Mavzu: Kontsentratsion stollar. Vintli va konusli separatorlar

Mahsulоtlar	, %			, %
, %
gr	%	gr		%	gr		%
Kоnsеntrat
Chiqindi
Bоshlang‘ich ruda

bu yerda:

 - chiqayotgan mahsulоt;
 - mahsulоtdagi qimmatli kоmpоnеntlar miqdоri;
 - mahsulоtdan ajralgan qimmatli kоmpоnеntlar.
Оlingan 3 ta tajriba natijalari bo‘yicha qimmatli kоmpоnеntlar ajralish miqdоri asоsida ruda bоyitish grafigi tuziladi. Buning uchun absissa o‘qiga ta‘sir etuvchi faktоrlar kiritiladi, оrdinata o‘qiga esa mеtalning ajralish darajasi kiritiladi.

Kontsentratsion stollarning asosiy parametrlari va ishlash tartibi Kontsentratsion stollar ishiga suyidagi omillar taʼsir siladi:
1. Plankalarning balandligi;
2. Plankalar orasidagi masofa;
3. Dekaning tebranishlar chastotasi va amplitudasi;
4. Dekaning bœylama va kundalang siyalik burchagi;
5. Berilayotgan suv tartibi;
6. Stolning solishtirma ich suvvati.
Plankalarning joylashishi, balandligi va ular orasidagi masofa birinchi navbatda boyitilayotgan mahsulotning xususiyatiga, shuningdek dekaning siyaligiga, suv sarfi va tezligiga, stolning quvvatiga bo’lis.
Plankalar balandligi va ular orasidagi masofa - boyitilayotgan rudaning yirikligiga bo’lis. Odatda rudani boyitishda plankalarning balandligi 4-15 mm, ular orasidagi masofa esa 20-45 mm ni tashkil siladi. Mahsulot yirikligi ortgan sari bu parametrlar ham ortadi.
Mahsulotning stol yuzasida savatlanish samaradorligi dekaning tebranishlar chastotasi va amplitudasiga u ham œz navbatida boyitilayotgan maxsulot zichligi va yirikligiga bo’lis.Yirik zarrachali mahsulotni boyitishda mahsulot katta balandlikda joylashadi, bu holda plankalar orasida kattaros yusoriga kœtariluvchi suv osimi hosil bœladi va dekaning sadam uzunligi kattaros bœlishi talab silinadi. Deka tebranishlari chastotasi esa bunda uncha katta bœlmaydigan silib tanlanadi. Mayda zarrachali mahsulotni boyitishda esa tebranishlar amplitudasi kichik, chastotasi esa katta silib tanlanadi.
Masalan, yirikligi 3 mm li mahsulotni boyitish uchun tebranishlar chastotasi 200 min-1.amplitudasi esa 24 mm, yirikligi < 0,5 mm li mahsulot uchun esa tebranishlar chastotasi 300-350 min-1 ga kœtarilib, amplitudasi esa 12-14 mm ga kamaytirilishi kerak.Stol yuzasining kœndalang kiyalik burchagi - ham boyitilayotgan mahsulotning yirikligiga bo’lis.
Qiyalik burchagining ortishi butana osimining tezligi va suvning yuvilish tezligini ortishiga olib keladi, buning natijasida o’ir zarrachalar stolning yonbosh tarafiga yetib kelmasdan stol yuzasidan yuvilib tushib ketish ehtimoli ortadi.
Mahsulot sancha yirik bœlsa, stol shuncha kœpros egilgan bœlishi mumkin. Mayin zarrachali mahsulot uchun stolning siyalik burchagi minimal bœlishi kerak. Odatda stol yuzasining kiyalik burchagi 1-100 orasida bœladi.
Yuzaning siyalik burchagi fasatgina mahsulotning yirikligiga emas, balki plankalarning balandligiga ham bo’lis. Ularning balandligi va mahsulotning yirikligi ortgan sari yuzaning kœndalang siyalik burchagi ortadi.
Kontsentratsion stolda boyitish samaradorligiga dastlabki mahsulot (butana)ning zichligi va yuvuvchi suvning sarfi katta taʼsir kœrsatadi. Butananing xaddan ziyod suyulib ketishi o’ir minerallarning yœsolishiga olib keladi. Stol yuzasida suvning yetishmasligi zarrachalar ajralishini yomonlashtiradi va i/ch unumdorligini pasaytiradi.
Stolga kelib tushadigan butananing optimal zichligi 20-25 % hisoblanadi. Yuvuvchi suvning sarfi mahsulotning yirikligi va yuzaning siyalik burchagiga bo’lisolda belgilanadi.Boyitilayotgan mahsulot sancha yirik bœlsa, yuvuvchi suvning tezligini øóí÷à oshirish mumkin. Yuzaning siyalik burchagi katta bœlsa, yuvuvchi suvning mikdorini kamaytirish mumkin. Odatda kontsentratsion stolda ishlatiladigan suvning mikdori har bir tonna ruda uchun 1-2 m3 ni tashkil siladi.
Kontsentratsion stolning i/ch unumdorligi rudaning xossasiga, yuzaning maydoniga, stolning ishlash tartibi va boshsa omillarga bo’lis.Stolga ortischa mahsulot berilsa mineral zarrachalar savatlanishiga ulgurmaydi, chunki plankalar orasidagi bœshlis o’ir minerallar bilan œta tœlgan bœladi va yangidan tushayotgan mahsulot esa tez suv bilan yuvilib tushib ketadi.
Stolga mahsulot kamros berilsa, mineral zarrachalar samaraliros ajraladi, lekin bunda stolning imkoniyatlaridan tœlis foydalanilmagan bœladi (i/ch suvvati Kontsentratsion stolning afzalliklari: boyitishning yusori samaradorligi, mineral zarrachalar ajralishini yassol kuzatish mumkinligi va uni darhol regulirovka silish mumkinligi.
Stolning kamchiliklari - solishtirma i/ch suvvatining pastligi, binoning katta maydonini egallashi, sinish osibatida nisbatan tez-tez ishdan chisishi, hamma bugimlarini sinchiklab sozlash kerakligi.nustai nazaridan).
Kontsentratsion stolda boyitish - mayda donachali masulotni gravitatsion usulda boyitishning eng kœp taršalgan usuli. Kontsentratsion stollar šalayli, volьframli, kamyob metalli, oltinli va boshša rudalarni boyitishda keng šœllaniladi.
Kontsentratsion stolda boyitish mineral zarrachalarning zichligi va ulchamidagi faršša šarab šiya tekislik bœylab xarakatlanayotgan suv ošimi yordamida ajratishga asoslangan. Kontsentratsion stolda samarali boyitishning eng asosiy sharti - rudani gidravlik klassifikatorlarda teng tushuvchi zarrachali sinflarga ajratishdir.
SKM - 1 А markali kontsentratsion stol trapetsiya shaklidagi yassi yuzadan iborat - bu yuza deka deyiladi. Deka romb yoki parallelogramma shaklida am bœlishi mumkin. Deka yoaochdan yoki alyuminiydan tayyorlanib, ustidan linoleum, rezina, poliuretan va .k. material bilan šoplanadi. Ular shuningdek, stekloplastdan am tayyorlanadi. Dekaning yuzasida ingichka va uzun plankalar œrnatiladi. Bu plankalar yooch yoki rezinadan tayyorlanadi. Plankalarning uzunligi va balandligi masulot beriluvchi tomonga šarab kamayib boradi.
Kontsentratsion stol unga kœndalang œši bœylab yoki romb va parallelogrammaning diogonali bœylab šaytarma-ilgarilama yœnalishda xarakat beruvchi uzatmaga ulanadi. Deka tirsakli richagga makamlangan gildirakchali rolikka (konьki) tayanadi. Masulot beriluvchi tarafda joylashgan uchta tirsakli richagni tyaga birlashtirib turadi.
Maxovich oršali stol yuzasiga uning arakatlanish yœnalishiga perpendikulyar ravishda uncha katta bœlmagan šiyalik berilishi mumkin.
Stolning uzatmasi elektrodvigatel, tasmali uzatma, richagli-ekstsentrik mexanizmdan iborat bœlib, stol dekasi bilan tyaga oršali ulanadi.
Dekaning masulot berilish tomonga yurish vaštida (zadniy xod) dekaning tirgak va tayanchi orasida œrnatilgan prujina sišiladi, buning teskarisida esa (peredniy xod) prujina yoziladi va dekani oldinga itaradi. Prujinaning sišilish darajasi gayka bilan boshšariladi.
Stol ishlayotgan paytda deka notekis xarakatlanadi. Deka oldinga xarakatlanganda uning tezligi asta-sekin ortadi, yurishning oxirida maksimumga yetadi, keyin esa 0 gacha keskin kamayadi.
Deka oršaga xarakatlanayotganda uning tezligi maksimalgacha keskin ortadi, keyin esa sekin 0 gacha kamayadi. Dastlabki masulot butana olida masulotni yuklash šutisiga beriladi. Suv esa yušoridagi arišchaga berilib, aylanuvchi parrakchalar oršali dekaning yuzasida taršaladi.
Mineral zarrachalar aralashmasining stol dekasida ajralishi šuyidagicha sodir bœladi. Masulotni yuklash šutisidan stol yuzasiga tushuvchi mineral zarrachalar ikkita kuch taʼsiriga uchraydi: bœylama ošuvchi suvning yuvuvchi kuchi va dekaning ilgarilama-šaytarma xarakati natijasida sodir bœluvchi stol bœylab xarakat šiluvchi inertsiya kuchi.
Dekaning šaytariluvchi ilgarilama-šaytarma xarakati natijasida ruda aralashmasi deka buylab xarakatnadi. Bunda turli zarrachalarning xarakatlanish tezligi bir xil emas: katta inertsiya kuchiga ega zichligi katta zarrachalarning deka bœylab xarakatlanish tezligi kichik zichlikka ega zarrachalarning oldinga xarakatlanish tezligiga nisbatan katta bœladi.
Biroš, kichik zichlikka ega zarrachalarga suvning yuvuvchi ošimi kuchliroš taʼsir šiladi, chunki segregatsiya natijasida ular zichligi katta zarrachalarning ustida joylashgan bœladi. Inertsiya kuchi va suv ošimining gidravlik kuchi taʼsirida kichik zichlikka ega zarrachalar dekaning kundalang yuzasi buylab zichligi katta zarrachalarga nisbatan tezroš xarakatlanadi.
Plankalarning vazifasi - stol yuzasida mineral zarrachalar aralashmasini ushlab kolish va ularni suv tez bilan yuvilib ketishiga šarshilik šilish, chunki suvning yuvish kuchi zarrachalarning yuzaga ishšalanish kuchidan kattaroš. Plankalar orasida mineral zarrachalar aralashmasining kavatlanishi sodir bœladi: pastki šavatda mayda oir zarrachalar,keyin yirik ogir zarrachalar, mayda yengil va oxirida-yirik yengil zarrachalar joylashadi.

Vintli separatorlarda boyitish

Vintli separatorlarda boyitish xuddi shlyuzlarda boyitishdagidek ketadi, lekin bu usulda boyitishda og‘irlik kuchi bilan bir qatorda kattaligi og‘irlik kuchidan bir necha barobar katta bo‘lgan markazdan qochuvchi kuch ham ishlatiladi.
Shuning uchun mineral zarrachalarning zichligiga qarab ajralishi tezroq ketadi va apparatning o‘lchamini sezilarli darajada kichraytirish mumkin.
Vintli separator vertikal o‘qqa ega qo‘zg‘almas vintsimon burama tarnovchadan iborat. Bunday apparatlar kamyob, nodir metallar tub konlari va sochma konlari rudalarini hamda fosforitli, xromitli va h.k. rudalarni boyitishda ishlatiladi (38-rasm).
Bo‘tana tarnovchaning yuqori qismiga beriladi. Tarnovcha bo‘ylab harakatlanayotganda mineral zarrachalar suv oqimining, ishqalanish kuchining, og‘irlik kuchi va markazdan qochirma kuchning ta’siriga uchraydi. Bu kuchlarning birgalikdagi ta’siri natijasida mahsulot zichligiga qarab taqsimlanadi: engil minerallar tashqi yon devor tomon siljib, spiralsimon traektoriya bo‘ylab pastga siljiydi: og‘ir zarrachalar esa shunday traektoriya bo‘yicha tarnovchaning tubi bo‘ylab harakatlanadi.

38-rasm. Vintli seperator