Kompyuter tizimlari - o’lchash, hisoblash va boshqa yordamchi texnik vositalar majmuasidan iborat bo’ladi.
Kompyuter tizimlarining bir nechta belgilariga ko’ra quyidagicha umumlashtirilgan klassifikasiya bo’yicha ajratishimiz mumkin:
Qo’llaniladigan sohasiga qarab:
- sanoat sohasidagi kompyuter tizimlari;
- tijoratda sohasidagi kompyuter tizimlari;
- moliya sohasidagi kompyuter tizimlari;
- marketing sohalaridagi kompyuter tizimlari.
Kompyuter tizimlari asosiy tushunchalar.
Kompyuter tizimlari –bir kompyuterli, ko’p kompyuterli va ko’p protsessorli tizimlar sifatida quriladi.
Kompyuter tizimlari – tezkor (online) va tezkor bo’lmagan (offline) rejimlarida ishlashi mumkin.
Kompyuter tizimlarini boshqarish – markazlashtirilgan va markazlashtirilmagan tarzda amalga oshiriladi.
Kompyuter tizimlarining vositalari – bir joyga to’planib yoyilgan holda, ma’lumotlarni bir sathli ishlash vositalari sifatida va ko’p sathli ishlash vositalari sifatida quriladi.
Axborotlarga ishlov berish qurilmalari
Signal parametrlarini o’lchash yo’li, ob’ekt haqida malumot qabul qilish –amplituda, faza, chastota, spektr;
- Fondagi xalaqitlarni foydali belgilab olish;
- Signallarni siqish (kompressiya);
- Signal formatini o’zgartirish.
Signallarni ishlov berishni oddiy strukturaviy ko’rinishi .
Bir muncha ko'p ishlatiladigan chastotalar ro'yxati:
Bir muncha ko'p ishlatiladigan chastotalar ro'yxati:
– 8000hz-- telefon
– 11025--- telefon
– 16000---telefon
– 22050 ---radio
– 32000---radio
– 44100--- audio CD
– 48000----DVD
– 96000---DVD(MLP5.1)
– 192000---DVD(MLP2,1)
SRIB (DSP- Digital Signal Processing) – signal protsessori, raqamli signallarga ishlov berish algoritmlarini reallashtiradi. Asosan kuchli protsessorlar kerak bo’ladi. Signalni o’zgartirish quydagi rasmda ko’rib o’tamiz.
SRIB (DSP- Digital Signal Processing) – signal protsessori, raqamli signallarga ishlov berish algoritmlarini reallashtiradi. Asosan kuchli protsessorlar kerak bo’ladi. Signalni o’zgartirish quydagi rasmda ko’rib o’tamiz.
Signalni raqamlashtirish 3 – bosqichda amalga oshiriladi:
Signalni raqamlashtirish 3 – bosqichda amalga oshiriladi:
1. Vaqt bo’yicha diskretlash (funksiya argumenti).
2. Amplituda bo’yicha kvatlash(funksiya qiymati).
3. Kodlash.
Kompyuter ta`minoti
Dastlab monitorlar elektron nurli trubkalardan foydalanganlar. Ular CRT (Color Ray Tube –rangli nur trubkalari) deb nomlanadi. Ularda ekrandagi tasvir elektron nur yordamida yaratiladi. RGB
LCD (Liquid Crystal Display – suyuq kristalli displey) deb ataluvchi bu monitorlar foydalanuvchilar orasida o‘zining tashqi o‘lchamlari sababli yassi monitor deb ham ataladi.
Monitorlarning yana bir muhim parametri undagi piksellar sonidir. Bu son undagi ustunlar va satrlar soni orqali aniqlanadi, masalan 640X480. 4X3 nisbatdagi monitorlar uchun piksellar soni 800X600, 1024X768, 1280X960, 1600X1200 bo‘lishi mumkin.
Monitorlarning yana bir muhim parametri undagi piksellar sonidir. Bu son undagi ustunlar va satrlar soni orqali aniqlanadi, masalan 640X480. 4X3 nisbatdagi monitorlar uchun piksellar soni 800X600, 1024X768, 1280X960, 1600X1200 bo‘lishi mumkin.
Keng formatli (16X9 o‘lchamli) monitorlar uchun piksellar soni 1280X720 ga (HD – High Definition – yuqori aniqlikdagi) teng. Hozirgi paytda piksellari soni 1920X1080 ga teng (Full HD –to‘liq HD) monitorlar ham ko‘plab ishlab chiqarilmoqda.
Kompyuter tizimlarini tashkil qilish
Protsessorlar haqida ma’lumot
Raqamli kompyuter o'zaro bog'langan protsessorlar, xotira modullari va kirish-chiqish qurilmalaridan iborat.
Shinali tashkil etilgan oddiy kompyuter strukturasi
Trakt registrlardan tashkil topgan (odatda 1 dan 32 gacha): AMQ (arifmetik-mantiqiy qurilma) va bir necha o’zaro bog’langan shinalar.
Trakt registrlardan tashkil topgan (odatda 1 dan 32 gacha): AMQ (arifmetik-mantiqiy qurilma) va bir necha o’zaro bog’langan shinalar.
Ko’pgina buyruqlar ikki guruhga bo’linadi:
Ko’pgina buyruqlar ikki guruhga bo’linadi:
- registr-xotira tipidagi buyruqlar;
- registr-registr tipidagi buyruqlar.
Birinchi tipdagi buyruqlar so’zlarni xotiradan chaqiradi, ularni registrga joylashtiradi, u yerda ular AMQga kirish ma’lumotlari sifatida ishlatiladi.
Ikkinchi tipdagi buyruqlarni registrning ichki operandi chaqiradi, ularni AMQ kirish registrlariga joylashtiradi, ular ustida arifmetik yoki mantiqiy operatsiyalarni bajaradi va natijalarni qaytarib registrlarning biriga joylashtiradi.
Asosiy xotira. Xotira – bu dastur va ma'lumotlar saqlanadigan kompyuterning komponentidir.
Asosiy xotira. Xotira – bu dastur va ma'lumotlar saqlanadigan kompyuterning komponentidir.
Bit. Xotirada ma'lumotlarni saqlashning asosiy birligi bit deb ataladigan ikkilik razryad hisoblanadi.
Kiritish-chiqarish qurilmalari.
Kiritish-chiqarish qurilmalari.
Kiritish-chiqarish qurilmasi kompyuterning tashqi dunyo bilan, xususan, foydalanuvchilar bilan ishlashiga imkon beruvchi odatiy kompyuter arxitekturasining tarkibiy qismidir.
