Мавзу: “Корхона иқтисодиёти” курсининг мазмуни ва вазифалари

Банк тизимини қўллаб қувватлаш, ишлаб чиқаришни модернизация қилиш, инновацион технологияларни кенг жорий этиш- Ўзбекистон учун инқирозни бартараф этиш ва жаҳон бозорида янги марраларга чиқишнинг ишончли йўлидир

• Иқтисодиётимизнинг жаҳон хўжалик ва молиявий –иқтисодий тизимига интеграциялашув жараёни тобора чуқурлашиб бораётганини инобатга оладиган бўлсак, жаҳон молиявий инқирози, аввало унинг оқибатлари бизга ҳам салбий таъсир кўсатаётгани ҳақида гапириб ўтиришнинг ҳеч қандай зарурати бўлмаса керак, деб ўйлайман.
• Яна такрор айтишга тўғри келади- бундай таъсир, авваламбор, умуман дунё бозоридаги талаб ва нархларнинг кескин тушиб кетишида ва табийки, мамлакатимиз экспорт қиладиган маҳсулотларнинг муҳим турларига нисбатан ҳамда экспортга йўналтирилган етакчи тармоқлар ва улар билан боғлиқ турдош корхоналар фаолиятида намоён бўлмоқда

• Жаҳон молиявий-
• иқтисодий инқирози,
• Ўзбекистон шароитида
• уни бартараф
• этишнинг йўллари
• ва чоралари

Ўзбекистон Республикаси макроиқтисодий кўрсаткичлари

	2006	2007	2008	2009
ЯИМ ўсиш суръатлари, %да	7,3	9,5	9,0	8,0
Бюджет даромадлари, ЯИМга нисбатан %да	21,6	21,8	23,8	22,2
Дефицит/профицит, ЯИМга нисбатан %да	0,5	0,5	1,5	1,0
Инфляция, %да	6,8	6,8	7,8	7-9
Тармоқлар бўйича ўсиш суръати
Саноат, %да	10,8	12,1	12,7	9,3
Қишлоқ хўжалиги, %да	6,2	6,1	4,5	5,0

• Ўзбекистоннинг экспорт товарлари таркиби
• (фоиз ҳисобида)

Йиллар	Пахта толаси	Озиқ-овқат	Кимё маҳсу-лотлари	Ёқилғи элтувчи-лар	Рангли ва қора металлар	Машина ва ускуна-лар	Хизмат-лар	Бошқа товар-лар	Жами %	Жами (млн. доллар)
2000	27,5	5,4	2,9	10,3	6,6	3,4	13,7	30,2	100,0	3264,7
2001	22,0	3,9	2,7	10,2	7,0	3,9	14,6	35.7	100,0	3170,4
2002	22,4	3,5	3,0	8,1	6,4	3,9	15,9	36.8	100,0	2988,4
2003	19,8	2,7	3,1	9,8	6,4	5,9	14,4	37.9	100,0	3725,0
2004	18,1	3,8	4,7	12,4	8,6	7,4	11,8	33.2	100,0	4853,0
2005	19,1	3,8	5,3	11,5	9,2	8,4	12,2	30.5	100,0	5408,8
2006	17,2	7,9	5,6	13,1	12,9	10,1	12,1	21.2	100,0	6389,8
2007	12,5	8,5	6,8	20,2	11,5	10,4	10,7	19.4	100,0	8991,5
2008	12	4.4	5,6	25,2	7,0	7,5	10,4	30.7	100,0	11572,9

• Ўзбекистонда енгил австомобиллар ишлаб чиқариш ва Россияга экспорт қилиш динамикаси

Йил	Машина	Ишлаб чиқарилган, дона	Россияга экспорт қилинган, дона
2007	Daewoo	171840	Nexia	49044
			Mattiz	42258
2008	Daewoo	195038	Nexia	50814
			Mattiz	44696

• 2008 йилнинг IV кварталида Ўзбекистонда ишлаб чиқарилган автомобилларнинг Россиядаги сотиш ҳажми 25%га қисқарди.
• 2009 йил февраль ойида Россияда енгил автомобил сотиш ҳажми 2008 йил февралга нисбатан 38% камайган. Шу жумладан, Daewoo автомобилларини сотиш ҳажми 2008 йил февраль ойида 7659 донани ташкил этган бўлса, 2009 йил феврль ойида 4011 донага тенг бўлди.

• “Тармоқлар иқтисодиёти” кафедраси

• Т Д И У

• ЎзОЎМТВ

Банк тизимини қўллаб қувватлаш, ишлаб чиқаришни модернизация қилиш, инновацион технологияларни кенг жорий этиш- Ўзбекистон учун инқирозни бартараф этиш ва жаҳон бозорида янги марраларга чиқишнинг ишончли йўлидир

• Мамлакатимизда жахон иқтисодий инқирозининг салбий оқибатларини бартараф этиш бўйича 2009-2012 йилларга мўллжалаб “Инқирозга қарши чоралар дастури ” қабул қилинди

• Жаҳон молиявий-
• иқтисодий инқирози,
• Ўзбекистон шароитида
• уни бартараф
• этишнинг йўллари
• ва чоралари

Инқирозга қарши чоралар дастурининг конкрет бўлимлари – белгиланган комплекс чора– тадбирлар қуйидаги асосий вазифаларни ҳал этишга қаратилган.

• Биринчидан- корхоналарни модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлашни янада жадаллаштириш, замонавий, мослашувчан технологияларни кенг жорий этиш.

Иккинчидан- жорий конюнктура кескин ёмонлашиб бораётган ҳозирги шароитда экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда рқобатбардош бўлишини қўллаб– қувватлаш бўйича конкрет чора- тадбирларни амалга ошириш учун қўшимча омиллар яратиш, хусусан:

• Иккинчидан- жорий конюнктура кескин ёмонлашиб бораётган ҳозирги шароитда экспортга маҳсулот чиқарадиган корхоналарнинг ташқи бозорларда рқобатбардош бўлишини қўллаб– қувватлаш бўйича конкрет чора- тадбирларни амалга ошириш учун қўшимча омиллар яратиш, хусусан:
• Айланма маблағлар учун МБ қайта молиялаштириш ставкасининг 70 фоиздан ортиқ бўлмаган ставкаларда (9.8%) 12 ойгача бўлган муддатга имтиёзли кредит бериш;
• Солиқ ва туловлардан озод қилиш (2012 йилгача);
• Бюджетга тўланадиган туловларнинг пениясидан кечиш,

Экспорт қилувчи корхоналар ва кичик бизнес субъектларининг айланма маблағларини шакллантириш

• Экспорт қилувчи
• корхоналарга айланма
• маблағларини
• тўлдириш учун 12 ойгача
• бўлган муддатга

• Имтиёзли кредит –
• Марказий
• банкнинг қайта
• молиялаштириш
• ставкасининг 70 %
• миқдорида
• (9,8 фоиз)

• 6

• Кичик бизнес субъектларининг
• айланма маблағларни
• тўлдиришга кредитлар
• – 12 ойдан

• 18 ойгача

Экспорт қилувчи корхоналарни қўллаб-қувватлаш чоралари

• 2009 йил январ ҳолатига корхоналарнинг
• кредиторлик қарзларини реструктуриза-
• циялаш ва бюджет, бюджетдан
• ташқари фондларга электрэнергия,
• табиий газ ва коммунал хизматлар
• бўйича пеняларни

• ҳисобдан ўчириш

• 60 кунгача

• Қўшимча қиймат солиғи суммасини
• қайтариш муддатини қисқартириш
• – 30 кундан

• 20 кунга

• Тайёр маҳсулот ишлаб чиқаришга
• ихтисослашган хорижий сармояли
• корхоналарга берилган солиқ имтиёзлари
• муддатини узайтириш

• 2012 йилгача

• Ўз вақтида валюта тушумлари келиб
• тушмаганлиги учун жарима чоралари
• ҳисобланадиган муддатни узайтириш
• – 30 кундан

• 5

Инқирозга қарши чоралар дастурининг конкрет бўлимлари – белгиланган комплекс чора– тадбирлар қуйидаги асосий вазифаларни ҳал этишга қаратилган.

• Учинчидан- қатъий тежамкорлик тизимини жорий этиш, ишлаб чиқариш харажатлари ва маҳсулот таннархини камайтиришни рағбатлантириш ҳисобидан корхоналарнинг рақобатбардошлигини ошириш.
• Коммунал хизматларнинг асосий турлари бўйича нархларнинг кўтарилишини чеклаш, яъни 6-8 фоиздан оширмаслик

Энергия ресурслари ва коммунал хизматларга нархлар (тарифлар) динамикаси (олдинги йилга нисбатан,%)

Инқирозга қарши чоралар дастурининг конкрет бўлимлари – белгиланган комплекс чора– тадбирлар қуйидаги асосий вазифаларни ҳал этишга қаратилган.

• Тўртинчидан- электроэнергетика тизимини модернизация қилиш, энергия истеъмолини камайтириш ва энергия тежашнинг самарали тизимини жорий этиш чораларини амалга ошириш.

Инқирозга қарши чоралар дастурининг конкрет бўлимлари – белгиланган комплекс чора– тадбирлар қуйидаги асосий вазифаларни ҳал этишга қаратилган.

• Бешинчидан– жаҳон бозорида талаб пасайиб бораёган бир шароитда , ички бозорда талабни рағбатлантириш орқали маҳаллий ишлаб чиқарувчиларни қўллаб қувватлаш иқтисодий ўсишнинг юқори суръатларини сақлаб қолишда ғоят муҳим аҳамиятга эга.
• Маҳаллийлаштириш дастурини кенгайтириш, ундаги лойиҳалар ҳажмини 3-4 баробар кўпайтириш мулжалланган.

Бугунги кунда иқтисодиётимизни модернизация қилиш, техник ва технологик янгилаш, унинг рақобатбардошлигини кескин ошириш, экспорт салоҳиятини юксалтиришга қаратилган муҳим устувор лойиҳаларни амалга ошириш бўйича Дастур ишлаб чиқилмоқда.

• Бугунги кунда иқтисодиётимизни модернизация қилиш, техник ва технологик янгилаш, унинг рақобатбардошлигини кескин ошириш, экспорт салоҳиятини юксалтиришга қаратилган муҳим устувор лойиҳаларни амалга ошириш бўйича Дастур ишлаб чиқилмоқда.

• Жаҳон молиявий-
• иқтисодий инқирози,
• Ўзбекистон шароитида
• уни бартараф
• этишнинг йўллари
• ва чоралари

Дастур доирасида иш олиб борилаётган инвестиция лойиҳалари сони	300 та
Умумий қиймати, АҚШ долл.	24 млрд.
Жумладан, янги қурилиш лойиҳалари, АҚШ.долл.	18,5 млрд
Модернизация, техник ва технологик қайта жиҳозлаш бўйича лойиҳалар, АҚШ долл.	6 млрд.