 
копланади.
Кредит 
таъминланмаган 
булади.
Кредит риски 
юкори булганлиги 
сабли фоиз 
ставкаси нисбатан 
юкори булади.


16
Факторинг кредитлаш шаклининг 
узига хос хусусиятлари.
Товар хужжатлари 
хукуки билан 
сотиб олиши 
мумкин.
Мол етказиб 
берувчини 
ередит шакли 
хисобланади.
Кредитнинг 
фоизидан 
ташкари 
алохида 
комиссион 
тулов 
туланади.
Товар 
хужжатлар
и регресс 
хукукисиз 
сотиб 
олиши 
мумкин.


17
Муаммоли кредитларнинг келиб чи
³
иш сабаблари
Ички
Таш
³
и
Объектив
Субъектив
Банкка бо
²
ли
³ 
б
´
лган
Банкка бо
²
ли
³ 
б
´
лмаган
Мижозга бо
²
ли
³ 
б
´
лган
Мижозга бо
²
ли
³ 
б
´
лмаган
Чу
³
ур та
µ
лилнинг
мавжуд эмаслиги
И
³
тисодий
µ
олатнинг
бирданига ёмонлашиб
кетиши
Бош
³
арувдаги хатолар
Кутилмаган сиёсий ва
и
³
тисодий во
³
еа ва
ходисалар
Мижоз фаолияти
устидан назоратнинг
заифлиги
Гар
ов
ни
ту
гр
и
бах
олаш
Самарасиз маркетинг
Ма
µ
сулот сифатининг
ёмонлашиши ва унинг
бозордан чи
³
иб кетиши
£
онунчиликнинг
´
згариши
Дебитор
³
арздорликнинг
´
сиши
Етказиб берувчилар
билан бо
²
ли
³ 
муаммолар
Ишлаб чи
³
аришнинг
маънавий эскириши
¤²
ирлик
£
онунчилик
-
даги
´
згаришлар
Ички молиявий
назоратнинг
кучсизлиги
Табиий
офатлар
Рискни нот
´²
ри
ба
µ
олаш
Таниш
-
билишчилик
ёки пора эвазига
кредит бериш
Технологик
ривожланиш
Сиёсий майдондаги
´
згаришлар


18
Кредит йўқотишларига таъсир қилувчи асосий омиллар 
Ички омиллар
67 фоиз
Ташқи омиллар
33 фоиз
Таъминот етишмаслиги 22 фоиз
Компанияни 
банкротлиги
12 фоиз
Кредит аризаси таҳлил
қилинганда нотўғри
баҳолаш
21 фоиз
Кредиторларни
ҳақларини талаб
қилишлари
11 фоиз
Мижоз фаолиятини яхши 
ўрганмаслик
18 фоиз Оилавий муаммолар
6 фоиз
Таъминотни ёмонлиги
5 фоиз
Таъмагирлик
4 фоиз
Бошқа ички омиллар
1 фоиз


19
Ўзбекистон Республикаси тижорат банкларининг 
кредитлари, депозитлари ва умумий капитали
2004
2005
2006
2007
2008
1. Кредитлар, млрд. сўм
3595,5
3876,0
4104,2
4777,6
6374,4
2. Депозитлар, млрд. сўм
1272,2
1688,7
2544,5
3829,2
5771,6
Шу жумладан:
— Юридик шахслар 
депозитлари
— Жисмоний шахслар 
депозитлари
949,6
322,6
1239,2
449,5
1866,2
678,3
2834,6
994,6
4127,6
1644,0
3.Умумий капитал, млрд. 
сўм
824,1
930,9
1070,1
1502,6
2104,3


20
Ўзбекистон тижорат банклари томонидан берилган 
кредитлар ва инвестицион кредитлар
3553,1
2913,5
3876,0
3178,3
4095,4
3325,5
4757,4
3715,5
6374,4
4987,2
0,0
1000,0
2000,0
3000,0
4000,0
5000,0
6000,0
7000,0
2004
2005
2006
2007
2008
Банк кредитлари, млрд.сўм Банкларнинг узоқ муддатли кредитлари, млрд. Сўм


21
170
245
323
450
678,3
994,6
1644
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
01.01.03
01.01.04
01.01.05
01.01.06
01.01.07
01.01.08
01.01.2009
Банклардаги аҳоли омонатларининг ўсиш 
динамикаси, млрд. сўм


22
Нақд пул маблағларининг банклардан ташқари 
айланмасинининг вужудга келиш сабаблари

Солиқ тўлашдан қочиш мақсадида даромадларни яшириш; 

Хуфиёна ишлаб чиқариш ва сотишнинг мавжудлиги;

Аҳолига уюшган савдо тизими орқали истеъмол товарларининг 
сотилиши етарли даражада ташкил этилмаганлиги;

Ҳокимликлар томонидан савдо гувоҳномаларининг асоссиз 
равишда бериб юборилиши (устав сармояси, назорат касса 
аппаратлари мавжудлиги ва ҳ.к. ўрганилмаган ҳолда);

Коммунал хизмат тўловларининг ўз вақтида тўланмаётганлиги;

Бож тўловлари ставкаларининг юқори эканлиги;

Ноқонуний йўл билан топилган даромадларни 
легаллаштиришдан қўрқиш;

Хом-ашё ва маҳсулотларни пул ўтказиш йўли билан сотиб 
олишдаги қийинчиликларнинг мавжудлиги.


23
Фондларнинг айланишида 
кредитнинг зарурлиги
Ишлаб чикариш жараёнининг узлуксизлигини:
моддий;
мехнат омиллари таъминлайди. 
Ишлаб чикаришнинг бу омиллар билан бир текисда таъминланиши 
ҳар доим ҳам ўз ечимини топа олмайди.
Бу масаланинг уз ечимини кредит оркали топилади.
Кредит товар-пул муносабатлари мавжуд шароитдаги такрор 
ишлаб чиқариш жараёнининг ажралмас бир қисми бўлиб, товар 
ишлаб чиқариш кредит муносабатлари вужудга келишининг 
табиий асоси ҳисобланади. 
Кредитнинг вужудга келишини нафақат ички истеъмол учун товар 
ишлаб чиқариш доирасидан эмас, балки асосан юридик 
жиҳатдан мустакил, бир-бирига мулкдор сифатида қарама-
қарши турувчи ва иқтисодий муносабатларга киришишга тайёр 
товар эгалари фаолияти кўрсатаётган муомала доирасидан 
изланиши лозим.


24
Иқтисодиётда корхона айланма ишлаб чикариш 
фондларииинг доиравий айланишини куйидаги формула 
орқали ифодаланади:
П - Т ... ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ... Т1 - П1
Айланма фондлар доиравий айланишининг биринчи 
босқичида (П—Т) пул маблағларининг ишлаб чикариш 
фондларига айланиши содир бўлади. Бунда мавжуд пул 
маблагаарига мехнат предметлари ва воситалари сотиб 
олинади.
Фондлар айланишининг иккинчи босқичида (Т... Ишлаб 
чикариш ...Т) ишлаб чикариш жараёни содир бўлиб, бунда 
тайёр махсулотни яратиш руй беради, махсулот кўрнииши 
товар куринишини олиб, янги ктшматга эга бултан товар 
яратилади.
Учинчи боекдчда (Т1 — П1) тайёр махсулот сотилади. Товар 
ўзининг бошланғич пул шаклига ўтади, лекин бунда товар 
ҳам, пул ҳам ўзининг ишлаб чиқариш жараёнидан олдинги 
холатига нисбатан қиймат жиҳатдан ва микдор 
жиҳатдан ортган ҳодда бўлади.


25
Кредитнинг объектив зарурлиги такрор ишлаб чикариш 
жараёнида фондпарнинг доиравий айланиши қонуниятларига 
асослангандир.
Кредитга зарурият туғилганда қуйидаги манбалардаги бўш 
маблаглардан 
кредит ресурслар 
сифатида фойдаланиш 
мумкин.
1.
Асосий фондларни тиклаш, капитал таъмирлаш учун 
ажратиладиган амортизация сифатидаги пул маблаглари;
2.
Товарларни сотиш ва янги моддий ресурсларни сотиб олиш 
вақтларининг бир бирига мос келмаганлиги туфайли юзага
келган бўш пул маблағлари;
3.
Товарларни сотишдан тушган тушум билаи иш хақини
тўлаш вақтлари орасида вактинча бўш туриб қолган пул 
маблағлари;
4.
Кенгайтирилган такрор ишлаб чикариш жараёнида
йиғиладиган ва капиталлаштириш учун мўлжалланган 
қўшимча
маблағлар;
5.
Хуқуқий шахс даромадлари натижасида мақсадли
жамгармалари ва бошқа
буш пул маблаглари.


26
Бозор иктисодиёти шароитида кредитнинг аҳамияти
Кредит
такрор ишлаб чикариш жараёнини
тезлаштиради
ва ижтимоий
ишлаб чикаришнинг
узлуксизлигини таъминлайди.
Корхоналарга бериладиган кредит уларни вактинчалик молиявий ресурсларга
булган эхтиёжини крндиради ва такрор ишлаб чикариш жараёнини узлуксиз давом
этишини таъминлайди.
Пул маблагларига эҳиёж ишлаб чикаришнинг нафакат мавсумий, шунингдек
бонқа сабабларига ҳам боғлиқ.. Барча хрлларда
кредитдан фойдаланиш асосий
ва
айланма фондларнивг узлуксиз доиравий айланншини, ишлаб чикариш
жараёни ва товарлар муомаласини тезлаштиришни таъминлайди.
Ҳозирги кунда кунгина корхоналарда чукур таркибий узгаришлар туфайли
иншаб чикдришни ривожлантириш фонди кенгайтирилган такрор ишлаб
чикдришни янги техник асосдаги асосий фондлар билан таъминлаш эхтиёжини
қондира олмайди. Бундай шароитда корхоналар техник қайта қуролланиш учун
кредитга эхтиёж сезади. Бундан куриниб турибдики, буш пул маб-лагларини
мавжудлиги, уларни вактинчалик фойдаланишга бериш имкониятига боғлиқ..
Кредит технологик жараёнларни такомиллаштириш, асбоб-ускунларни
замонавийлаштириш фондлар паркини янги маши-налар билан таъминлаш асосида,
минимал капитал харажатлар хисобига халқ хужалигига керак махсулот хажмини
оширишда корхоналар самарали йулларни танлашида уларга иқтисодий туртки
берувчи воситадир.
Самарали тадбирларни амалга ошириш учун бериладиган кредит фонд
кайтими ва капитал харажатлар самарадорлигани оширишга, асосий фондлар
структурасини яхшилашга ва ишлаб чикариш кувватларини уз вакдвда ишга
туширишга ёрдам беради.

Download 1,02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish