Mavzu: Korporatsiyalarning aktivlarni boshqarish siyosati Reja Kirish

4. Kompaniyaning joriy aktivlarini boshqarish siyosati

Kompaniyaning joriy aktivlarini boshqarish. Aylanma mablag'larning ta'rifi, ularning tasnifi

Aylanma mablag'larni boshqarish korxona kapitalini boshqarishning butun tizimida moliyaviy menejmentning eng keng tarqalgan qismidir. Bu boshqaruvni individuallashtirish talab qiladigan, aylanma mablag'lar hisobiga shakllangan ko'plab aktiv elementlarining mavjudligi bilan bog'liq. Muhimlik aylanma mablag'lar turlarini o'zgartirishning yuqori dinamikasida ham namoyon bo'ladi; korxonaning to'lov qobiliyati, rentabelligi va moliyaviy faoliyatining boshqa maqsadli natijalarini ta'minlashda yuqori rol.
Aylanma mablag'lardan foydalanishni boshqarish siyosati korxonaning umumiy aylanma mablag'laridan foydalanishni boshqarishning umumiy siyosatining bir qismi bo'lib, u ushbu kapitalning zarur hajmi va tarkibini shakllantirishdan va uni optimallashtirish uchun zarur shart-sharoitlarni ta'minlashdan iborat. uning aylanish jarayoni.
Aylanma mablag'larni boshqarish bosqichlarining maxsus ishlab chiqilgan ro'yxati mavjud.
Avvalo (I bosqich) oldingi davrda korxonaning ish jarayonida aylanma mablag'lardan foydalanishni tahlil qilish kerak. Buning uchun aylanma mablag'larning umumiy hajmining dinamikasi, tarkibi dinamikasi joriy aktivlar aylanma mablag'lar hisobiga tuzilgan korxonalar. Kompaniyaning aylanma mablag'lari tarkibini ularning alohida turlari bo'yicha tahlil qilish ularning likvidlik darajasini baholash imkonini beradi.
Natijalar kompaniyaning aylanma mablag'larini boshqarish samaradorligining umumiy darajasini aniqlash va kelgusi davrda uni oshirishning asosiy yo'nalishlarini aniqlash imkonini beradi.
Keyingi bosqichda (II bosqich) korxonaning aylanma mablag'lari hisobidan aylanma mablag'larni shakllantirishning fundamental yondashuvlari aniqlanadi. Moliyaviy menejment nazariyasi korxonaning aylanma mablag'larini shakllantirishning uchta asosiy yondashuvini ko'rib chiqadi:

• 
  · konservativ yondashuv - korxonani xom ashyo va materiallar bilan ta'minlashda kutilmagan qiyinchiliklar, ishlab chiqarish sharoitlari yomonlashganda, debitorlik qarzlarini undirishda kechikishlar va hokazolarda yuqori darajadagi aylanma mablag'lar zaxiralarini yaratishni nazarda tutadi;
  
• 
  · o'rtacha - barcha turdagi aylanma mablag'larga bo'lgan joriy ehtiyojni to'liq qondirishni ta'minlash va standartlashtirilgan sug'urta summalarini yaratishga qaratilgan;
  
• 
  · Agressiv - bu aktivlarning ayrim turlari bo'yicha sug'urta zahiralarining
  
• 
  Inventarizatsiyani boshqarish modeli;
  
• 
  Debitorlik qarzlarini boshqarish modeli;
  
• 
  Naqd pulni boshqarish modeli.
  
• 
  Ishlab chiqarish jarayoni uchun zarur bo'lgan zaxiralarni (ishlab chiqarish zaxiralari, tugallanmagan ishlab chiqarish, oldindan to'langan xarajatlar va tayyor mahsulotlar) boshqarish, birinchi navbatda, ushbu zaxiralarga bo'lgan ehtiyojni aniqlash, ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta'minlash va kompaniyaning moliyaviy resurslarga bo'lgan ma'lum ehtiyojini qondirishni anglatadi. aktsiyalarning muayyan turlarini va ratsionni yaratish uchun resurslar.
  
• 
  Inventarizatsiyani boshqarishning turli iqtisodiy va matematik modellari mavjud. Umuman olganda, ularni to'rt guruhga bo'lish mumkin: deterministik, stokastik, statistik va dinamik modellar. Keling, ularning har birining mazmunini ko'rib chiqaylik.
  
• 
  Deterministik modellar juda aniq o'rnatilgan parametrlarni o'z ichiga oladi. Bular xarajat, narxlar, materiallarga bo'lgan ehtiyoj, saqlash xarajatlari va boshqalar. Model partiya hajmining aniq belgilangan elementlar nisbatiga bog'liqligini ifodalaydi.
  

Stokastik modellar sinfiga ehtiyoj noaniq, ehtimollik miqdori bo'lgan modellar kiradi. Bunday modellarda talab har bir berilgan davr boshida o'zgaradi va talabning davrlar bo'yicha taqsimlanishi mustaqil xususiyatga ega.
Stokastik modelda bir davr emas, balki bir nechta davrni hisobga olish mumkin va ularning har birining boshida xaridlar amalga oshiriladi. Muammo partiya hajmini, ya'ni har bir davrda sotib olingan tovarlar miqdorini aniqlashdir. Ushbu qiymat har bir davr boshida ushbu mahsulotning zaxiralari darajasiga bog'liq.
Statik model bilan optimal strategiyani tanlash inventarizatsiyani boshqarish uchun hal qiluvchi shart emas. Kam xarajatli moddiy boyliklarning ommaviy oqimlari uchun siz odatda statik modellardan foydalanishga imkon beruvchi taxminiy hisob-kitoblar bilan cheklashingiz mumkin. Agar birinchi davr boshidagi aktsiya hajmi ma'lum bir qiymatga ega bo'lsa, unda tasodifiy talab mavjudligi sababli, keyingi davrlar boshidagi aksiyalar hajmi X1, X2 va hokazo tasodifiy o'zgaruvchilar ketma-ketligini hosil qiladi, chunki u talabning taqsimlanishi barcha davrlarda yagona bo'ladi deb faraz qilingan.
Inventarizatsiyani boshqarishning yuqoridagi sxemalari asosan past qiymatli tovarlarning ommaviy oqimi bilan bog'liq muammolarni hal qilishda qo'llaniladi. Nisbatan kam talabga ega bo'lgan yuqori qiymatli tovarlar uchun murakkabroq hisob-kitoblar amalga oshiriladi. Agar ommaviy bozor tovarlarini sotib olish va to'ldirishda hech qanday muammo bo'lmasa, yuqori qiymatli tovarlar uchun so'ralgan material kerakli vaqtda zaxirada bo'lmasligi mumkin. Bundan tashqari, ushbu mahsulot bir nechta iste'molchilar tomonidan so'ralishi mumkin. Bunday hollarda tanqislik muammosi paydo bo'ladi, bu dinamik dasturlash texnikasi yordamida hal qilinadi.
Dinamik modeldan foydalanganda optimal to'ldirish strategiyasi kuzatish orqali aniqlanadi quyidagi shartlar: bir bosqichdan ikkinchisiga o'tish uchun transport xarajatlari ko'chirilayotgan material miqdoriga mutanosib ravishda aniqlanadi; har bir alohida davrda har bir ob'ekt uchun baholangan inventarizatsiya xarajatlari va etishmovchilik yo'qotishlari. Ular ushbu bosqichdagi zaxiralar miqdorining funktsiyasidir.
Aylanma mablag'larning koeffitsienti - tadbirkorlik faoliyatini ta'minlash uchun zarur bo'lgan mablag'larning minimal miqdori, bu asosiy faoliyat uchun ham, kapital ta'mirlash uchun ham mablag'larga bo'lgan ehtiyojni hisobga olgan holda belgilanadi. Aylanma mablag'larning stavkalari aylanma mablag'larning barcha tarkibiy elementlarining optimal qiymatini ta'minlashi kerak. Ma'lumki, tovar-moddiy zaxiralarni shakllantirish siyosatining asosliligi ko'p jihatdan korxonaning moliyaviy holatini, birinchi navbatda, uning likvidligi va joriy to'lov qobiliyatini belgilaydi. Ishlab chiqarish zahiralari xom ashyo, asosiy materiallar, sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar, yoqilg'i, konteynerlar va ehtiyot qismlarni o'z ichiga olgan murakkab guruhdir. Tovar-moddiy zaxiralarning alohida elementlarini normalash usullari bir xil emas.
Xom ashyo, asosiy materiallar va sotib olingan yarim tayyor mahsulotlar zaxiralari uchun standart ularning o'rtacha kunlik iste'moli (P) va kunlardagi o'rtacha zaxira stavkasi asosida hisoblanadi. Joriy (T), sug'urta (C), transport (M), texnologik (A) zahiralarida, shuningdek, tushirish, etkazib berish, qabul qilish va saqlash uchun zarur bo'lgan zaxiralarni tayyorlashda sarflangan vaqt ham hisobga olinadi. materiallar (D). Shunday qilib:
H = P * (T + C + M + A + D) (1)
O'z navbatida, joriy zaxiralar asosiy turdagi zaxiralardir, shuning uchun joriy zaxiradagi aylanma mablag'larning normasi kunlardagi butun fond stavkasining asosiy belgilangan qiymati hisoblanadi. Yetkazib berish shartlari va shartlari buzilgan taqdirda ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini kafolatlash uchun har bir kompaniya uchun xavfsizlik zaxirasi talab qilinadi. Transport zaxirasi yuk aylanmasi va hujjat aylanishi davri o'rtasidagi tafovut davri uchun tuziladi. Texnologik zaxiralar ishlab chiqarish uchun materiallarni tayyorlash uchun, shu jumladan tahlil va laboratoriya sinovlari uchun vaqt uchun yaratiladi.
Yoqilg'i zaxiralarida aylanma mablag'larni standartlashtirish xom ashyo, materiallar va yarim tayyor mahsulotlar uchun standartga o'xshash tarzda o'rnatiladi, ya'ni. bir kunlik iste'mol kunlaridagi aktsiya stavkasi asosida. Konteyner zahiralaridagi aylanma mablag'lar normasi kelib tushish manbalariga va idishdan foydalanish usuliga qarab belgilanadi.
H = V / D * T * K (2)
bu erda K - ishlab chiqarish xarajatlarining o'sish sur'ati.
Ishlab chiqarish tsiklining o'rtacha davomiyligi (T) va xarajatlarning o'sish sur'ati (K) ko'paytmasi tugallanmagan ishlab chiqarishdagi aylanma mablag'larning kunlardagi normasini tashkil qiladi. Binobarin, tugallanmagan aylanma mablag'lar normasi aylanma mablag'lar normalari ko'paytmasi va bir kunlik ishlab chiqarish miqdori natijasi bo'ladi. Tugallanmagan ishlab chiqarishdan farqli o'laroq, kechiktirilgan xarajatlar keyingi davrlarda mahsulot tannarxiga hisobdan chiqariladi. Bularga yangi turdagi mahsulotlarni o‘zlashtirish, ishlab chiqarish texnologiyasini takomillashtirish, davriy nashrlarga obuna bo‘lish, ijara haqi va hokazolar kiradi.
Kelajakdagi xarajatlardagi aylanma mablag'lar nisbati (N) formula bilan aniqlanadi:
H = P + R - C (3)
bu erda P - kelgusi yil boshidagi kechiktirilgan xarajatlarning umumiy miqdori;
R - tegishli smetalarda nazarda tutilgan kelgusi yilning kelgusi davrlari xarajatlari;
S - ishlab chiqarish smetasiga muvofiq kelgusi yilda mahsulot tannarxiga hisobdan chiqariladigan kechiktirilgan xarajatlar.
Agar korxona yangi turdagi mahsulotlarni tayyorlash, o‘zlashtirish va ishlab chiqarish jarayonida maqsadli bank kreditidan foydalansa, u holda muddati uzaytirilgan xarajatlarda aylanma mablag‘lar normasi hisobga olingan holda bank kreditlari summasi chiqarib tashlanadi. Normlar va standartlardan foydalangan holda inventarizatsiyani boshqarish modellarini bunday batafsil ko'rib chiqish zaxiralarni saqlash, ularning ortiqcha miqdorini kamaytirish va natijada mablag'larni bo'shatish va kompaniyaning aylanma mablag'lari aylanmasini tezlashtirish uchun xarajatlarni minimallashtirishga yordam beradi.
Sof joriy aktivlar (sof aylanma mablag'lar) miqdori quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:

bu erda CHOA - korxonaning sof joriy aktivlari yig'indisi;
TPO - korxonaning qisqa muddatli (joriy) moliyaviy majburiyatlari.
v) O'z aylanma mablag'lari ularning kompaniyaning o'z kapitali hisobidan shakllanadigan qismini tavsiflaydi.
Kompaniyaning joriy aktivlari miqdori quyidagi formula bo'yicha hisoblanadi:

bu erda C0A - kompaniyaning o'z joriy aktivlari yig'indisi;
OA - korxonaning yalpi aylanma mablag'lari yig'indisi;
DZK - uzoq muddatli qarzga olingan kapital kompaniyaning joriy aktivlariga investitsiya qilingan;TPO - korxonaning joriy moliyaviy majburiyatlari
Korxonaning operatsion tsiklining davomiyligini hisoblashning asosiy formulasi:

bu erda POC - korxonaning ish siklining davomiyligi, kunlarda;
P0mz - aylanma mablag'lar tarkibidagi xom ashyo, materiallar va ishlab chiqarishning boshqa moddiy omillari zahiralari aylanmasining davomiyligi, kunlarda;
P0gp - tayyor mahsulot zahiralari aylanmasining davomiyligi, kunlarda;
POdz - joriy debitorlik qarzlarini undirish muddati, kunlarda. Aylanma mablag'larni operatsion tsikl doirasida boshqarish jarayonida ikkita asosiy tarkibiy qism mavjud: 1) korxonaning ishlab chiqarish tsikli; 2) korxonaning moliyaviy aylanishi (yoki pul aylanmasi sikli).
bu erda PPT - korxonaning ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi, kunlarda;
POSM - xom ashyo, materiallar va yarim tayyor mahsulotlarning o'rtacha zaxiralari aylanma davri, kunlarda;
PONZ - tugallanmagan ishlarning o'rtacha hajmining aylanma davri, kunlarda;
POGP - kunlarda o'rtacha tayyor mahsulot zaxirasining aylanish davri.
Korxonaning moliyaviy tsikli (pul aylanmasi tsikli) - bu etkazib beruvchilardan olingan xom ashyo va materiallar uchun to'lovning boshlanishi (kreditorlik qarzini to'lash) va mahsulot uchun xaridorlardan mablag'lar kelib tushishi orasidagi vaqt davri. ularga yetkazib berilgan (debitorlik qarzlarini to'lash).Korxonaning moliyaviy tsiklining (yoki pul aylanmasi tsiklining) davomiyligi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:

bu erda PFC - korxonaning moliyaviy tsiklining (pul aylanmasi tsiklining) davomiyligi, kunlarda;
PPT - korxonaning ishlab chiqarish tsiklining davomiyligi, kunlarda;
POdz - joriy debitorlik qarzlari aylanmasining o'rtacha davri, kunlarda;
POKZ - joriy kreditorlik qarzlarining o'rtacha aylanish davri, kunlarda.

Xulosa
Korporatsiyalarning aktivlarni boshqaish siyosatidan shuni bilishimiz mumkinki aktivlarni to’g’ri boshqarish va talabga muvofiq siyosat yurutish korporatsiya va kompaniyalarning istiqbolini ta’minlash uchun asosiy omil bo’lib xizmat qiladi.
Aktivlarni boshqarish siyosati o’z ichiga xodimlar bilan ishlash, ishlarni olib borish, investitsiyar jalb qilish, modernizatsiya, moliyaviy xarakatlarni amalga oshirish va shu kabi muhim vazifalarni oladi.
Aktivlar - korxona, firma, kompaniyaga tegishli bo'lgan mulk va pul mablag'lari (binolar, inshootlar, mashina va asbob-uskunalar, inventar, bank depozitlari, qimmatli qog'ozlar, patentlar, mualliflik huquqlari, mulkdorlarning mablag'lari investitsiya qilingan mulk, mulkka ega bo'lgan mulk. pul qiymati).
Aylanma aktivlar korxonaning barcha aktivlarining salmoqli qismini tashkil qiladi. Korxonada aylanma mablag'larning mavjudligi, uning tarkibi, tarkibi, aylanish tezligi va aylanma mablag'lardan foydalanish samaradorligi ko'p jihatdan korxonaning moliyaviy holatini va moliya bozoridagi o'rni barqarorligini oldindan belgilab beradi. Aylanma mablag'larni boshqarish moliyaviy menejer ishida alohida o'rin tutadi, chunki u doimiy, kundalik va uzluksiz jarayondir.
Aylanma mablag'lar korxonaga biznes yuritish, aylanma mablag'larning doimiy harakatini amalga oshirish imkonini beruvchi vositadir. Aylanma aktivlar fundamental asos hisoblanadi. Korxonaning uzoq muddatli muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligi pirovard natijada ular kompaniyaning “boshlanishi”da qanday shakllanganligi, keyinchalik qanday boshqarilishi, tuzilishi va sifati qanday o‘zgarishi, biznes jarayonida qanchalik samarali foydalanilishiga bog‘liq. Binobarin, aylanma aktivlar ularni doimiy va malakali boshqarishni talab qiladi. Shuning uchun aylanma aktivlarni boshqarish ham moliya menejeri faoliyatida muhim masala hisoblanadi.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Davlat aktivlarini boshqarish, monopoliyaga qarshi kurashishni tartibga solish tizimini va kapital bozorini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2019-yil 14-yanvardagi PF-5630-son Farmoni va O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida”gi 2019-yil 14-yanvardagi PQ-4112-son qarori ijrosini ta’minlash maqsadida Vazirlar Mahkamasi qaror qiladi:

1. Quyidagilar:
O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi to‘g‘risidagi nizom 1-ilovaga muvofiq;
O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi huzuridagi budjetdan tashqari Davlat aktivlarini boshqarish, transformatsiya va xususiylashtirish jamg‘armasi mablag‘larini shakllantirish va ulardan foydalanish tartibi to‘g‘risidagi nizom 2-ilovaga muvofiq tasdiqlansin.
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Davlat aktivlarini boshqarish, monopoliyaga qarshi kurashishni tartibga solish tizimini va kapital bozorini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” 2019-yil 14-yanvardagi PF-5630-son Farmoniga muvofiq O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi huzuridagi Davlat aktivlarini boshqarish, transformatsiya va xususiylashtirish jamg‘armasi mablag‘lari O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi xodimlarini moddiy rag‘batlantirish va ijtimoiy ta’minlashga ham sarflanishi nazarda tutilganligi ma’lumot uchun qabul qilinsin.
Belgilansinki, mazkur qarorda nazarda tutilgan O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi xodimlarini moddiy rag‘batlantirish va ijtimoiy ta’minlashga oid normalar mazkur Agentlik tashkil etilgan sanadan boshlab tadbiq etiladi.
3. O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining 3-ilovaga muvofiq ba’zi qarorlari o‘z kuchini yo‘qotgan deb hisoblansin.
4. O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda o‘zlari qabul qilgan normativ-huquqiy hujjatlarni bir oy muddatda ushbu qarorga muvofiqlashtirsin.
5. Mazkur qarorning bajarilishini nazorat qilish O‘zbekiston Respublikasi Bosh vazirining investitsiyalar va tashqi iqtisodiy aloqalar masalalari bo‘yicha o‘rinbosari E.M. G‘aniyev, O‘zbekiston Respublikasining Bosh vaziri o‘rinbosari — O‘zbekiston Respublikasi moliya vaziri J.A. Qo‘chqorov va O‘zbekiston Respublikasi Davlat aktivlarini boshqarish agentligi direktori A.Y. Xaydarov zimmasiga yuklansin.