Mavzu: Korrupsiyaga qarshi kurash – fuqarolik jamiyatini rivojlantirishning ustuvor sharti Reja: 1

Iqtisodiy muammolar
dan eng asosiysi — mamlakatning amalda
ocharchilik ostonasiga
kelib qolgani
edi. Bu holatni keyinchalik Birinchi Prizentimiz Islom Karimov quyidagicha
tasvirlaydi: „Ma’lumki, SSSR parchalanib ketganidan keyin sobiq sovet hududida juda keskin va
tahlikali vaziyat yuzaga keldi. Bu esa boshboshdoqlikning oldini olish, huquq- tartibotni saqlash va
aholining eng zarur, birinchi galda, oziq-ovqat mahsulotlariga bo’lgan ehtiyojini ta’minlash
bo’yicha zudlik bilan tegishli choralar ko’rishni talab etdi.
Aziz do’stlar, birodarlar, o’sha qaltis va murakkab davrda yurtimizda bor-yo’g’i o’n- o’n
besh kunga yetadigan bug’doy va un zahirasi qolgani, mamlakat amalda ocharchilik ostonasiga
kelib qolganini o’zimizga bir tasavvur qilaylik"
1
.
Shunday muammolardan yana biri — respublikada demografik vaziyatning murakkabligi
edi. Statistik ma’lumotlar tahlili aholi ro’yxatga olingan davr oralig’ida, ya’ni 1979—1989 yillar
davomida respublikada jami aholi soni 15379,4 ming kishidan 19810,0 ming kishiga yoki 28,8
foizga ko’payganini ko’rsatadi. Bu davrda aholining o’rtacha yillik o’sish sur’ati 2,8 foizni tashkil
qilgan. 1991 yilga kelib mamlakatimizda aholi soni 20,7 million kishidan ortib, 1990 yilga nisbatan
386 ming kishiga o’sgan.
Bu esa O’zbekistonda aholining o’sish sur’atlari Ittifoq sur’atlariga qaraganda uch
barobardan ziyod yuqori bo’lganini ko’rsatadi. Biroq, achinarli tomoni shundaki, aholining bunday
o’sishi uzoq yillar davomida sanoat va iqtisodiyotning boshqa tarmoqlarida ish joylarini
ko’paytirish hamda aholining hayot ta’minoti uchun zarur shart-sharoitlarni yaratish bilan
mustahkamlab borilmadi. Bu esa odamlar turmush sharoitining yomonlashuvi, ishsizlar sonining
kupayishi, ijtimoiy mehnat unumdorligi va aholi daromadlarining kamayishi, pirovard natijada xalq
farovonligining pasayishiga olib keldi.
O’zbekiston tabiiy gaz, neft va gaz kondensata bo’yicha aniqlangan ulkan sanoat
zahiralariga ega bo’lganiga qaramasdan, ilgari iqtisodiyot tarmoqlari va aholi ehtiyojini qondirish
uchun yiliga 6—7 million tonna neft va neft mahsulotlarini chetdan keltirish va buning uchun katta
miqdordagi valyuta resurslarini sarflashga majbur bo’lar edi. Shuning uchun mustaqillikning
dastlabki yillaridayoq yurtimizda yoqilg’i-energetika mustaqilligiga erishish muhim strategik
vazifa sifatida kun tartibiga qo’yildi. 
Shunisi afsuslanarliki, mustaqillikka erishish arafasida mahalliy organlar Respublikadagi
sosial ahvolning, odamlarning kundalik ta’minoti va ularni ijtimoiy himoya qilishning mutlaqo
qoniqarsizligi — kishilarning ertangi kunga bo’lgan ishonchi, kelajak hayotga intilishini
so’ndiradigan jiddiy muammolardan rahbarlari o’z qaramoqlaridagi aholi jon boshiga qancha
87

---

daromad to’g’ri kelishi va umuman, odamlarning qanday hayot kechirayotgani, bundan keyin
shunday past daromadlar bilan yashash mumkin emasligini bilmagan. Xolbuki, o’sha yillarda
nafaqaxo’r, kolxozchi oyiga bor-yo’g’i 42 so’m olgan bo’lib, bu pulga qanday hayot kechirishning
o’zini tasavvur etish qiyin edi. Aholining daromadlari kam bo’lgani tufayli uning asosiy qismi
iste’mol xarajatlariga sarflangan sarflari tarkibining deyarli 60 foizini oziq-ovqat mahsulotlari
tashkil etgan. Demak, aholi daromadlarining asosiy qismi oziq-ovqatga bo’lgan ehtiyojni
qondirishga yo’naltirilgan.