Mavzu: Kon mashina va mexanizimlarini ishlab chiqaruvchi kompanyalar to`g`risida malumot

Mavzu:Kon mashina va mexanizimlarini ishlab chiqaruvchi kompanyalar to`g`risida malumot

Reja

1.Kirish

2.Kon transport turlari

3.Temiryo`l transporti

4.Avtomabil transporti

5.Konvyer transporti

6.Xulosa

7.Foydalanilgan adabiyotlar

Kirish

Mustaqil O`zbekiston Respublikasini iqtisodiy tomondan rivojlantirishni har tomonlama tezlatish uchun asosan o`g`ir sanoatni, qolaversa, butun xalq xo`jaligining yanada yuksalishiga yordam beradigan tarmoqlarni rivojlantirish katta ahamyatga ega.Bunday tarmoqlardan biri-konchilik sanoatidur.

Mashinasozlikni rivojlantirish, uning texnikaviy darajasini oshirish,xalq xo`jaligini elektirlashtirish, eskirgan, kamquvvatli bo`lib qolgan uskunalarni yangilash, ularni takomillashtirish va katta quvvatlilari bilan almashtirish lozimdur.

Kon transport turlari

Kon massasi karyer transportilari yordamida tashiladi. Karyer transportining vazifasi foydali qazilmani zaboydan yuklovchi bunkergacha yoki boyitish fabrikagacha, qoplovchi hamda o`z ichiga oluvchi tog` jinslarini esa ag`darmalarga tashishdan iborat.

Karyerlarda kon massasini tashish uchun turli kurinishdagi karyer transportlaridan foydalaniladi. Asosiy transport vositalari; Temiryo`l transporti, avtomabil transporti hamda kanvyer transporti.

Temiryo`l transporti

Temiryo`l transporti- yuk va yulovchilarni lokamativ va motorvagonlar vositasida temiryo`l bo`ylab tashidigan transport turi. Uning paydo bo`lishi yirik sanoat taraqqiyoti, tog` kon metallurgiya sanoati taraqiyoti bilan bog`liq.

18- asr oxiri va 19- asr boshlarida kapitalizming

rivojlanishi yuk aylanmasi tuzilmasini tubdan oʻzgartirdi, temir rudasi, ko`mir , qurilish materiallari

va shu kabini ommaviy tashishga ehtiyoj oʻsdi.

1825 yil jahonda birinchi umumiy foydalanishdagi Stokton —Darlington temiryoʻ l (21 km,Anglya)

J. Stefenson tomonidan qurilgan. 30yillarda Avstriya, Germaniya , Belgiya, Fransiya, Rossiyada xam temiryoʻl qurildi.

1850—70 yillarda Osiyo, Afrika, Janubiy Amerika va Avstraliyada xamqurila boshladi. 20- asr boshlarida jahonda temir yoʻl ta- rmog`i 1mln. km dan oshdi.

19-asr oxiri—20- asr boshlarida temiryoʻl tarmoklarni tez rivojlantir- gan sabablardan biri, uning katta harbiystrategik

ahamiyat ga egaligi boʻlib, Transport yoʻli xoʻjalik, iqtisodiy

strategikvazifalarga xizmat qilish bilan bir qatorda mamlakat lararo, hududlararo madaniyatlarni

rivojlantirish, ijtimoiy masalalar , xalqaroturizmsohasida xam ishtirok etadi, mamlakatning

ilmiytexnika taraqqiyotiga xam hissa koʻshadi. Temiryoʻl transportining afzalliklaridan biri- boshqa transportga

nisbatan yuk tashish kiymatining arzonligi, yilning harqanday

faslida va biryoʻla katta hajmdagi yuklarni tashish imkoniyatiga egaligidir.

O`zbekistonda dastlabki, temir yo`l 1886-1888-yillarda Zakaspiy temir yo`lining Farobtsya Samarqandgacha yotqizilgan.1899-yil temiryo`l Toshkentga yetkazildi.

XX asrning 30-yillarida O`zbekiston temiryo`lida EU seryadagi yangi paravozlar ishlay boshladi va katta masofalarda temir yo`l linyalari quruldi.

1994-yil Noyabirda O`rta Osiyo temir yo`lining O`zbekiston Respublikasida joylashgan temir yo`l korxonalari va bo`limlari, loihakanstruktorlik va boshqa tashkilotlari, muassasalari negizida ’’ O`zbekiston temir yo`llari’’ davlat aksiadorlik temir yo`l kompanyasi tashkil etildi. Kompanyaning lakomativ parki yangi tipdagi teplovozlar, elektravozlar, Elektrapoezdlaridan tashkil topgan. ’’O`z temir yo`l mash tamirlash,, unitary korxonasi­­­­­-Toshkent teplavoz tamirlash zavodida yirik magistral teplavozlar tamirlanadi, harakatlanuvchi tarkib uchun ehtiyij qisimlar ishlab chiqariladi. ’’O`z vagon tamirlash,, aksiadorlik jamiatida barcha turdagi yuk tashish vagonlari tamirlanadi. 2001-yilda yo`lovchi tashish vagonlarni tamirlaydigan ’’ Toshkent yo`lovchi vagonlarni tamirlash,, aksiadorlik jamiyati tashkil qilindi. Respublika transport yo`l qurulishini loihalash ishlarini Toshkent transport loihalash qidiruv institute va Toshkent temir yo`l loihalash qidiruv institut olib boradi.

Temir yo`l transporti uchun muhandis va texnik hodimlar ’’O`zbekiston temir yo`llari’’ kompanyasining Akmal Ikromov nomidagi Toshkent temir yo`llari institute va Toshkent, Samarqand, Xovos temir yo`llari transporti kollejlarida tayyorlanadi.

Ochiq kon ishlarida temir yo`llan foydalanish karyer yillik unumdorligi 20-25 million tonnadan ortiq bo`lganda hamda tashish masofasi 4-5 kilametrdan ziyot bo`lganda qo`llaniladi.

Avtomabil transporti

Ochiq kon ishlarida mehnat unumdorligini oshirish maqsadida transportni hajmi kattaroq bo`lgan transportlardan foydalaniladi. Bunday transportlarni ishlab chiqaradigan kompanyalardan biri bu-BelAZ kompanyasi hisoblanadi. Belarusya tarixi avtomabil zavodi 1948-yilda boshlanadi. Keyin jodino stansiya yaqinida, yangi Belarus torf mashina zavodi binolari qurila boshlaydi. Faqat 1958-yilda korxona hozirgi nomini oladi.

Asosiy ixtisoslik – karyerlarda ishlash uchun muljallangan og`ir yuk mashinalari ishlab chiqariladi. 1958-yilda yuk ko`tarish quvvati 25 tonna bo`lgan MAZ-525 samasvali ishlab chiqariladi. 1960-yil yuk ko`tarish quvvati 40 tonna bo`lgan MAZ-530 samasvali ishlab chiqarila bosjhlaydi. 1969-yil korxona ’’ BELAVTO MAZ’’ ishlab chiqarish birlashmasi tarkibiga kiradi. Yuk ko`tarish quvvati 75-80 tonnagacha bo`ldan BELAZ-549 samasvalining seryali ishlab chiqarishi boshlanadi. 1978-yil o`zlashyirish seryali ishlab chiqarish, yuk ko`tarish quvvati 110 tonna bo`lgan BELAZ-7519 samasvalining yangi modeli yaratiladi. 1983-yil korxona yuk ko`tarish quvvati 170 tonna bo`lgan BELAZ-75211 bo`lgan samasvalini ishlab chiqaradi.

Belarusya avtamabil zavodi o`z tarixi davomida maxsulotlarining sifati va ishonchliligini tasdiqlovchi ko`plab mukofotlarga sazovor bo`lgan. BELAZ kompanyasi dunyodagi eng katta yuk ko`tarish quvvati 450 tonna bo`lgan BELAZ-75710 samasvalini yaratdi. Bungacha 2007-yil yaratilgan yuk ko`tarish quvvati 360 tonna bo`lgan BELAZ- 75601 samasvali mavjud edi. Rekord o`rnatuvchi BELAZ-75710 samasvalining umumiy qvvati 8500 ta ot kuchiga ega 2ta dizel gvigetil kiradi, maksimal tezligi 64 km/soat.

Konveyer transporti

Konveyer (inglizcha.conveyer-tashuvchi)- to`kma, donali, bo`lak-bo`lak yuk yoki buyumlarni, asosan, qisqa, bazan uzoq, masofaga uzluksiz va bir xil maromda tashidigan mashina. Vazifasiga ko`ra, transport va texnalogik( texnalogik operatsyalarni o`zaro bog`laydigan) xillarga bo`linadi. Tortish organi bor va tortish organi bo`lmagan xillari bor. Elektir yurutma bilan harakatlanadigan mexanik Konveyer keng tarqalgan. Bunday Konveyerlarni tortish organlari lenta, zanjir va kanatdan iborat bo`lib, ular yordamida buyum yoki yuklar tashiladi. Yuk tashish organlarining turiga ko`ra dasturli boshqariladigan lentali, kurakli, pilastinkali, osma, kovushli, aravachali va boshqalari ; tortish organi bo`lmagan vintli, inertsion, rolikli, odimlovchi va boshqa turlari mavjud. Lentali konveyer bilan asosan donali yuklar tashiladi. Manashunday konveyerlarni ishlab chiqaradigan kompanyalardan biri bu- Novakramotorsk mashinasozlik zavodi (NKMZ). Zavod 1934- yil tashkil etilgan bo`lib,Ukrainaning Donetsk viloyatida, Kramatorsk shahrida joylashgan. Asosan sanoati og`ir muxandislik bo`lib , tog`- kon, metalurgiya,transport, maxsus uskunalar ishlab chiqaradi. Ishchilar soni (2020-yil)da 8257

kichi mavjud. Zavod ikki daryoning o`rtasida 328 gektar maydonni egallaydi. 1928-yilda Davlat metalurgia zavodlarini loihalash institut, dastlabdi texnik dizayinin taqdim etadi va 1929-yilda bulajak zavodning qurulish joyi tanlanadi. Kazenniy Torets o`ng qirg`og`ida 700x1000m bo`lgan tekislikda qurilish ishlari boshlanadi va zavod 1934-yilda tantanali ochiladi. Zavodning birinchi direktori Krilkin Ivan Tarasovich bulgan, hozirda esa Boyariski Yuriy Ivanovich boshqarmoqda.

Xulosa

Men ushbu mustaqil ishdan, kompanyalarni qachon tashkil etilganlidi va qanday transport, mexanizimlar ishlab chiqarganligi haqida tushunchaga ega bo`ldim. Xulosa qilib aytamanki ushbu kompanyalar ishlab chiqaradigan uskuna va transportlari konchilik ishlarida foydali qazilmalarni qiyinchiliklarsiz tashishga katta yordam beradi va ish unumdorligini oshiradi . Odamlarni ishlarini osonlashtiradi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1.https://uz.wikipedia.org/index.php

2. O`zbekiston milliy ensklapedyasi(2000-2005)

3.www.BelAZ.ru

4.www.NKMZ.com