Mavzu: Korxonaning asosiy fondlari va ishlab chiqarish quvvati

Jismoniy eskirish deganda asosiy fondlarning boshlang’ich iste’mol qiymatining bosqichma-bosqich yo’qolib borishi tushuniladi. Bunda nafaqat ularning ishlash jarayonidagi eskirishi, balki bekor turishi natijasida ham eskirganligi kiradi.
Ma’naviy eskirish bu - mashina va uskunalar qiymatining ularni takror ishlab chiqarish uchun ketadigan umumiy, zaruriy xarajatlarining qisqarishi, yangi va unumdor mashina va uskunalarning joriy qilinishi ta’sirida pasayishidir.
Amortizatsiya - asosiy fondlar eskirishini mahsulotning ishlab chiqarish tannarxiga qismlab o’tkazish yo’li bilan yig’ilib boriladigan pul mablag’laridir.
Amortizatsiya me’yorini hisoblash formulasi:
F₁-F_y
N_am= ————— x 100,
Т_mF₁
bu yerda: F₁ - asosiy fondlarning boshlang’ich qiymati, ming so’m; F_y - asosiy fondlarning yo’qotilgan qiymati, ming so’m; Т_m - asosiy fondlarning me’yoriy xizmat muddati, yil.


Misol. Dastgohlarning jami boshlang’ich qiymati 20,0 mln. so’m., xizmat muddati - 8 yil. Modernizatsiya xarajatlari 4,0 mln. so’m., demontaj sarflari 0,5 mln.so’m, stanoklarning qoldiq qiymati 0,9 mln.so’m. Bu holatda amortizatsiya me’yori - (20,0-0,9):(20,08)]x100=11,25%, amortizatsiya ajratmalari - [(20,0 +4,0+0,5-0,9)]:8=2 950 ming so’mni tashkil etadi.
3.1-jadval
Amortizatsiya ajratmalari miqdorini bir
maromli usulda hisoblash tartibi

Asosiy fondlar ko’rinishlari	O’rtacha balans qiymati, ming so’m	Amortizatsiya ajratmalarining yillik me’yori, %	Amortizatsiya ajratmalari-ning yillik miqdori, mln.so’m (gr.2xgr.3)
Uskunalar	60 000	12	7200
Binolar	350 000	5	17500
Тransport	7 000	20	1400
Jami:			26100