|
1-Mustaqil ish 1-CHizma temir yо‘l qurilishi sxemasi.
1 – yer qatlami, 2 – ballast, 3 – shpal, 4 – koleya eni, 5 – relss, 6 – podkladka.
O`zbekistonda dastlabki, temir yo`l 1886-1888-yillarda Zakaspiy temir yo`lining Farobtsya Samarqandgacha yotqizilgan.1899-yil temiryo`l Toshkentga yetkazildi.
XX asrning 30-yillarida O`zbekiston temiryo`lida EU seryadagi yangi paravozlar ishlay boshladi va katta masofalarda temir yo`l linyalari quruldi.
1994-yil Noyabirda O`rta Osiyo temir yo`lining O`zbekiston Respublikasida joylashgan temir yo`l korxonalari va bo`limlari, loihakanstruktorlik va boshqa tashkilotlari, muassasalari negizida ’’ O`zbekiston temir yo`llari’’ davlat aksiadorlik temir yo`l kompanyasi tashkil etildi. Kompanyaning lakomativ parki yangi tipdagi teplovozlar, elektravozlar, Elektrapoezdlaridan tashkil topgan. ’’O`z temir yo`l mash tamirlash,, unitary korxonasi-Toshkent teplavoz tamirlash zavodida yirik magistral teplavozlar tamirlanadi, harakatlanuvchi tarkib uchun ehtiyij qisimlar ishlab chiqariladi. ’’O`z vagon tamirlash,, aksiadorlik jamiatida barcha turdagi yuk tashish vagonlari tamirlanadi. 2001-yilda yo`lovchi tashish vagonlarni tamirlaydigan ’’ Toshkent yo`lovchi vagonlarni tamirlash,, aksiadorlik jamiyati tashkil qilindi. Respublika transport yo`l qurulishini loihalash ishlarini Toshkent transport loihalash qidiruv institute va Toshkent temir yo`l loihalash qidiruv institut olib boradi.
Temir yo`l transporti uchun muhandis va texnik hodimlar ’’O`zbekiston temir yo`llari’’ kompanyasining Akmal Ikromov nomidagi Toshkent temir yo`llari institute va Toshkent, Samarqand, Xovos temir yo`llari transporti kollejlarida tayyorlanadi.
Ochiq kon ishlarida temir yo`llan foydalanish karyer yillik unumdorligi 20-25 million tonnadan ortiq bo`lganda hamda tashish masofasi 4-5 kilametrdan ziyot bo`lganda qo`llaniladi.
1-Mustaqil ish 1- Rasm Ekskavator yordamida temiryo`l transportiga kon massasini yuklash jarayoni.
AVTOMABIL TRANSPORTI
Karerlarda avtomobil transporti keng qо`llaniladi. Bunga sabab uning avtonomligi, harakatchanligi, topogorafik, geologik va ob-havo sharoitlarida xam yuqori unumdorligi va temir yо`l transportiga nisbatan soddaroq tuzilganidir.
Avtomobil transporti tashish masofasi 4-5 km bо`lgan va yillik yuk aylanish hajmi uncha katta bо`lmagan, ya‘ni 15-20 mln.t bо`lgan xollarda karerda keng qо`llaniladi. Avtomobil transporti temir yо`l transportiga qaraganda ancha afzalliklarga ega: qiyaligining kattaligi, ya‘ni 150% va burilish radiusining kichikligi. Avtomobil transportining tezligi syezdlarda 10 km/s,
asosiy yо`llarda 18-25 km/s. Ishlash prinsipi kon massasini kovjoy (zaboy)lardan qabul qilish punktlarigacha tashish va tо`kishdan iborat.
Ochiq kon ishlarida mehnat unumdorligini oshirish maqsadida transportni hajmi kattaroq bo`lgan transportlardan foydalaniladi. Bunday transportlarni ishlab chiqaradigan kompanyalardan biri bu-BelAZ kompanyasi hisoblanadi. Belarusya tarixi avtomabil zavodi 1948-yilda boshlanadi. Keyin jodino stansiya yaqinida, yangi Belarus torf mashina zavodi binolari qurila boshlaydi. Faqat 1958-yilda korxona hozirgi nomini oladi.
1958-yilda yuk ko`tarish quvvati 25 tonna bo`lgan MAZ-525 samasvali ishlab chiqariladi. 1960-yil yuk ko`tarish quvvati 40 tonna bo`lgan MAZ-530 samasvali ishlab chiqarila bosjhlaydi. 1969-yil korxona ’’ BELAVTO MAZ’’ ishlab chiqarish birlashmasi tarkibiga kiradi. Yuk ko`tarish quvvati 75-80 tonnagacha bo`ldan BELAZ-549 samasvalining seryali ishlab chiqarishi boshlanadi. 1978-yil o`zlashtirish seryali ishlab chiqarish, yuk ko`tarish quvvati 110 tonna bo`lgan BELAZ-7519 samasvalining yangi modeli yaratiladi. 1983-yil korxona yuk ko`tarish quvvati 170 tonna bo`lgan BELAZ-75211 bo`lgan samasvalini ishlab chiqaradi
Belarusya avtamabil zavodi o`z tarixi davomida maxsulotlarining sifati va ishonchliligini tasdiqlovchi ko`plab mukofotlarga sazovor bo`lgan. BELAZ kompanyasi dunyodagi eng katta yuk ko`tarish quvvati 450 tonna bo`lgan BELAZ-75710 samasvalini yaratdi. Bungacha 2007-yil yaratilgan yuk ko`tarish quvvati 360 tonna bo`lgan BELAZ- 75601 samasvali mavjud edi. Rekord o`rnatuvchi BELAZ-75710 samasvalining umumiy quvvati 8500 ta ot kuchiga
ega 2ta dizel dvigetili kiradi, maksimal tezligi 64 km /soat.
1-Mustaqil ish 2- Rasm Belaz 75710 samasvali 1-Mustaqil ish 1-Jadval. Avtosamosvallar xarakteristikasi quyidagi jadvalda keltirilgan:
|
Parametrlari
|
Avtosamosvallar
|
KrAZ-256B
|
BelAZ-540
|
BelAZ-548
|
BelAZ-549
|
BelAZ-7519
|
BelAZ-7520
|
Gildirak formulasi
|
6x4
|
4x2
|
4x2
|
4x2
|
4x2
|
4x2
|
Yuk kо‘tarish quvvati,t
|
10
|
27
|
40
|
75
|
110
|
180
|
Og‘irligi (yuksiz), t
|
11,5
|
21
|
29
|
66
|
85
|
145
|
Kuzov hajmi, m³
|
6
|
15,8
|
21,7
|
37,8
|
44
|
90
|
Harakatning maksimal tezligi, km/s
|
62
|
55
|
50
|
50
|
52
|
50
|
Avtosamosval kengligi, m
|
2,65
|
3,48
|
3,8
|
5,36
|
6,1
|
7,64
|
Avtosamosval uzunligi, m
|
8,2
|
7,3
|
8,1
|
10,3
|
11,3
|
13,6
|
Burilishning minimal radiusi, m
|
10,5
|
8,5
|
10,0
|
11,0
|
12
|
15
|
Dvigatel quvvati, kVt
|
175
|
265
|
367
|
770
|
955
|
1690
|
100 km yо‘lga sarflanadigan yoqilg‘i sarfi
|
60
|
125
|
200
|
350
|
-
|
-
|
Konveyer transporti
Konveyer (inglizcha.conveyer-tashuvchi)- to`kma, donali, bo`lak-bo`lak yuk yoki buyumlarni, asosan, qisqa, bazan uzoq, masofaga uzluksiz va bir xil maromda tashidigan mashina. Vazifasiga ko`ra, transport va texnalogik( texnalogik operatsyalarni o`zaro bog`laydigan) xillarga bo`linadi. Tortish organi bor va tortish organi bo`lmagan xillari bor. Elektir yurutma bilan harakatlanadigan mexanik Konveyer keng tarqalgan. Bunday Konveyerlarni tortish organlari lenta, zanjir va kanatdan iborat bo`lib, ular yordamida buyum yoki yuklar tashiladi. Yuk tashish organlarining turiga ko`ra dasturli boshqariladigan lentali, kurakli, pilastinkali, osma, kovushli, aravachali va boshqalari ; tortish organi bo`lmagan vintli, inertsion, rolikli, odimlovchi va boshqa turlari mavjud. Lentali konveyer bilan asosan donali yuklar tashiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
