Mavzu. Komplementar invertorlar. Reja

14.2 KMDYa tranzistorida yasalgan mantiqiy elementlar.

KMDYa – tranzistorlardaHAM-EMASvaYoKI-EMASmantiqiyamallarosontashkiletiladi. HAM-EMASmantiqiyamalikirishtranzistorlariniketma-ketulashyo‘libilan, YoKI-EMASmantiqiyamaliesa, ularniparallelulashyo‘libilanamalgaoshiriladi. Buvaqtdaharbirkirishuchunkalit-invertornihosilqiluvchiikkitatranzistortalabqilinadi. Yuklamadagir – kanallivaqaytaulanuvchin – kanallitranzistorlarningbundaykombinatsiyasiKMDYa – tranzistorlarningasosiyxossasi – statikrejimdaixtiyoriykirishsignalidatokiste’molqilmaslikshartinisaqlabqoladi.

2HAM-EMASsxemadayuklamavazifasinibajaruvchitranzistorlarbir-birigaparallelulanadi (14.2,a-rasm), 2YoKI-EMASsxemadaesa, ketma-ket (14.2,b-rasm). Bundayusulyorda-midafaqatikkikirishlielementlaremas, balkikirishlarsonikattabo‘lgansxemalarhamtuziladi.
a) b)

14.2-rasm. KMDYatranzistorlarasosidagi 2HAM-EMAS(a) va

2YoKI-EMAS (b) mantiqelementlarningsxemasi.

2HAM-EMASsxema (14.2,a-rasm) quyidagichaishlaydi. SxemakirishlarigaU⁰_KIR<Uⁿ_BO‘Skuchlanishberilsa, barchaqaytaulanuvchi (n – kanallitranzsitorlar) ochiqbo‘lib, chiqishkuchlanishiU⁰gatengbo‘ladi. Kirishsignallariningboshqakombinatsiyalaridaketma-ketulanganqaytaulanuvchitranzistorlardanbiriberkiladi. BuvaqtdachiqishkuchlanishiU¹ = Ye_Mgatengbo‘ladi.

2YoKI-EMASsxema (14.2,b-rasm) quyidagichaishlaydi. SxemakirishlarigaU⁰_KIR<Uⁿ_BO‘Skuchlanishberilsa, qaytaulanuvchin – kanallitranzistorlarberkbo‘ladi, chunkiulardakanalinduksiyalanmaydi. r – kanallitranzistorlardaesakanalinduksiyalanadi, chunkiularningzatvorlariasosganisbatanmanfiypotensialgaegabo‘ladi. BupotensialqiymatiU⁰_KIR – Ye_M ≈ – Ye_Mbo‘lib, bo‘sag‘aviykuchlanishqiymatidankattabo‘ladi. Lekinkanallardanberktranzistorlarningjudakichiktoklarioqibo‘tadi. Shusabablikanallardagikuchlanishpasayishideyarlinolgatengbo‘ladivachiqishkuchlanishiU¹ = Ye_Mbo‘libmantiqiy 1 gamoskeladi.
Agarqaytaulanuvchitranzistorlardanbiriningzatvoridagikirishkuchlanishibo‘sag‘aviykuchlanishqiymatidankattabo‘lsa U¹_KIR>Uⁿ_BO‘S, butranzistordakanalinduksiyalanadi. Ungamoskeladiganyuklamatranzistoridaesakanalyo‘qoladi, ya’nitranzistorberkiladi. Sxemachiqishidagikuchlanishqoldiqkuchlanishqiymatigateng, ya’nideyarlinolbo‘ladi. Shusababliunimantiqiy 0 sathU⁰ = 0 debhisoblashmumkin.
Demak, mantiqiyo‘tishU_M= Ye_Mnitashkiletadi.
StatikholatdaKMDYa – tranzistorlardabajarilganelementlarquvvatiste’molqilmaydilar, chunkitranzistorlarningbirguruhiberkbo‘lib, deyarlitokiste’molqilmaydi. Buvaqtdaulardanberktranzistorlarningjudakichiktokioqibo‘tadi. ShusababliRISiste’molqilayotganquvvatminimalbo‘lib, asosan, sig‘imlarniqaytazaryadlashuchunsarflanayotganquvvatbilananiqlanadi.
KMDYaTMelementlarningtezkorligiMDYaTMelementlartezkorligiganisbatansezirlarlidarajayuqori. BuholatKMDYaTMelementlaridakanalkengligigacheklanishlarqo‘yilmaganligidankelibchiqadi. Chunkiparazitsig‘imlarqaytazaryadlanadiganochiqtranzistorlarda yetarlio‘tkazuvchanliknita’minlashmaqsadidakanalkengligianchakattaolinadi.
SanoatdaKMDYa–tranzistorlarasosidayaratilganMElarbirnechaseriyadaishlabchiqariladi: 164, K176, K564, 764,765.Buseriyalarfunksionalvatexnikto‘liqlikkaega, ya’niixtiyoriyarifmetikvamantiqiyamallarni, hamdasaqlash, yordamchivamaxsusfunksiyalarnibajaradi.
TurliseriyadagiKMDYaTMasosiyparametrlari 14.1-jadvaldakeltirilgan.
14.1-jadval
KMDYaTMseriyaelementlariningasosiyparametrlari

KMDYaTMRISparametrlari	seriya
	164	176	561	564
to‘rt.kech, ns	200	250	50	50
RO‘RT, mVt	0,1	0,1	0,1	0,1
YeM, V	9	9	5	9
U^0ChIQ, V	0,5	0,3	0	0
U^1ChIQ, V	7,7	8,2	5	9
KTARM	50	50	50	50