|
AV-2 shakli. Ta’mir qilingan, tiklangan va takomillashtirilgan ob’ektlarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi.
AV-3 shakli. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish to‘g‘risida dalolatnoma.
AV-4 shakli. Avtotransport vositalarini hisobdan chiqarish dalolatnomasi.
AV-6 shakli. Asosiy vositalarni hisobga olish inventar kartochkasi. Asosiy vositalarni qabul-topshirish dalolatnomalari va ushbu ob’ekt texnik hujjatlari asosida har bir ob’ektga inventar kartochkasi ochiladi.
AV-7 shakli. Asosiy vositalarni hisobga olish bo‘yicha inventar kartochkalari ro‘yxati.
AV-8 shakli. Asosiy vositalar harakatini hisobga olish kartochkasi. Turkum guruhlari bo‘yicha asosiy vositalar harakatini hisobga olish uchun qo‘llaniladi. Kartochka ma’lumotlari asosida asosiy vositalar harakati haqidagi hisobot to‘lg‘aziladi.
AV-9 shakli. Asosiy vositalar inventar ro‘yxati.
Asosiy vositalar korxonaga kelib tushganda rahbar tayinlagan komissiya har bir ob’ekt bo‘yicha alohida qabul qilish-topshirish dalolatnomasi (yukxat)ni rasmiylashtirishi lozim (AV-1 shakli).
Dalolatnomada ob’ekt tavsifi, turgan joyi, sotib olingan manbai, chiqarilgan yoki qurilgan yili, ishga tushirilgan sana, ob’ektning sinov natijalari, uning texnik shartlarga muvofiqligi va boshqalar ko‘rsatilishi lozim.
Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish umumiy dalolatnomasi bilan bir turdagi va narxi bir xil xo‘jalik inventarlari, asboblar, stanoklar olinganligini rasmiylashtirish mumkin. O‘abul qilish-topshirish dalolatnomasiga pasportlar, ishlatish tartibi, yo‘riqnomalar ilova qilinadi.
Hisobga qabul qilingan asosiy vositalar har bir ob’ektiga inventar raqami (soni) beriladi, masalan 001 dan 099 gacha inventar raqamlari binolarga, 100 dan 199 gacha inshootlarga, 100 dan 299 ga qadar bo‘lgan raqamlar uzatish qurilmalariga beriladi va hokazo. Berilgan inventar raqami asosiy vositalar ob’ektiga metall jetonni qoqib qo‘yish, bo‘yoq bilan belgi qo‘yish va boshqa usullarda belgilab qo‘yiladi. Bu belgi ob’ekt foydalanishda bo‘lgan jami davr uchun saqlanadi va buxgalteriya hisobining barcha boshlang‘ich hujjatlari hamda registrlarida ko‘rsatiladi. Ob’ekt chiqim qilinganda uning inventar raqami yangi kirim qilingan asosiy vositalarga berilmaydi.
Asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi ilova hujjatlar bilan birga korxona buxgalteriyasiga topshiriladi. Buxgalteriya dalolatnoma asosida belgilangan namunadagi inventar varaqasi ochadi (AV-6 shakli). Bu varaqada ob’ekt haqidagi barcha malumotlar qayd etiladi (dastlabki yoki tiklanish qiymati, amortizatsiya ajratmalari me’yori, kirim qilingan paytdagi eskirish darajasi). So‘ngra inventar varaqalari asosiy vositalarning tasnif guruhlari bo‘yicha maxsus ro‘yxat tuziladi (AV-7 shakli).
Ro‘yxatda qayd qilingan varaqalar asosiy vositalar kartotekasida tarmoq tasnif guruhlariga, guruh ichida esa turgan joyi, foydalanish joyi va turlari bo‘yicha guruhlangan tartibda saqlanadi.
Harakatsiz asosiy vositalar ob’ektlari varaqalari alohida guruhlanadi. Asosiy vositalarning chiqimi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi va bu haqda inventar varaqasiga qayd qilinadi, so‘ngra varaqa kartotekadan olib qo‘yiladi.
O‘ayta baholangan asosiy vositalar ob’ektlari tiklanish qiymati bo‘yicha varaqaning «tamirlash, modernizatsiyalash» bo‘limiga yoziladi.
O‘ayta baholash chog‘ida belgilangan eskirish summasi varaqaning tegishli bo‘limida ko‘rsatiladi.
Asosiy vositalar ishlatiladigan joylarda (korxona sexlari, uchastkalari, bo‘limlari) hisob asosiy vositalarning inventar ro‘yxati bo‘yicha olib boriladi (AV-9 shakli). Bunda hamma moddiy javobgar shaxslar bilan belgilangan namunada va ikki nusxada moddiy javobgarlik to‘g‘risida shartnoma tuziladi. Shartnomaning bir nusxasi har bir moddiy javobgar shaxsning buxgalteriya (shaxsiy) delosi (hujjatlari majmui)da, ikkinchi nusxasi shu xodimlarning o‘zida saqlanadi.
Hamma moddiy javobgar shaxslar asosiy vositalarni o‘z javobgarligiga olganini inventarizatsiya ro‘yxatiga imzo qo‘yib tasdiqlab beradi, asosiy vositalarning keyingi tushumlarida esa birlamchi hujjatlarga imzo qo‘yadi. Asosiy vositalarning har qanday ko‘chishi (boshqaga berish, tugatish va boshqalar) moddiy javobgar shaxslarning ishtirokida rasmiylashtiriladi.
Olingan, hisobdan chiqarilgan korxona ichida joyi o‘zgartirilgan (ko‘chirilgan) asosiy vositalarning inventar varaqalari tegishli qaydlar o‘tkazilganidan keyin oy oxirigacha joy-joyiga qo‘ymay, alohida saqlanadi. Chunki har oyda shu varaqalar asosida asosiy vositalar amortizatsiyasi (eskirish) hisob-kitoblari tuziladi, ularning har bir turi bo‘yicha kirim, chiqim oborotlari jamlanadi va asosiy vositalar harakatini hisobga olish varaqasi to‘ldiriladi.
Asosiy vositalar harakatini hisobga olish varaqasi (AV-8 shakli) joriy yil uchun yanvar oyi boshida ochiladi. Varaqada dastlab asosiy vositalarning borligi, turlari bo‘yicha ma’lumot 1 yanvar holatiga ko‘rsatiladi, so‘ngra har oyda oy davomidagi oborotlar yozuvidan keyin keyingi oyning 1 kunidagi holat bo‘yicha asosiy vositalarning mavjudligi qayd etiladi. Shu malumotlar asosida asosiy vositalar harakatining oborot ro‘yxati (qaydnoma) tuziladi. Uning yakunlari asosiy daftardagi yakunlar bilan solishtirilib chiqiladi va shu asosda korxonaning asosiy vositalari mavjudligi hamda ularning harakati to‘g‘risida hisobot tuziladi.
Asosiy vositalarning chiqib ketishi AV-1 va AV-3 shakllaridagi dalolatnoma bilan rasmiylashtiriladi.
Bu shakllarda chiqim qilinadigan ob’ektlarning dastlabki qiymati va eskirish summasi qayd etiladi. Inventar varaqasi kartotekadan olinib, dalolatnomaga ilova qilinadi. Asosiy vositalarning turgan o‘rni bo‘yicha inventar ro‘yxatida tegishli qaydlar qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
