ISHLAB CHIQARISH XARAJATLARINI HISOBGA OLISH BILAN MAXSULOT TANNARXINIANIQLASH BO’LIMI
HISOB KITOB BO’LIMI
MATERIALLAR HISOBI BO’LIMI
Xalq xojalik rejalarining bajarilishi ustidan nazorat olib borish buxgalteriya hisobining muhim vazifalaridan biri hisoblanadi . Bu vazifaning bajarilishi Korxonalarda sodir bo’layotgan xojalik jarayoni va operatsiyalarni o’z vaqtida aniq va to’liq hujjatga asoslangan holda buxgalterya hisobida aksettirish yo’li bilan taminlanadi. Buxgalterya hisobi xalq xojalik rejalarini ishlab chiqishi va ularning bajarilishi ustidan nazorat olib borish uchun korxonalardagi mavjud asbob uskunalar, ularning quvvati, joylanishi, qay darajada foydalanilayotganlgi va ichki manbalar to’g’risida malumot berishi kerak.Korxona ishlab chiqarilgan mahsulot bajarilgan ish va xizmatlar tannarxini pasytirish korxonalarda va ularning ayrim bo’linmalarida ixo’jalik hisobini keng qo’llash va mustahkamlash ishlab chiqarishning samaradorligini oshirish mehnatning turli shakillarini rivojlantirishga har tomomnlama ko’maklashishi ham buxgalterya hisobining vazifasidir
. Buxgalterya hisobining navbatdagi vazifalaridan yana biri mehnatga haq to’lashning eng oqilona tizimi va shakillarni qollash yo’li bilan mehnatning miqdori va sifatiga qarab taqsimlash asosini to’ri amalga oshirish ustidannazorat olib borishdir. Hisob ishlarini tashkil qilishda Hisob ishlarini tashkil qilishda material, yoqilg’i, energiya va ish haqi xarajatlari meyorlariga va xo’jalik xarajatlarining tuzilmasiga qattiq rioya qilinishi ustidan nazorat qilishni taminlaydi . Shuningdeku korxananing o’zlariga vazirliklarga jamoa tashkilotlarga va muntazam ravishda davlat rejalarining bajarilishi yuzasidan malumot berish va nazorat ornatish. Shuning bilan birga ularning faolyatiga amaliy tasir qilishni taminlay oladigan zarurmalumotlarni yetkazib beradi. Bundan tashqari buxgalterya hisobining vazifasiga mulkning to’liq saqlanishini taminlash va undan to’g’ri foydalanish xojalik hisobini joriy qilish va mustahkamlash shu asosda iqtisod rejimini o’rnatish ham kiradi . Bunday vazifalarning muvaffaqiyatli bajarilishi va xalq xo’jaligini boshqarishda keng foydalanish uchun hisob oldiga ayrim talablar qoyilgan bu talablarga reja korsatkichlarini hisob korsatkichlari bilan taqqoslash mumkinligi ularning aniqligi va tog’riligi to’laligi va o’z vaqtida bajarilishi kabilar kiradi. Reja ko’rsatkichlari bilan taqqoslash mumkinligi davlat reja topshirg’ining bajarilishini tekshirishga imkonyat yaratadi. Chunki bu malumotlar o’zaro bir xil bo’lmasa ularni solishtirish imkoni bo’lmaydi. Misol uchun: rejadagi tayyor mahsulotni sotish ko’rsatkichlari (assortiment, navi , turi, bahosi,miqdori,vaqti va boshqala)hisobidagi xuddi shu reja ko’rsatkichlarda bo’lmasa farqlarning mohyati va sabablarini aniqlash mumkin emas. Shu bilan birga reja va hisob malumotlarini taqqoslashning zarurligi shundaki korxona kelgusida bajariladigan ishlar rejasini tuzish uchun hisob ko’rsatkichlari yordamida o’tgan davrda qanday natijalarga erishganligi tog’risida malumotlar oladi. Hisob malumotlarining aniqligi va to’g’riligi. Bunda korxonalarning xojalik jarayonida sodir bo’lgan xo’jalik operatsiyalari qanday bo’lsa shunday aks ettiriladi/ Hisob malumotlarining to’g’ri ko’rsatilishi qonun bilan muhofaza qilinadi. Hisob malumotlarining to’laligi va o’z vaqtida bajarilish. Hisob xo’jalik jarayonining hamma tomonini egallamoqligi u tog’risida to’la tavsifnoma bermog’i zarur sodirbo’lgan xo’jalik operatsiyalari tog’risidagi malumotlar qattiy o’rnatilgan muddatda berilmog’i kerak.o’z vaqtida va to’la olib borilgan hisob yordamidagina korxonaning xo’jalik faolyatiga tog’ri rahbarlik qilish xo’jalik jarayonini mukkamal o’rganish sodir bo’lgan kamchiliklarni o’z vaqtida aniqlash xo’jalikning ichki zaxiralarini axtarib topish imkonyatlariga ega bo’lish mumkin. Hisobning ravshan va hammabopligi hisobning buturdagi ravshan va hammabopligi faqat hisob xodimlarigagina tushunarli bo’lip qolmay balki butun mehnatkash ommaga tushunarli bo’lish imkonini beradi.